Karczewski Józef h. Jasieńczyk (zm. 1793), poseł na sejmy, działacz konfederacji barskiej. Syn Antoniego, kasztelana liwskiego, i Heleny z Grabianków. Brat Michał był podkomorzym czerskim. W młodości paź Augusta III, od r. 1757 szambelan, posiadacz starostwa budziszewskiego, a następnie starosta liwski, posłował K. na sejmy 1744 r. z woj. płockiego, 1750 z woj. rawskiego, 1758 z ziemi czerskiej, 1762 z ziemi liwskiej. Należał do stronników dworu; po sejmie 1762 r. podpisał remanifest w obronie H. Brühla. Po triumfie Czartoryskich w r. 1764 przeszedł zapewne na stronę zwycięzców, gdyż posłował z ziemi liwskiej na sejm koronacyjny 1764 i sejm 1766 r. Na sesji sejmowej 27 XI 1766 r. złożył projekt prawa, przewidującego (było to już po uchwaleniu 24 XI konstytucji «Wiara święta katolicka rzymska», utrwalającej dotychczasowe upośledzenie dysydentów) pewne ulgi dla dysydentów. Polegać miały one na tym, iż w procesach między dysydentami a katolikami instancją odwoławczą od wyroków sądów grodzkich i konsystorskich miał być specjalny sąd złożony z wyznaczonych przez sejm senatorów i komisarzy ze stanu rycerskiego pod przewodnictwem jednego z biskupów. Projekt K-ego wyszedł być może z inspiracji Stanisława Augusta i części episkopatu skłonnej do ustępstw na rzecz dysydentów. Projekt spotkał się z gwałtownym sprzeciwem biskupa K. Sołtyka i większości posłów. K-ego nie dopuszczono do głosu, na wniosek wojewody łęczyckiego, Tomasza Sołtyka, miano mu projekt zwrócić jako nieprzyjęty do laski, ale K. opuścił izbę.
W czasie konfederacji barskiej K., zbliżony do biskupa Adama Krasińskiego i Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, skonfederował w lipcu 1769 r. po cichu ziemię liwską i jako jej marszałek zasiadł w Generalności konfederackiej. W grudniu 1769 r. przeprowadził obiór swego bratanka Stanisława na marszałka ziemi czerskiej, co spowodowało spory z dawniej obranym marszałkiem Józefem Lasockim. W Generalności K. należał do rodzaju «wydziału przybocznego» przy marszałku M. Pacu oraz do tzw. Rady Ekonomicznej vel Skarbowej, usiłującej zarządzać skarbowością konfederacką. Z ramienia konfederacji miał podobno posłować do Wiednia, ale sprzeciwił się temu Ch. F. Dumouriez. W złośliwej charakterystyce przywódców konfederackich, skreślonej przez Dumourieza 25 VIII 1770 r., K. określony został jako «petit vieillard, étourdi et brouillon, flatteur, maladroit, menteur, d’intention doûteuse, fort ignorant». Po klęsce konfederacji K. przebywał przez parę lat na emigracji. W r. 1775 wrócił do kraju. Zmarł 31 X 1793 r. Żonaty z Ewą z Załuskich, po jej śmierci poślubił Antoninę Ossolińską, córkę Jana Stanisława kasztelana gostyńskiego. Z drugiego małżeństwa miał 3 córki oraz synów: Joachima i Józefa.
Estreicher; Boniecki; Uruski; – Konopczyński, Konfederacja barska, I–II; tenże, Polityka i ustrój Generalności konfederacji barskiej, Kr. 1928; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, W. 1909–11; Kraushar A., Książę Repnin a Polska, W. 1900 I 217–8; Łubieńska C., Sprawa dysydencka 1764–1766, W. 1911; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, S. IV, Lw. 1909; Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką, Kr. 1912; Zienkowska K., Jacek Jezierski, W. 1963; – Diariusz sejmu… r. 1766; Diariusze sejmowe z w. XVIII, W. 1937 III; Materiały do dziejów wojny konfederackiej, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1931; Z pamiętnika konfederatki T. Sapieżyny, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1914; Zebranie diariuszów trzech walnych sejmów… r. 1764, W. 1765; – AGAD: Arch. Radziwiłłowskie (listy do Karola Radziwiłła i jego szwagra Morawskiego); B. Czart.: rkp. 832, 836, 942, 946 (listy K-ego do Adama Krasińskiego).
Jerzy Michalski