Pracki Józef, krypt.: J. P., J. Pr., P., P. J. (1823–1882), tłumacz, dziennikarz, krytyk, pedagog. Ur. «na prowincji», był synem oficera wojsk polskich.
P. kształcił się w Warszawie: najpierw w szkole obwodowej przy Nowym Świecie (1833–7), potem w gimnazjum gubernialnym w Pałacu Kazimierzowskim. Za związki z tajnym, założonym w r. 1840 w Warszawie, kółkiem Juliana Chmielewskiego został usunięty z gimnazjum z zakazem służby cywilnej i oddany pod dozór policji. Mimo nie sprzyjających warunków fizycznych (utrata oka i silne nadwerężenie słuchu) i materialnych (musiał po śmierci ojca utrzymywać z prywatnych lekcji młodsze rodzeństwo) intensywnie dokształcał się. Od ok. r. 1850 miał stałe zajęcie w warszawskiej filii Domu Komisowego Polskiego Aleksandra Makowskiego i Kendziora w Gdańsku, pracował nadto jako nauczyciel domowy. Poza tym nawiązał współpracę z warszawską „Gazetą Codzienną”, w której zamieszczał kompilowane z zagranicznej prasy artykuły polityczne oraz wiadomości bieżące. Od r. 1853 wszedł w skład redakcji tego pisma, a od jesieni 1856 był przez rok jego współwłaścicielem (wraz z Janem Kantym Gregorowiczem i Fryderykiem Henrykiem Lewestamem), otrzymawszy je w darowiźnie od Aleksandra Przeździeckiego. P. pisywał również do „Magazynu Mód i Nowości”, „Noworocznika (Kalendarza) Ilustrowanego dla Polek”, „Tygodnika Mód”, „Kłosów”, „Echa”, „Tygodnika Ilustrowanego”, „Tygodnika Powszechnego”, „Wieku” i in. periodyków warszawskich. Oprócz popularnych artykułów zamieszczał w nich wcale ambitne recenzje z beletrystyki, interesowały go również utwory dla dzieci, które omawiał w sposób poważny i kompetentny, oraz literatura pedagogiczna. P. był także współpracownikiem „Encyklopedii Powszechnej” S. Orgelbranda (1859–68), a Felicjan Faleński powiadamiał z końcem r. 1868 Karola Estreichera, że P., choć «sam potrzebujący prowadzenia», będzie prowadzić zakładany przez Salomona Lewentala „Tygodnik Romansów i Powieści”.
Współcześni cenili P-ego przede wszystkim jako tłumacza, spolszczającego «z powodzeniem, czasami świetnie» („Tyg. Powsz.” 1882 nr 14) utwory beletrystyczne, głównie niemieckie, a nadto angielskie, francuskie i rosyjskie. Tylko niektóre z przełożonych przezeń powieści wyszły oddzielnie, są to: F. Spielhagen „Natury zagadkowe” (W. 1880), B. Disraeli „Henryka Temple” (W. 1882), A. K. Tołstoj „Książę Srebrny” („Kłosy” 1870–1, wyd. osobne W. 1898). Inne, podobnie jak tłumaczenia licznych opowiadań rozproszył po czasopismach, były to m. in. utwory B. Auerbacha, A. Dumasa syna, E. T. A. Hoffmanna („Majorat”, „Kłosy” 1868, wznowiony w r. 1959), M. Ringa, G. Sanda. P. zmarł 25 III 1882 w Warszawie.
Żonaty od r. 1850 (o jego żonie brak wiadomości); P. pozostawił z tego związku syna i córkę.
Estreicher w. XIX; tenże, Zestawienie przedmiotów i autorów w 32 tomach „Tygodnika Illustrowanego” z l. 1859–1875, W. 1877; Glücksberg M., Spis rzeczy zawartych w 20 tomach czasopisma tygodniowego „Kłosy”…, W. 1876; Enc. Org., Supl. II 62; Dzierżanowski W., Przewodnik warszawski informacyjno-adresowy na r. 1870, W. 1870 s. 293; – Prasa polska w l. 1661–1864, W. 1976; Rewolucyjna konspiracja w Królestwie Polskim w l. 1840–5. Edward Dembowski, Wr. 1981; Tomaszewski E., Kształtowanie się kapitalistycznych przedsiębiorstw prasowych w Warszawie (1851–1860), W. 1968; – Arch. Liter., Wr. 1957 III (Korespondencja K. Estreichera z M. i F. Faleńskimi); Sobieszczański F. M., Czasopisma warszawskie, w: tenże, Warszawa. Wybór publikacji, W. 1967 II; – „Kur. Warsz.” 1835 nr 203 s. 1056, nr 215 s. 1113; – Nekrologi z r. 1882; „Gaz. Pol.” nr 67 s. 4, „Kur. Codz.” nr 67 s. 4, „Kur. Warsz.” nr 68 s. 5, 6, „Tyg. Illustr.” nr 366 s. 422 (J. Heppen), „Tyg. Powsz.” nr 14, „Wiek” nr 67 s. 3; – IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna (A. Bara), kartoteka pseudonimów.
Rościsław Skręt