Londzin Józef (1863–1929), ksiądz, działacz narodowy Śląska Cieszyńskiego, poseł do Rady Państwa w Wiedniu, poseł do Sejmu RP, senator, historyk, bibliograf. Ur. 3 II w Zabrzegu (pow. Bielsko); syn Józefa (1836–1906), chałupnika i nauczyciela (zbieracza pieśni ludowych), i Katarzyny z Kuboszków. Londzinowie znani byli z uzdolnień muzycznych. Do szkoły ludowej L. uczęszczał w Zabrzegu, gimnazjum ukończył w Bielsku w r. 1884, seminarium duchowne w Ołomuńcu na Morawach, gdzie 7 VII 1879 został wyświęcony (prymicje w Zabrzegu 14 VII t. r.). Jako słuchacz teologii poświęcił w r. 1887 dwumiesięczne wakacje na uporządkowanie biblioteki polskiej teologów ołomunieckich. Po święceniach był wikarym w Strumieniu i Międzyrzeczu, następnie od r. 1890 w Cieszynie, gdzie był również kapelanem więziennym. W Cieszynie przejął po Pawle Stalmachu (zm. 1891) „Gwiazdkę Cieszyńską”, którą redagował i wydawał, i na jej łamach ogłaszał artykuły treści społecznej i politycznej. W l. 1890–1904 wchodził w skład zarządu głównego Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego, dążącej do założenia gimnazjum polskiego w Cieszynie. Po zwalczeniu wielu trudności, pokonywanych m. in. przez L-a, gimnazjum otwarto w r. 1895. Współpracą z „Gwiazdką Cieszyńską” i z Macierzą L. naraził się Niemcom, którzy przez długie lata zawzięcie go zwalczali. Interwencje niemieckie u kard. Jerzego Koppa we Wrocławiu, by L-a przenieść z Cieszyna w okolice z przewagą ludności niemieckiej, nie odniosły skutku. Władze duchowne zdawały sobie sprawę, że zwalczany ma za sobą poparcie szerokich rzesz ludności polskiej.
W r. 1895 objął L. obowiązki katechety w prywatnym gimnazjum polskim Macierzy w Cieszynie i pełnił je do czerwca 1907. W tym czasie pracował w Macierzy Szkolnej jako sekretarz i skarbnik, a w l. 1903 i 1904 – prezes. Za jego prezesury upaństwowiono gimnazjum polskie w Cieszynie. Usunąwszy się na skutek nacisku endeków z zarządu Macierzy (1904), zajął się pracą w organizacjach polsko-katolickich. Z pomocą Polskiej Sodalicji Pań i Panien zorganizował tanią kuchnię, z której korzystali przez wiele lat najbiedniejsi uczniowie szkół polskich. W r. 1906 powołał do życia towarzystwo humanitarno-oświatowe p. n. «Opieka nad kształcącą się młodzieżą im. błog. Melchiora Grodzieckiego», które otwarło kilka internatów dla kształcącej się młodzieży polskiej (cztery w Cieszynie). W r. 1904 podjął też L. pracę w towarzystwie kulturalno-oświatowym «Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra dla ludu polskiego na Śląsku»; jako skarbnik w l. 1904–25 doprowadził finanse tego towarzystwa do stanu kwitnącego, umożliwiając założenie własnej księgarni, a następnie drukarni. W l. 1925–8 był prezesem «Dziedzictwa».
Na arenie politycznej rozpoczął L. pracę właściwie już w r. 1890 i głównym celem jego poczynań było wywalczenie dla ludności polskiej na Śląsku Cieszyńskim praw językowych we wszystkich dziedzinach i przejawach życia. Pracę polityczną rozpoczął w Związku Śląskich Katolików, który w r. 1904 zreorganizował i zakreślił mu program działalności narodowo-społecznej. W okresie poprzedzającym wybuch pierwszej wojny światowej urządził setki zgromadzeń i wieców. Z ramienia tego związku w l. 1907 i 1911 wybrany został posłem do parlamentu austriackiego. (W wyborach do Sejmu Krajowego w Opawie w październiku 1909 poniósł porażkę na rzecz J. Kożdonia). Jako poseł wybierany był trzykrotnie do delegacji austro-węgierskich, które obradowały na przemian w Wiedniu i Budapeszcie. Dn. 23 VIII 1914 wszedł w skład Sekcji Śląskiej Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN) jako przedstawiciel Związku Śląskich Katolików i stanął na czele komisji organizacyjnej Sekcji Śląskiej NKN. W r. 1915 przewodniczył komitetowi cieszyńskiemu pomagającemu ofiarom wojny. Po przewrocie w październiku 1918 r., wraz z posłami innych ugrupowań politycznych na Śląsku Cieszyńskim, wszedł do prezydium Polskiej Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, w której aż do r. 1920 pełnił funkcje jednego z przewodniczących. Z ramienia tej rady był w r. 1919 na konferencji pokojowej w Paryżu, by tam bronić praw polskich do Śląska Cieszyńskiego. W okresie przygotowań do plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim był członkiem Rządu Krajowego. W marcu 1919 otrzymał mandat poselski do Sejmu Ustawodawczego i pracował w komisji konstytucyjnej. W r. 1922 ponownie wszedł do Sejmu z ramienia Narodowo-Chrześcijańskiego Stronnictwa Ludowego wybrany z pow. Cieszyn (w okręgu wyborczym 41). Jako poseł był członkiem komisji inwalidzkiej, konstytucyjnej i zagranicznej, należał do klubu posłów Chrześcijańsko-Narodowego.
W czerwcu 1927 został wybrany zdecydowaną większością głosów burmistrzem miasta Cieszyna, a w wyborach 1928 r. wybrany został do Senatu. Przez długie lata uczestniczył jako członek w pracach Rady Szkolnej Okręgowej. Interesował się życiem gospodarczym kraju i w miarę możliwości krzewił myśl spółdzielczą. Przez lat 20 przewodniczył Radzie Nadzorczej Związku Spółek Rolniczych, popierał cele Tow. Rolniczego w Cieszynie, patronował cieszyńskiej Spółce Rolniczo-Handlowej «Ziemia», uczestniczył w założeniu Cieszyńskiego Banku Kredytowego, zasiadając później w jego Radzie Nadzorczej, interesował się spółdzielniami spożywców i kasami Raiffeisena. Przez wiele lat stał także na czele Polskiego Tow. Turystycznego «Beskid Śląski», walnie przyczyniając się do zbudowania dwóch pierwszych polskich schronisk turystycznych w Beskidzie Śląskim, na Ropiczce (1913) i na Stożku (1922). Był prezesem Związku Kapłanów Śląska Cieszyńskiego «Unitas» (istniejącego do czasu utworzenia diecezji katowickiej). Był kanonikiem honorowym kapituły sandomierskiej i katowickiej, a w r. 1927 otrzymał godność prałata. Pod koniec życia zbliżył się do sanacji i woj. M. Grażyńskiego.
L. wyniósł z domu rodzinnego zainteresowania ludoznawcze. W r. 1896 rozpoczął gromadzić zabytki przeszłości w postaci książek, różnych druków, obrazów, mebli, strojów i w ogóle wszystkiego, co miało związek ze śląską kulturą ludową. W r. 1901 powołał do życia Polskie Tow. Ludoznawcze w Cieszynie, które stało się właścicielem tych zbiorów i kontynuowało działalność zbieracką. Towarzystwo to urządziło w Cieszynie w r. 1903 dużą wystawę ludoznawczą, która była dziełem głównie L-a. Zbiory Tow. Ludoznawczego, którego L. był prezesem, nazwane Muzeum Śląskim w Cieszynie, weszły już po śmierci L-a w skład zbiorów Muzeum Miejskiego w Cieszynie. Tow. Ludoznawcze było także wydawcą pierwszego na Śląsku polskiego pisma naukowo-literackiego, p. n. „Zaranie Śląskie” (1907–12). L. interesował się szczególnie wszelkiego rodzaju drukami, głównie takimi, które łączyły się ze Śląskiem (tu wydane lub używane, czy też napisane przez Ślązaków, choć wydane gdzie indziej). Z tych zainteresowań powstała pierwsza praca L-a, pt. Kilka druków śląsko-polskich z zeszłego i pierwszej połowy bieżącego stulecia z szczególnym uwzględnieniem innych książek polskich używanych przez ludność polską w Księstwie Cieszyńskim („III Sprawozdanie gimnazjum polskiego w Cieszynie”, 1897/8). Systematyczna praca w zakresie gromadzenia materiałów z tej dziedziny umożliwiła L-owi wydanie Bibliografii druków polskich w Księstwie Cieszyńskim od r. 1716 do r. 1904 („IX Sprawozdanie gimn. pol. w Cieszynie”, 1903/4 i odb.), która doczekała się dwóch dodatków: Uzupełnienia do „Bibliografii druków polskich w Księstwie Cieszyńskim od r. 1716 do r. 1904” jako też bibliografia nowszych druków aż do r. 1922 („XXV/XXVII Sprawozdanie gimn. pol. w Cieszynie” 1922 s. 81–113 i odb., oraz „XXVIII Sprawozdanie gimn. pol. w Cieszynie”, 1922/23 s. 2–37 i odb.).
L. był autorem dwóch źródłowych rozpraw z dziejów szkolnictwa: Zaprowadzenie języka polskiego w szkołach ludowych w Księstwie Cieszyńskim („VI Sprawozdanie gimn. pol. w Cieszynie”, 1900/1 s. 3–44 i odb.) oraz Stan szkół ludowych w Księstwie Cieszyńskim na początku XIX stulecia („VII Sprawozdanie gimn. pol. w Cieszynie”; 1901/2 s. 3–43 i odb.). Do dziejów szkolnictwa wracał także później w kilku mniejszych pracach, spośród których osobno ukazały się Początki szkolnictwa w Księstwie Cieszyńskim („Gwiazdka Cieszyńska” 1924 nr 7, 9, 11, 13, 15 i odb.). Z prac L-a z zakresu dziejów Kościoła na Śląsku Cieszyńskim wyróżniają się: Historia Generalnego Wikariatu w Cieszynie (Cieszyn 1926), pośmiertnie wydane Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim (Cieszyn 1932) oraz artykuły dotyczące polemiki o P. Stalmacha. Cenną pracą L-a omawiającą przejawy życia polskiego na Śląsku Cieszyńskim jest Polskość Śląska Cieszyńskiego (Cieszyn 1924). Nagromadzonych materiałów do dziejów odrodzenia narodowego na Śląsku Cieszyńskim nie zdążył opracować, wydał z tej dziedziny kilka zaledwie drobniejszych prac, wśród których wyróżnia się Przyczynek do historii początków ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim („Księga pamiątkowa «Jedności»”, Cieszyn 1926 s. 109–30 i odb.). Trwałą spuścizną działalności społecznej i politycznej L-a oraz jego publicystyki uprawianej przez długie lata jest przede wszystkim „Gwiazdka Cieszyńska”, którą L. redagował do śmierci. Zmarł 21 IV 1929 w Cieszynie, pochowany w grobach dla zasłużonych na cmentarzu komunalnym w Cieszynie.
Bogaty księgozbiór prywatny L-a i materiały do dziejów Śląska przeszły w posiadanie towarzystwa «Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra», a w latach drugiej wojny światowej zaginęły. Pełniejsze zestawienie dorobku publicystycznego i naukowego L-a, obejmującego przeszło 120 pozycji, ogłosił L. Brożek w „Zaraniu Śląskim” (1933 nr 2). Postać L-a upamiętniła Zofia Kossak-Szczucka w noweli „Krzak gorejący” (w zbiorze „Nieznany kraj”, W. 1932).

W. Enc. Powsz., (PWN), (fot.); Mościcki H., Dzwonkowski W., Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1927, W. 1928 s. 144–5 (tu autobiografia, portret); Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7, s. 268; Rzepecki T., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku, P. 1920 s. 185; – Brożek L., Wspomnienie o bibliotece „Dziedzictwa”, „Biul. Inform. B. Śląskiej” 1958 nr 2/3 s. 98–105; Grim E., Ks. J. L., szkic biograficzny, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk na Śląsku” T. 2: 1930 s. 68–95 (portret); tenże, Ks. prałat J. L., w: Księga o Śląsku, Cieszyn 1929 s. 132–8 (portret); Hierowski Z., Życie literackie na Śląsku w latach 1922–1939, Kat. 1969; Ogrodziński W., Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Kat. 1965; Tacina J., Ze wspomnień o Londzinach, „Zaranie Śląskie” 1960 nr 1 s. 120–4; Tomanek R., Dorobek półwiekowej działalności oświatowej... „Dziedzictwa błog. Jana Sarkandra dla ludu polskiego na Śląsku” 1873–1923, Cieszyn 1924; – Korespondencja Pawła Stalmacha, Oprac. I. Homola, L. Brożek, Wr.–W.–Kr. 1969; Wspomnienia Cieszyniaków, Zebrał i oprac. L. Brożek, W. 1964; – „Dzien. Cieszyński” 1926 nr 139; „Gwiazdka Cieszyńska” 1924 nr 84, 85; „Polonia” 1924 nr 23.
Ludwik Brożek