Rynkowski Józef (1901–1980), nauczyciel. Ur. 12 III w Łodzi, był synem Antoniego, rzemieślnika, i Bronisławy z Modrzejewskich.
R. ukończył w r. 1922 Miejskie Seminarium Nauczycielskie w Łodzi. Już w czasie nauki rozpoczął pracę nauczycielską. W l. 1922–39 pracował jako nauczyciel w szkołach powszechnych oraz w szkole ćwiczeń przy Państwowym Pedagogium. Równolegle ukończył w r. 1926 Dwuletni Wyższy Kurs Nauczycielski o specjalności matematyczno-fizycznej i uzyskał uprawnienia do nauczania w szkole średniej. Od r. 1935 studiował w Oddziale Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi na Wydz. Pedagogicznym; absolutorium otrzymał w r. 1939.
R. uczył też na wieczorowych kursach dla dorosłych. Brał udział w pracach miejskiej Komisji Powszechnego Nauczania, której przewodniczył jego mistrz lekarz i pedagog Stefan Kopciński. Od r. 1933 społecznie zajmował się pracą wychowawczą wśród nieletnich przestępców w łódzkim więzieniu śledczym. Był inicjatorem i organizatorem obozów letnich dla młodzieży z tego środowiska; utworzył w nim też amatorski zespół teatralny.
W czasie drugiej wojny światowej został R. wraz z żoną Anną (zob.) 12 XII 1939 aresztowany; byli więzieni w Radogoszczu, potem zostali wysiedleni do Krosna, a stamtąd przyjechali w marcu 1940 do Głowna (w pow. łowickim), gdzie mieszkał brat R-ego. W tym mieście zorganizował R. od września 1940 komplety tajnego nauczania na poziomie szkoły średniej o profilu przyrodniczym; były one czynne do końca okupacji, uczyło się na nich ok. 100 uczniów, a personel nauczający liczył 13 osób. W r. 1943 uzyskał dyplom magisterski na tajnych kursach Wolnej Wszechnicy w Warszawie. W domu Rynkowskich w Głownie spotykali się znani pedagodzy; bywało też tam wielu ludzi nauki i kultury potrzebujących pomocy i opieki. W r. 1944 uczestniczył R. w konspiracyjnych zebraniach dotyczących organizacji Uniwersytetu w Łodzi. Założyciel uczelni i pierwszy jej rektor prof. Teodor Vieweger jeszcze w czasie okupacji zlecił R-emu staranie się o budynki dla potrzeb mającej powstać w Łodzi uczelni. Pracę tę wykonywał R. od pierwszych dni po wyzwoleniu Łodzi do września 1945. Udało mu się uzyskać przy ul. G. Narutowicza kilka obiektów, które do dziś są użytkowane przez uniwersytet. Następnie został R. dyrektorem II Ogólnokształcącej Szkoły stopnia podstawowego i licealnego Robotniczego Tow. Przyjaciół Dzieci w Łodzi. Na emeryturę odszedł w r. 1966, ale w zawodzie nauczycielskim pracował jeszcze do r. 1974. Był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz ZBoWiD-u. Zmarł 27 VIII 1980, pochowany został na cmentarzu na Mani w Łodzi. Był odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Zwycięstwa i Wolności.
R. był dwukrotnie żonaty: od r. 1926 do 1946 z Anną ze Staniszewskich (zob. Anna Rynkowska), następnie z Anną z Kłopotowskich (ur. 1920); z drugiego małżeństwa miał dwoje dzieci: syna Jacka (ur. 1948), chemika, pracownika naukowego Politechniki Łódzkiej, i córkę Joannę Magdalenę (ur. 1955), inżyniera włókiennika, zamężną za Januszem Stajnikiem.
Jałmużna T., Tajne nauczanie na ziemi łódzkiej, W. 1977 s. 176, 199, 245; Jaśkiewicz S., Woźniakowski M., Iskry w podziemiu, Ł. 1971 s. 213–14, 216; – Muz. Oświaty Łódzkiej w Ł.: Akta osobiste R-ego (fot.); – Mater Red. PSB: Życiorys R-ego dostarczony przez Annę ze Staniszewskich Rynkowską; – Informacje żony Anny z Kłopotowskich i syna Jacka.
Julianna Wasiak