Dworzaczek Józef († 1868) dr med., uczestnik walk niepodległościowych. Pod Mierosławskim brał udział w powstaniu wielkopolskim r. 1848. Będąc potem ordynatorem szpitala powiatowego w Łęczycy i lekarzem praktykującym w tym mieście, już w r. 1862 był naczelnikiem cywilnym organizacji powstańczej w swoim powiecie. Po wybuchu powstania zaraz zaczął zbierać własny oddział i na razie dowództwo nad nim powierzył Józefowi Sawickiemu, byłemu wojskowemu. Lecz wkrótce sam stanął na czele swej partii liczącej przeszło 400 ludzi i rozłożył obóz pod wsią Dobrą. Dn. 18 II wyprawił oddziałek z 40 kawalerzystów dla dokonania napadu na stację Rogów, pochwycenia tam żandarmów i popsucia kolei i telegrafu. Gdy władze rosyjskie dowiedziały się o napadzie i wysłały za nim pogoń, D. zwinął obóz i pomaszerował do Łodzi, gdzie 22 II, witany entuzjastycznie przez ludność, ogłosił Rząd Narodowy. Dn. 23 II wyruszył z Łodzi i pod Dobrą zetknął się z oddziałem rosyjskim. Wywiązała się bitwa, trwająca cały dzień i zakończona zupełnym rozbiciem oddziału D-ka. Rannego schwytali niemieccy koloniści z Nowosolnej, związanego dostawili do Łodzi i oddali w ręce Rosjan. Przy aresztowaniu jeniec przedstawił swą nominację z Centralnego Komitetu. Na razie trzymano go w więzieniu w Łęczycy, a audytoriat polowy skazał go 3 VI 1863 na karę śmierci, zamieniając ją na 12 lat katorgi na Syberii w Akatui. Po powstaniu zabajkalskim wywieziono go w r. 1866 do kraju Jakutów, gdzie zmarł w r. 1868. D. był człowiekiem pełnym poświęcenia, entuzjastą i zdolnym lekarzem, ale wykształcenia wojskowego nie posiadał.

Zieliński St., Bitwy i potyczki w r. 1863–4; Janowski J. K., Pamiętniki I, 88; Giller, Powstanie w Łęczyckim. St. Bellina 223; Klukowski Z., Lekarze jako dowódcy oddziałów 1863 r.; »Lek. Wojsk.« 1926; tenże, Lekarze zesłańcy po powstaniu 1863; Janik M., Dzieje Polaków na Syberii, Kr. 1928; Białokur Fr., Lekarze powstania styczniowego, »Lek. Wojsk.« 1933, Archiwum Akt Dawnych, Warszawa.        

Franciszek Białokur