Sobiesiak Józef, pseud.: Maks, Bronicz (1914–1971), organizator ruchu partyzanckiego, generał brygady WP. Ur. 17 V w Pilaszkowicach (pow. krasnostawski), był synem Mateusza (zm. 1950) i Karoliny z Rusiaków, właścicieli małorolnego gospodarstwa chłopskiego.
Po ukończeniu siedmioklasowej szkoły powszechnej w Pilaszkowicach S. rozpoczął w r. 1929 naukę w średniej wieczorowej Szkole Technicznej w Lublinie, w dzień pracując jako pomocnik ślusarski w Zakładach Mechanicznych. Po zakończeniu nauki od 2 XI 1933 do 14 IX 1935 odbywał służbę wojskową w kompanii łączności 3. Dyw. Piechoty Legionów. Już w wojsku nawiązał łączność z polskim ruchem komunistycznym w Warszawie i wstąpił do Komunistycznej Partii Polski. W l. 1935–6 był sekretarzem dzielnicowym partii w gminie Rybczewice. Dzięki tym kontaktom, po dwuletnim okresie bezrobocia, otrzymał pracę jako ślusarz, najpierw w Warszawie, następnie w firmie Braci Lubart w Warce. Tam pracował do wybuchu drugiej wojny światowej.
Jako szeregowy w kompanii łączności był S. uczestnikiem walk z Niemcami od 1 IX do 6 X 1939 pod Różanem, Małkinią, na Podlasiu i Lubelszczyźnie. Po zakończeniu walk udał się na Ukrainę. Pracował jako ślusarz w Maniewiczach i zastępca dyrektora ośrodka maszynowo-traktorowego w Kowlu. Po zajęciu przez Niemców w r. 1941 Wołynia, ukrywał się. Zagrożony aresztowaniem, zamieszkał w Maniewiczach, gdzie podjął pracę w drukarni (m.in. tajnie drukował w niej ulotki antyhitlerowskie). Aresztowany przez Niemców w listopadzie t.r. wraz z Janem Wójtowiczem – również działaczem komunistycznym – zbiegł podczas przewożenia do więzienia w Kowlu. Zimą 1941/2 S. ukrywał się w lasach. Wiosną 1942 zorganizował pierwszy oddział partyzancki na Wołyniu, składający się m.in. z Polaków, Ukraińców, Rosjan; został jego dowódcą i podjął walkę z Niemcami. Jesienią t.r., po nawiązaniu kontaktów z partyzantką sowiecką, oddział S-a wszedł w skład brygady partyzanckiej dowodzonej przez płk. A. Bryńskiego; brał udział w akcjach bojowych przeciw Niemcom, m.in. na linii kolejowej Kowel–Sarny, walczył też z banderowcami. Po zajęciu Wołynia przez Armię Czerwoną, był od 27 VIII 1943 pomocnikiem ds. polskich gen. mjr. W. Begmy, dowódcy sowieckiego zgrupowania partyzanckiego. W październiku 1943 oddział S-ego przekształcono w brygadę im. Frunzego, którą dowodził m.in. w walkach w lasach cumańskich (na północ od Ołyki na Wołyniu). Był trzykrotnie ranny podczas walk w l. 1942–3. Uchwałą Prezydium Związku Patriotów Polskich 25 II 1944 został mianowany majorem. W marcu 1944 zorganizował polską brygadę partyzancką podporządkowaną Polskiemu Sztabowi Partyzanckiemu. Miała być ona przerzucona na Lubelszczyznę, ale nie doszło do realizacji tego zamierzenia. Dn. 1 VII 1944 S. został przerzucony w Kieleckie i objął dowództwo nad stuosobową grupą desantową, która otrzymała nazwę Grunwald. Przeszła linię frontu na przyczółku sandomierskim w sierpniu 1944, skierowana do Lublina, by wziąć udział w organizowaniu władzy ludowej.
Dn. 1 IX 1944 S. został powołany do Wojska Polskiego i skierowany na studia na Wydz. Ogólnowojskowym w Akad. Wojskowej im. M. W. Frunzego w Moskwie, które ukończył 30 V 1945. Po powrocie do Polski objął stanowisko zastępcy dowódcy ds. liniowych 46. pp 13. Dyw. Piechoty (DP), a od 21 XI 1945 był dowódcą 35. pp 7. DP, biorąc m.in. udział w akcji «Wisła». Dn. 12 III 1946 uchwałą Krajowej Rady Narodowej nr 12 został awansowany do stopnia podpułkownika. Od r. 1946 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W okresie od 10 XI 1947 do 14 X 1950 był słuchaczem Akad. Sztabu Generalnego WP, po zakończeniu studiów (uzyskał tytuł oficera dyplomowanego) i awansie do stopnia pułkownika 14 X 1950, piastował kolejno stanowisko dowódcy: 1. DP (15 X 1950 – 12 VII 1951), 15. DP (13 VII 1951 – 16 IV 1952), 5. DP (22 V 1952 – 16 X 1955). Zwolniony ze stanowiska dowódcy 5. DP, 21 XII 1955 został mianowany szefem obrony przeciwlotniczej w 9. Korpusie Armijnym, 27 XI 1956 zastępcą ds. liniowych 15. Dyw. Zmechanizowanej, 29 III 1957 szefem obrony przeciwlotniczej w Dowództwie Warsz. Okręgu Wojsk. Od 27 IX 1962 S. znajdował się w dyspozycji Szefa Dep. Kadr Min. Obrony Narodowej, od 8 XII 1962 w dyspozycji Szefa Sztabu Generalnego WP. W okresie od 14 VII 1963 do 22 IX 1968 był zastępcą ds. ogólnowojskowych Dowódcy Marynarki Wojennej. Dn. 1 X 1963 otrzymał awans do stopnia generała brygady (kontradmirał). Był od r. 1959 członkiem Rady Naczelnej ZBoWiD i prezesem okręgu gdańskiego tej organizacji. Od 23 IX 1968 zajmował stanowisko zastępcy komendanta ds. liniowych Wojskowej Akad. Politycznej w Warszawie. Był członkiem kolegium redakcyjnego „Wojskowego Przeglądu Historycznego”. S. był w r. 1959 delegatem na III Zjazd PZPR. Wchodził w t.r. do Komitetu Organizacyjnego spotkania partyzantów zabużańskich, jednakże Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR 13 XI 1959 odrzuciło wniosek o zorganizowanie takiego spotkania.
S. ogłaszał swoje wspomnienia na łamach periodyków i w formie książkowej, m.in.: Z walk brygady partyzanckiej im. Frunzego na Wołyniu. („Wojsk. Przegl. Hist.” 1962 nr 4), Brygada Grunwald (W. 1964, 1966, 1973, przekład rosyjski 1967), Karasin („Chłopska Droga” 1962 nr 12), Przebraże (W. 1964, 1971, 1973), Na przyczółku sandomierskim („Za Wolność i Lud” 1964 nr 15), Ze wspomnień partyzanta („Wojsk. Przegl. Hist.” 1971 nr 4), Z walk z bandami UPA (tamże 1972 nr 4). Wspólnie z Ryszardem Jegorowem opublikował książki: Burzany (W. 1962, 1964, 1966, przekład niemiecki 1966), i Ziemia płonie (W. 1961, 1963, 1974); za oba te tomy autorzy otrzymali nagrodę II st. Ministra Obrony Narodowej. S. zmarł nagle 18 XI 1971, pochowany został w Al. Zasłużonych na cmentarzu Komunalnym, dawnym Wojskowym, na Powązkach w Warszawie. Odznaczony był m.in. Krzyżem Virtuti Militari V kl. (1944), Krzyżem Grunwaldu III kl. (1945), Krzyżem Walecznych (1945), Orderem Odrodzenia Polski IV kl. (1946), Orderem Sztandaru Pracy I kl. (1964), złotymi, srebrnymi i brązowymi medalami «Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny» i «Za Zasługi dla Obronności Kraju», medalami pamiątkowymi oraz odznaczeniami radzieckimi m.in.: Orderem Lenina, Orderem Czerwonego Sztandaru, Medalem Wojny Narodowej I st.
Żonaty z Ireną z Guzów, z którą działał razem w partyzantce, miał S. dwoje dzieci: Jerzego (ur. 1939), i Barbarę (ur. 1942).
S. był prototypem postaci Józefiaka z opowiadania „Początek eposu” (w zbiorze „Święta kulo” 1946) Jerzego Putramenta i po części postaci tytułowej z powieści „Bołdyn” (1969) tegoż autora.
Fot. w Mater. Red. PSB; – Mała Enc. Wojsk., III; Cmentarz Komunalny, dawny Wojskowy w Warszawie, W. 1989; – Brinskij A., Maks. O Juzefe Sobesjakie, w: „Ljudi molčalivogo podviga. Očerki o razvedčikach”, Moskva 1975 s. 203–15, 1980 s. 203–16; Chećko W., Mikulski B., Od płonącej ziemi do wolnej Polski, „Sztandar Ludu” 1962 nr 65 (fot. zbiorowa); Gronczewski E., Walczyli o Polskę Ludową, W. 1982 s. 251–3; Juchniewicz M., „Maks” z lasów maniewickich, „Za wolność i lud” 1977 nr 28 s. 12–13 (fot.); tenże (MJ), Żołnierz, pisarz, działacz, „Za wolność i lud” 1981 nr 47 s. 9 (fot.); [Krwawicz M.] M. Kr., Kontradmirał Józef Sobiesiak 1914–1971, „Wojsk. Przegl. Hist.” 1971 nr 4 s. 356–7 (fot.); Madeja K., Dowódca leśnej brygady, „Panorama” 1965 nr 41 s. 8–11 (fot.); Nowiński M., Dowódca internacjonalistycznej brygady partyzanckiej, „Żołnierz Wolności” 1980 nr 257 s. 8 (fot.); Osijewski A., Zasłużonemu dowódcy, „Sztandar Ludu” 1964 nr 282 s. 4 (na s. 1 fot.); P. C., Twarze z okładek. Józef Sobiesiak – kontradmirał, pamiętnikarz, „Tu i teraz” 1984 nr 22; Romanowski W., ZWZ-AK na Wołyniu, L. 1993; Turowski J., Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, W. 1990; Ukleja M., Tajemnice leśnych gąszczy, „Przyjaźń” 1959 nr 8 s. 13; Wroński S., Józef Sobiesiak „Maks”, „Literatura” R. 8: 1979 nr 19 (fot.); – Bartelski L. M., Cień wojny, W. 1983 s. 315–16; Czas wielkiej próby, W. 1969; [Borkwicz] Berkowicz L., Rozmowy z polskimi partyzantami. Józef Sobiesiak, „Zwyciężymy” 1944 nr 66, 67; Brinskij A., Vstreča s Maksom, w: „Pod odnim znamenem”, Moskva 1963 s. 136–49 (fot.); Putrament J., Pół wieku. Wojna, W. 1962 s. 221–3; Sztumberk-Rychter T., Artylerzysta piechurem, W. 1966; – „Pamiętnikarstwo pol.” 1972 nr 2 s. 112–13 (Non omnis moriar. Józef Sobiesiak 17.05.1914 – 18.11.1971); „Tryb. Ludu”, 1971 nr 323, 325; „Żołnierz Wolności” 1971 nr 272 (A., Tow. kontradmirał Józef Sobiesiak «Maks», fot. i nekrologi); – AAN: Teczka osobowa S-a, sygn. 8497; CAW: Akta personalne 1562/74/398.
Wanda K. Roman