Oborski Józef h. Pierzchała vel Roch (ok. 1737 – po 1797), pułkownik gwardii kor., poseł na sejmy, kasztelan ciechanowski. Był synem Baltazara (zob.) i Teresy z Szydłowskich, bratem Onufrego (zob.). Uczył się (1751–4) w Szkole Kadetów w Lunéville. Dziedziczył Ossówno (w ziemi liwskiej) i Brzozowice (w ziemi nurskiej). W r. 1764 podpisał (z ojcem, i z bratem Onufrym) z ziemią liwską elekcję Stanisława Poniatowskiego. Otrzymał w tym czasie stopień kapitana regimentu artylerii kor. Nie był w Radomiu, ale posłował z ziemi liwskiej na sejm 1767 r., do delegacji nie wchodził. W nocy z 3 na 4 XI 1771 brał udział w pościgu za konfederatami, którzy porwali króla. Otrzymał wówczas stopień pułkownika w. kor. (1772) oraz prawem kaduka (ok. r. 1772) pozostałe po bezpotomnej śmierci w r. 1693 Adama Kotowskiego, stolnika wyszogrodzkiego, dobra: Gorce i Groty w ziemi warszawskiej (dziś stołeczna dzielnica Wola), Jurki w ziemi liwskiej, Borowo i in. Miał również pałac w Warszawie na Danielewiczowskiej. Jemu też niewątpliwie sejm rozbiorowy 1773–5 r. konstytucją „Nagroda zasłużonym” przyznał Gręzówkę, Żdżary i Sędziaszkę w ziemi łukowskiej. Z ramienia tego sejmu wszedł w skład komisji do rozstrzygnięcia sporu między Adamem Czartoryskim, gen. ziem podolskich, a kapitułą kolegiaty warszawskiej i starostwem warszawskim oraz gromadą wsi Powązki tegoż starostwa.
Dn. 24 IX 1779 O. został ostatnim już kasztelanem ciechanowskim wraz z funkcją marszałka prymacjalnego tej ziemi. Na sejmie 1780 r. wszedł do Rady Nieustającej, w której pozostawał także w l. 1784–6 (w Departamencie Policji). Z ramienia sejmu 1782 r., a następnie sejmu 1786 r. był sędzią sejmowym w piątej kadencji, tj. od 1 VI do 30 IX 1784, i w tych samych miesiącach w r. 1788. W r. 1784 O. otrzymał Order Św. Stanisława. Prymas Michał Poniatowski w ustanowionej 20 III 1785 «Administracji Domowego Rządu» powierzył mu stanowisko prezesa «Administracji», marszałka dworu, komendę nad milicją nadworną i urząd starosty generalnego miast arcybiskupich. Funkcje te potwierdzone przez M. Poniatowskiego w styczniu 1792 pełnił O. do r. 1794. Stanowisko to, a może częściowo i karierę zawdzięczał zapewne O. tej okoliczności, iż jego żona Petronela z Ossowskich, królująca na wtorkowych przyjęciach w pałacu Prymasowskim, była od wielu lat przyjaciółką Poniatowskiego, co stało się niebawem publiczną tajemnicą (ówczesna satyra głosiła: «Czasem z laską przed tym chodzi co żonki jego dobrodziej. Choć rogaczem, mniej dba o to, byle miał dostatkiem złoto»). O. zaprzyjaźnił się wówczas z przebywającym na dworze prymasa bibliotekarzem i historykiem Hipolitem Kownackim. W r. 1786 dostał Order Orła Białego. Dn. 7 X 1788 podpisał akt konfederacji warszawskiej. W dn. 3 V 1791 należał do zwolenników Ustawy Rządowej. Dn. 8 X 1791 został wybrany do Asesorii Kor. Już wówczas zbliżył się do hetmana Ksawerego Branickiego, a następnie przystąpił do konfederacji targowickiej. Z jej ramienia pełnił od 29 X 1792 funkcję członka sądów Asesorii Kor. Na sejmie grodzieńskim 1793 r. stał się powolnym narzędziem w rękach ambasadora Jakuba Sieversa. Wchodził w skład deputacji do traktowania z Sieversem, a następnie z posłem pruskim Ludwikiem Buchholtzem, i podpisał traktaty rozbiorowe z Rosją (22 VII) i Prusami (25 IX), za co dostał od Katarzyny II sygnet z brylantami. O. był również pełnomocnikiem do zawarcia traktatu «aliansu, przyjaźni i związku» między Polską a Rosją, który podpisał 16 X 1793. Wchodził w skład deputacji do przyjmowania zaskarżeń przeciw uchwałom konfederacji targowickiej oraz do deputacji w sprawie ułożenia projektu prawa względem banków, a także do deputacji dla ułożenia projektu formy rządu. Wreszcie uczestniczył w komisji dla sporządzenia aktualnego stanu wojska oraz stanu poszczególnych korpusów i zaległych wojsku należności. Sejm grodzieński powołał O-ego do Komisji Skarbu Kor., w której pracował 4 miesiące (od 16 XII). Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej Deputacja Indagacyjna zażądała 25 IX 1794 od Wydziału Bezpieczeństwa aresztowania O-ego za czynności na sejmie grodzieńskim, a w szczególności za sprzyjanie «układom moskiewskim» i «przyłożenie» się do rozbioru kraju. Przez kilka miesięcy w r. 1794/5 przewodniczył jeszcze w Komisji Skarbowej. Po śmierci prymasa zajmował się interesami Izabeli Branickiej, m. in. opiekował się pałacem Gryfitów Branickich w Warszawie. Zmarł O. po r. 1797.
O., będąc kapitanem artylerii, poślubił w Warszawie 27 VIII 1769 Petronelę Ossowską, potem przyjaciółkę (1773) generała pruskiego R. S. Lentulusa, a później prymasa Poniatowskiego. Pozostawił O. dwóch synów: Kazimierza (naturalnego syna M. Poniatowskiego) i Antoniego Aleksandra (zob.), oraz córkę Teresę, żonę Marcelego Potockiego z Buczacza. Kazimierz, właściciel Ossówna, w r. 1809 był szefem szwadronu kirasjerów, a w r. 1810–16 p. ułanów, krakusów w r. 1813.
Uruski; Żychliński, XII 154, XIV 96; Katalog tek Glinki, W. 1969 I; – Dihm J., Trzeci Maj, Kr. 1932 s. 18; Iłowajski D., Sejm grodzieński roku 1793, P. 1872 s. 147, 253, 301; Jabłoński H., Sąd Kryminalny Wojskowy w roku 1794, W. 1935; Kaleta R., Oświeceni i sentymentalni, Wr. 1971; Korzon, Wewnętrzne dzieje; [Kossakowski S.] Korwin S., Trzeci Maj i Targowica, Kr. 1890 s. 139, 217, 222; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; Nowak J., Satyra polityczna konfederacji targowickiej i sejmu grodzieńskiego, Kr. 1935; tenże, Satyra polityczna Sejmu Czteroletniego, Kr. 1933; Skałkowski A., Jan Henryk Dąbrowski, Kr. 1904; Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1896; Tokarz W., Deputacja Indagacyjna, w: tenże, Rozprawy i szkice, W. 1959 I; Topolski J., Położenie i walka klasowa chłopów w XVIII w. w dobrach arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, W. 1956; Wegner L., Sejm grodzieński ostatni, P. 1866 s. 332; – Akty powstania Kościuszki, II; Elektorów poczet; Konfederacja barska, Kr. 1928 s. 153; Konfederacja województw wielkopolskich, P. 1863 s. 220; Korespondencja Jana Śniadeckiego, Wr. 1954 II; Lelewel P., Pamiętniki i diariusz domu naszego, Wr. 1966; Listy Wojciecha Jakubowskiego do Jana Klemensa Branickiego, W. 1882 s. 138; Magier, Estetyka Warszawy; Niemcewicz J. U., Pamiętniki czasów moich, W. 1957; Ochocki J. D., Pamiętniki, Wil. 1857 I 98; Ostrowski F., Poufne wieści z oświeconej Warszawy, Wr. 1972; Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, W. 1963; Supliki chłopskie XVIII wieku, W. 1954; Tajna korespondencja z Warszawy 1792–1794 do Ignacego Potockiego, W. 1961; Vol. leg., VII 127, VIII 140, 213, 250, 378, 582, IX 1, 4, 7, 32, 48, X; – B. Jag.: rkp. 6666 k. 27; B. Ossol.: rkp. nr 6147 (korespondencja O-ego), nr 13676 s. 29 n.; – B. Krasińskich: rkp. 3198 (obsceniczny wiersz przedstawiający miłosne przygody Oborskiej z prymasem.
Wacław Szczygielski