Rosé Józef Konstanty (1826–1893), profesor patologii i terapii szczegółowej Szkoły Głównej Warszawskiej. Ur. 12 IV w Poznaniu, był synem Wincentego, kupca, i Józefy z Milewskich, bratem Witolda (1820–1856), lekarza, autora „Nowego poradnika lekarskiego” (W. 1857).

Pierwotnie przeznaczony do zawodu kupieckiego, R. przerwał jednak rozpoczętą praktykę handlową, zdał maturę w r. 1849 w gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu i studiował medycynę na uniwersytecie berlińskim (1850–4). Doktorat medycyny i chirurgii uzyskał tamże 15 VIII 1854 na podstawie rozprawy De leucaemia (Berolini 1854), napisanej pod kierunkiem i wpływem L. Traubego, który go cenił i później był z nim w zażyłych stosunkach. Przez pewien czas R. pozostawał w Berlinie; pracował naukowo i odwiedzał tamtejsze szpitale. Następnie wrócił do Poznania, gdzie pracował w szpitalu miejskim jako młodszy asystent. W r. 1857, gdy została otwarta Akademia Medyko-Chirurgiczna w Warszawie, R. przeniósł się do Warszawy i po konkursie otrzymał posadę ordynatora oddziału chorób wewnętrznych kobiet. Jako biegły diagnosta, naśladowca kierunku L. Traubego, zyskał uznanie chorych i lekarzy. Praca Diagnostyka fizyczna chorób płuc i serca ze szczególnym względem na auskultacyą i perkussyą (W. 1860), w której jako pierwszy w kraju pisał o nowych metodach badania, zwróciła na niego uwagę organizatorów Akademii Medyko-Chirurgicznej. R. ponownie wygrał konkurs i w r. 1860 został profesorem adiunktem patologii i terapii szczegółowej w Akademii. Na tym stanowisku pracował również po wcieleniu Akademii do Szkoły Głównej Warszawskiej, gdzie był dziekanem Wydziału Lekarskiego. W r. 1864 uzyskał tytuł profesora nadzwycz., a w r. 1868 zwycz. W Szkole Głównej przez pewien czas wykładał także historię medycyny, propedeutykę i terapię ogólną oraz prowadził zastępczo klinikę chorób wewnętrznych. Uczelnię, po przekształceniu jej w Cesarski Uniwersytet Warszawski, opuścił z wielu innymi profesorami w r. 1871. Zajął się wtedy rozległą praktyką lekarską, zyskując sobie duże wzięcie. Ze względu na zły stan zdrowia nie przyjął ofiarowanej mu w r. 1872 katedry chorób wewnętrznych na UJ po Karolu Gilewskim.

Z pracy naukowej R. nie zrezygnował, jeszcze w ostatnich latach życia opracowywał na nowo niektóre rozdziały z anatomii i chodził do prosektorium, aby móc dobrze rozumieć prace nowszych autorów. Ogłosił ok. 20 prac, m. in. O neurotomii („Tyg. Lek.” 1854). Wychowany w niemieckiej uczelni i przesiąknięty nowymi teoriami, pierwszy zapoznał polskich lekarzy z zasadami patologii celularnej R. Virchowa („Tyg. Lek.” 1859), propagował w kraju nowości zagraniczne. Swoje wykłady patologiczne pt. Kurs patologii i terapii szczegółowej (W. 1861) opracował na podstawie pracy F. Niemeyera. Ogłosił też O tonie i szmerze diastolicznym serca i znaczeniu ich semiotycznem („Pam. To w. Lek. Warsz.” 1860 i osobno W. 1861). Wielkie uznanie zdobyła mu jego praca Wykład patologii i terapii narzędzi oddechowych. Cz. 1. Choroby krtani i oskrzeli (W. 1868), wartościowa pod względem lekarskim i terminologicznym, gdyż ta nowa gałąź diagnostyki nie miała jeszcze wyrobionego rodzimego słownictwa, stąd też duże zasługi R-ego. Poza tym ogłosił O upuście krwi w chorobach serca („Medycyna” 1884), tłumaczył też pracę O. L. Oettingena „Rzut oka na epidemiję cholery w Warszawie od początku lipca do końca września 1852” („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1853). Zainteresowany oryginalnymi poglądami F. W. Benekego przełożył jego „Listy o balneologii” (W. 1877) i „Patologię wymiany materyi” („Gaz. Lek.” 18/7). Był członkiem czynnym od r. 1863 Tow. Lekarskiego Warszawskiego, a w l. 1876–7 jego wiceprezesem oraz współwłaścicielem czasopisma „Medycyna”. Zmarł 2 I 1893 w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.

R. pozostawił żonę Matyldę z Bożęckich (zm. 1909), syna i córki.

Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w.; Enc. Org.; Biogr. Lexikon d. hervorr. Ärzte; Kośmiński, Słown. lekarzów; – Kusztelak G., Polacy na studiach lekarskich w Berlinie (1810–1918), „Arch. Hist. Med.” T. 35: 1972 nr 1/2 s. 113–14; Stembrowicz W., Zapomniany profesor warszawskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej i Wydziału Lekarskiego Szkoły Głównej, tamże T. 51: 1988 nr 1 s. 61–70 (portret); – Szkoła Gł. Warsz. Mater., II 213–14 (portret); – „Ateneum” T. 69: 1893 t. 1 s. 239; „Bibl. Warsz.” 1893 t. 1 s. 415; „Dzien. Powsz.” 1909 nr 266 (dot. żony); „Gaz. Lek.” R. 28: 1893 nr 1 s. 28, nr 2 s. 58; „Kłosy” t. 6: 1868 nr 131 s. 5–6 (podob.); „Kron. Lek.” R. 14: 1893 nr 1 s. 49; „Kur. Por.” R. 17: 1893 nr 4 s. 5–6; „Kur. Pozn.” 1893 nr 6; „Kur. Warsz.” 1863 nr 138 s. 669; „Medycyna” R. 28: 1893 nr 1 s. 20, nr 3 s. 41–3; „Nowiny Lek.” R. 5: 1893 nr 1 s. 72; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 52: 1864 z. 5/6 s. 423, T. 60: 1868 z. 4 s. 224, T. 84: 1888 nr 1 s. VII, T. 90: 1894 z. 2 s. 537–8; „Przegl. Lek.” R. 32: 1893 nr 2 s. 27; „Roczn. Lek.” 1885 s. 75; „Tyg. Ilustr.” T. 7: 1893 nr 159 s. 21 (podob.).

Teresa Ostrowska