Matecki Józef, pseud. Ostry, Alek (1896–1969), pułkownik dyplomowany W. P. Ur. 4 XII we Wrześni, był synem Józefa i Magdaleny z Jakubowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Gnieźnie i zdaniu egzaminu dojrzałości w sierpniu 1914 został zmobilizowany do armii niemieckiej. Podczas pierwszej wojny światowej walczył na froncie zachodnim, awansując do stopnia sierżanta. W końcowej fazie wojny odbył kurs oficerski w Döberitz. W końcu grudnia 1918 wstąpił do oddziału powstańczego w Gnieźnie i brał udział w oczyszczaniu Pałuk i Kujaw z Grenzschutzu; dn. 5 I 1919 został ciężko ranny (przestrzelenie płuca) w walkach o Inowrocław, następnie leczył się w szpitalu polowym w Pakości, po czym otrzymał przydział do batalionu zapasowego 4 p. strzelców wielkopolskich. Podczas wojny polsko-radzieckiej (1920) był najpierw dowódcą kompanii przybocznej Naczelnego Wodza, następnie od 7 VII dowódcą kompanii 65 kaszubskiego p. piechoty i wreszcie oficerem ordynansowym przy sztabie 6 dyw. piechoty. W r. 1921 przeniesiony został na dowódcę batalionu 57 p. piechoty w Poznaniu, następnie (prawdopodobnie w r. 1922) w stopniu kapitana (ze starszeństwem z dn. 1 VI 1919) został kwatermistrzem w 9 p. piechoty Legionów w Zamościu i na tym stanowisku – jak wynika z notatek M-ego – przebył 9 lat; zapewne więc w r. 1931 został przeniesiony do Departamentu Piechoty w Min. Spraw Wojsk., w r. 1930 awansował do stopnia majora. W l. 1932–4 był słuchaczem w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Interesował się szczególnie organizacją i wyszkoleniem wojskowym. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Wojennej został szefem sztabu 21 dyw. piechoty w Bielsku. W r. 1937 jako podpułkownik dyplomowany przydzielony został do Min. Spraw. Wojsk., Departament Dowodzenia Ogólnego. Po klęsce wrześniowej 1939 M. przedarł się przez Węgry do Armii Polskiej we Francji, gdzie w r. 1940 został oficerem do zleceń komendanta głównego Związku Walki Zbrojnej, gen. K. Sosnkowskiego w Paryżu. W lipcu 1940 wyznaczony został kierownikiem placówki łącznikowej między bazami a Centralą (w Paryżu, następnie w Londynie) w Aleksandrii, a potem w Kairze. Placówka ta, jak i jej podobne w innych krajach, zajmowała się przyjmowaniem emisariuszy z kraju i kierowaniem ich do Centrali. W r. 1942 M. objął dowództwo batalionu w 3 Dyw. Strzelców Karpackich (DSK), a od 1 II 1944 został zastępcą dowódcy I brygady tej dywizji.
W bitwie o Monte Cassino w maju 1944 M. objął dowództwo 1 brygady 3 DSK po rannym dowódcy brygady, płku Walentym Peszku. Następnie dowodził 1 brygadą w działaniach pościgowych Korpusu do rzeki Musone. Z chwilą dotarcia 1 brygady 21 VI t. r. do doliny rzeki Chienti na odcinku Le Casette-Ponte di Cremone M. zarządził forsowanie przeprawy. W obszarze Morrovalle doszło do walki spotkaniowej, która zakończyła się niepowodzeniem i dużymi stratami. W dn. 2 VII brygada dowodzona przez M-ego brała udział w natarciu na Castelfidardo, a 9 VIII w natarciu na Scapezzano. W czasie trwania pościgu M. wykazał nadmierną brawurę. W kilka dni potem, 14 VIII, przestał dowodzić brygadą. M. odwołany został (z końcem sierpnia) przez gen. K. Sosnkowskiego do Londynu na stanowisko szefa Oddziału (VI) Sztabu Naczelnego Wodza (Oddział specjalny dla spraw i potrzeb kraju w zakresie wojskowym). Funkcji tej jednak nie objął na skutek sprzeciwu S. Mikołajczyka. Z końcem września t. r. M., wyznaczony zastępcą dowódcy 4 dyw. piechoty w Szkocji, prowadził szkolenie dywizji. Po demobilizacji Armii Polskiej na obczyźnie oraz likwidacji Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia M. emigrował w r. 1947 do Stanów Zjednoczonych. W l. 1948–63 pracował w charakterze kontraktowego specjalisty w Army Nap Service w Waszyngtonie, a w l. 1964–6 w Pentagonie. Z polecenia gen. Sosnkowskiego zajął się uporządkowaniem i przygotowaniem do druku jego pracy pt. „Materiały Historyczne” (Londyn 1966), do której M. napisał przedmowę. Jednocześnie opracował obszerne studium o polskim podziemiu w okresie okupacji niemieckiej w Polsce i powstania warszawskiego.
M. zmarł 17 IX 1969 w Waszyngtonie. Był odznaczony m. in. Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i odznaczeniami zagranicznymi. Z małżeństwa z Wandą Żakowską (zm. w Waszyngtonie), która przed wojną pracowała w ambasadzie Stanów Zjednoczonych i z nią była ewakuowana, miał dwie córki. Po śmierci żony ożenił się po raz drugi z Amerykanką.
Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Działania 2 korpusu we Włoszech, Pod red. S. Biegańskiego, Londyn 1963 I; Wańkowicz M., Bitwa o Monte Cassino, Rzym–Mediolan 1945–7 I–III; Armia Krajowa w dokumentach, Londyn 1970 I 268, 269, 474, 476, 525; Kopański S., Wspomnienia wojenne 1934–1946, Londyn [b.d.]; W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Oprac. W. Chocianowicz, Londyn 1969; – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1969 nr z 26 IX; „Kombatant w Ameryce” 1969 nr 4 (54); „Orzeł Biały” (Londyn) R. 30: 1970 nr 66 s. 25; „Piechota” 1939–45 z. 14 s. 73 (obsada personalna 1 brygady strzelców karpackich w momencie wyruszenia do akcji 1 II 1944); – Centr. Arch. Wojsk.: Akta personalne M-ego; – Informacje B. O. Jeżewskiego, Mariana Utnika.
Piotr Stawecki