Puzyna Józef (1856–1919), matematyk, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, ziemianin. Ur. 19 III w Nowym Martynowie w pow. rohatyńskim, był synem Włodzimierza, ziemianina, oraz Felicji z Ruckich.
Gimnazjum P. ukończył we Lwowie, matematykę studiował u Wawrzyńca Żmurki na Uniw. Lwow. w l. 1875–82. W r. 1882 zdał egzamin nauczycielski, w r. n. doktoryzował się we Lwowie z pracy O pozornie dwuwartościowych całkach podwójnych („Pam. Wydziału Mat. Przyr. AU” 1884). W l. 1883–5 specjalizował się w wyższej matematyce u K. Weierstrassa, L. Kroneckera i O. Fuchsa w Berlinie, habilitował się we Lwowie na podstawie pracy O zastosowaniu uogólnionych form interpolacyjnych Lagrange’a („Pam. Wydziału Mat. Przyr. AU” 1888). W l. 1885–9 był docentem, od r. 1889 profesorem nadzwycz., od r. 1892 profesorem zwycz. i kierownikiem katedry matematyki Uniw. Lwow. do śmierci. W l. 1894/5 piastował godność dziekana Wydziału Filozoficznego, w l. 1904/5 rektora uniwersytetu.
Wybitny pedagog o jasnym wykładzie, P. ogarniał całość matematyki wraz z jej historią, stał się też współtwórcą nowoczesnej polskiej terminologii matematycznej. Główną dziedziną jego zainteresowań była teoria funkcji analitycznych, m. in. Ueber die Laguerreschen Rang einer eindeutigen analytischen Function mit unendlich vielen Nullstelen („Monatshefte für Mathematik und Physik”, Wien, 1892 nr 1), Ueber eine methodische Bildung der analytischen Ausdrücke von constanten Werte, (tamże 1894), a przede wszystkim główne dzieło jego życia Teoria funkcji analitycznych (Lw. 1898–1900 I–II), pierwsza tego typu publikacja w języku polskim, a zarazem pierwsza odnosząca się do teorii mnogości i teorii grup; dzieło to przetłumaczono zaraz na język niemiecki. Poza tym interesowała go zależność wartości całki podwójnej o stałych granicach całkowania od porządku całkowego, zastosowanie wzoru interpolacyjnego Lagrange’a do rzutowej teorii krzywych algebraicznych, teoria krzywych i funkcji algebraicznych, m. in. Geometrisches in der Weierstrassen Theorie der algebraischen Functionen („Monatshefte für Mathematik und Physik” 1909), uogólnienie pojęcia kierownicy w teorii przecięć stożkowych, gdzie zbudował teorię nowej klasy krzywych (nazwanych systemem gwiazd o danym źródle), w teorii funkcji analitycznych wprowadził nowe pojęcie o nieprzydatności szeregu; zastosował wreszcie równanie całkowe do rozwiązywania równań różniczkowych, m. in. Zarys teorii równań całkowych („Wektor” 1913 nr 28 i 29). Zgromadził wokół siebie poważną szkołę matematyczną, do której należeli Antoni Łomnicki, Wacław Sierpiński, Leon Lichtenstein, Otton Nikodym, Stanisław Ruziewicz, Kazimierz Strutyński, Franciszek Słuszkiewicz; bezskutecznie starał się u władz o uruchomienie II katedry matematyki na uniwersytecie w l. 1903–6 dla profesora przy jego katedrze Jana Rajewskiego. Bogatą bibliotekę matematyczną przekazał własnej katedrze. Od r. 1900 był członkiem korespondentem AU oraz dłuższy czas prezesem Tow. Matematycznego we Lwowie.
P. wzorowo prowadził swój majątek Stańków w pow. stryjskim. Był wybitnym pianistą i wielbicielem muzyki Wagnera, interesował się też poważnie filozofią i historią. Zmarł 30 III 1919 w Stańkowie i tam został pochowany.
W małżeństwie z Janiną z Chojeckich P. miał syna Stefana i córki Annę Załęską, Marię Ramułtową, Zofię Myszkowską i Janinę.
W. Enc. Powsz. (PWN); Oesterr. Biogr. Lexikon, Lf. 39; Borkowski, Almanach, s. 166; tenże, Rocznik szlachty polskiej, Lw. 1881 s. 130; Uruski, XV 93; Żychliński, XIII 279; – Dianni J., Wachułka A., Tysiąc lat polskiej myśli matematycznej, W. 1963; Finkel – Starzyński, Hist. Uniw. Lwow.; Hahn W., Kronika Uniwersytetu Lwowskiego 1898/9–1909/1910, Lw. 1912 (bibliogr.); Hordyński L., + Prof. Dr Józef Puzyna, „Czas” 1919 nr 110; Łomnicki A., Ruziewicz S., Józef Puzyna (1856–1919), „Wiad. Mat.” 1921 s. 113–19 (bibliogr., fot.); Marczewski E., Rozwój matematyki w Polsce, Kr. 1948 s. 17; Polska Akademia Umiejętności, 1872–1952. Nauki lekarskie, ścisłe, przyrodnicze i o Ziemi, Wr. 1974; Rokowska B., Józef Puzyna, „Matematyka” 1958 z. 4–6 (bibliogr.); Sierpiński W., Ruziewicz S., Profesor Józef Puzyna, „Wiad. Mat.” 1921 s. 7–9; – Szematyzmy Król. Galicji, 1889–1913; – „Muzeum” R. 34: 1919 s. 252; „Roczn. PAU” 1900–19; „Tyg. Ilustr.” 1904 s. 963 (podob.).
Stanisław M. Brzozowski