Pomorski Józef (1861–1932), chirurg i ginekolog. Ur. 14 III w Pleszewie, był synem Józefa, kupca, i Franciszki z Bielawskich. Po rocznym pobycie w gimnazjum w Ostrowie (obecnie Ostrów Wlkp.) uczył się w l. 1872–80 w Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie rozpoczął studia na politechnice w Charlottenburgu pod Berlinem, lecz we wrześniu 1881 przeniósł się na uniwersytet berliński i przez 6 semestrów studiował tam medycynę oraz po jednym semestrze na uniwersytetach w Lipsku i w Kilonii. Egzamin państwowy uprawniający do wykonywania zawodu lekarza zdał 21 VII 1886 w Berlinie. Od sierpnia t. r. do lutego 1887 odbywał służbę wojskową jako lekarz w 99 p. piechoty pruskiej w Poznaniu. Następnie, po miesięcznym kursie bakteriologii pod kierunkiem Roberta Kocha w Berlinie, był od 1 III 1887 asystentem w Instytucie Anatomopatologicznym prof. E. Grawitza w Greifswaldzie, gdzie specjalizował się w chirurgii i ginekologii. Na uniwersytecie w Greifswaldzie uzyskał 30 VII 1887 doktorat nauk medycznych na podstawie rozprawy pt. Ein Fall von Rankenneurom der Intercostalnerven, Fibroma molluscum und Neurofibroma (Greifswald 1887). W r. 1889 pracował w Berlinie i od tego czasu zaczął ogłaszać swoje pierwsze doniesienia medyczne najpierw w niemieckich, a następnie polskich czasopismach fachowych. W kwietniu 1890 przeniósł się do Poznania i mieszkał tu do końca życia. Początkowo praktykował jako ginekolog, założywszy w r. 1891 prywatną klinikę położniczą, a także współpracował w dziedzinie chirurgii ze swoim kolegą szkolnym Tomaszem Drobnikiem. W l. 1892–9 w sezonach letnich (od maja do października) praktykował także jako ginekolog w Londeck (obecnie Lądek-Zdrój) w pow. bystrzyckim. W kwietniu 1900 przejął po Drobniku oddział chirurgiczny w Szpitalu Dziecięcym p. wezw. Św. Józefa w Poznaniu, gdzie do końca życia zajmował stanowisko naczelnego chirurga. W czasie pierwszej wojny światowej służył w armii pruskiej jako zapasowy oficer sanitarny w randze kapitana-lekarza chirurga w Poznaniu. W listopadzie 1918 brał udział w posiedzeniu Wydziału Lekarskiego Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk (PTPN), kładącego podwaliny pod przyszły Wydział Lekarski Uniwersytetu Poznańskiego. Podczas wojny polsko-radzieckiej służył w korpusie sanitarnym przydzielony do Szpitala Okręgowego w Poznaniu, po wojnie został zdemobilizowany w stopniu podpułkownika rezerwy.

P. był znakomitym chirurgiem dziecięcym i pod jego kierunkiem wielu młodych lekarzy i studentów praktykowało chirurgię, asystując mu podczas operacji (m. in. Wiktor Dega w l. 1923–4). Od czerwca 1890 do końca życia był członkiem Wydziału Lekarskiego PTPN, gdzie na zebraniach wygłaszał bardzo często referaty i doniesienia kazuistyczne (do r. 1901 głównie z ginekologii, potem chirurgii). Współpracował z Heliodorem Święcickim, ówczesnym redaktorem „Nowin Lekarskich” jako autor zamieszczanych tam artykułów. Ogółem opublikował ok. 60 prac i doniesień z dziedziny chirurgii dziecięcej i ginekologii. P., wespół z Bernardem Chrzanowskim, Alfredem Chłapowskim i Bolesławem Krysiewiczem, założył w grudniu 1898 w Poznaniu Tow. Wykładów Ludowych im. A. Mickiewicza, którego celem było szerzenie oświaty dla ludu poprzez bezpłatne wykłady naukowe. Miewał również wykłady popularnonaukowe na kursach Tow. Higienicznego w Poznaniu. W l. 1902–18 był członkiem pruskiej Izby Lekarskiej w Poznaniu, okresami jako jedyny Polak, a przez pewien czas nawet jako zastępca przewodniczącego. Brał udział w zagranicznych kongresach lekarskich (m. in. w r. 1907 w Berlinie) i uczestniczył w zjazdach lekarzy i przyrodników polskich. W r. 1921 należał do współzałożycieli Tow. Chirurgów Polskich w Warszawie. Był członkiem kilku towarzystw lekarskich, Komisji Rewizyjnej Związku Lekarzy RP Okręgu Wielkopolskiego, długoletnim prezesem Koła Przyjaciół XV Drużyny Harcerskiej im. R. Traugutta w Poznaniu i in. Zmarł nagle na zawał serca 5 VI 1932 w Puszczykowie Nowym i został pochowany na cmentarzu Świętomarcińskim (obecnie nie istniejącym) w Poznaniu.

Żonaty (od r. 1897) z Ireną z Koryckich miał z nią P. pięcioro dzieci: Irenę (ur. 1898) i Marię (ur. 1902), Józefa (ur. 1904) i Bogdana (ur. 1905), zmarłych jako dzieci w czasie epidemii szkarlatyny w r. 1911, oraz Jana (ur. 1910).

Spis lekarzy Polaków w Niemczech [P. 1910]; Spis oficerów służących czynnie w dniu 1. 6. 21 r., W. 1921 s. 440; – Bajerowicz K., Szpital Dziecięcy pod wezwaniem Św. Józefa w Poznaniu, P. 1909 s. 12; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., III; Szpital Dziecięcy im. Bolesława Krysiewicza w Poznaniu 1877–1977, W.– P. 1977 s. 35, 37, 40, 73, 83–4, 86, 124, 128, 156–7, 203, 205–7, 276–7 (kilka błędów, fot.), 281, 286–93 (bibliogr.), 295, 308; Zakrzewski Z., Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych, W.–P. 1974 s. 62–3; – „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich” R. 3: 1932 s. 231; Medizinal-Kalender für den Preussischen Staat auf Jahr…, 1889–1918, Berlin II Teil; Pomorski J., „Vita” w rozprawie doktorskiej, Greifswald 1887 s. 30; Poznańskie wspominki, P. 1960 s. 188; Programm des Königlichen Marien-Gymnasiums in Posen für das Schuljahr 1880/81, P. 1881 s. 44; Reichs-Medizinal-Kalender für Deutschland…, 1888–1914, Leipzig, II Teil; Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1933/4 rok, W. 1933; „Roczniki Tow. Przyjaciół Nauk Pozn.” T. 18–50 (tu Sprawozdania Wydziału Lekarskiego za l. 1891–1927); Sprawozdanie Szpitala Dziecięcego Św. Józefa w Poznaniu przy ulicy Piotra za rok 1900, s. 3, 9, 22; toż za r. 1901 s. 8, 22; toż za r. 1902 s. 8, 9, 18; toż za r. 1909 s. 7–9, 19; – „Dzien. Pozn.” 1897 nr 207 s. 3, nr 226 s. 3, 1902 nr 188 s. 4, 1911 nr 16 s. 4, nr 17 s. 7, nr 19 s. 4, nr 22 s. 6, 1932 nr 128 s. 4, nr 129 s. 10, nr 130 s. 10; „Kur. Pozn.” 1932 nr 252 s. 6, nr 254 s. 4 (fot.), 10, nr 256 s. 10, nr 258 s. 6; „Med. Praktyczna” R. 6: 1932 s. 206; „Now. Lek.” R. 44: 1932 s. 457–8 (bibliogr., fot.); „Nowy Kur.” (P.) 1932 nr 128 s. 4; – Arch. Państw. w P.: sygn. 4194 (Akta m. Poznania), sygn. 797, 1787, 1796 (Akta zespołu Gimnazjum Św. Marii Magdaleny), Karta meldunkowa; Szpital Dziecięcy im. B. Krysiewicza w P.: B. Lek. poz. pt. „Prace naukowe Szpitala Dziecięcego w Poznaniu” t. I–V (oprawione kserokopie publikacji lekarzy szpitala); – Informacja Wiktora Degi z Poznania.

Andrzej Dzięczkowski