Sulnicki (Ostoja-Sulnicki) Józef, krypt.: (s.), J.O.S., JOS (1869–1920), dziennikarz, dramaturg, tłumacz, scenarzysta, reżyser filmowy.
Ok. r. 1900 napisał S. dramat Manekin (rkp. w B. Narod.). Jako korespondent nieznanych z tytułu pism zagranicznych zajmował się na ich zamówienie tematyką pogromów żydowskich, m.in. w Kiszyniowie (1903) i Odessie (1905). W r. 1905 współpracował z „Wędrowcem”, w którym opublikował wiersz Złoty promieniu, co duszę znękaną... (nr 17) oraz nowelę Polowanie z naganką (nr 42). Tłumaczył dla teatrów sztuki francuskie, niemieckie, angielskie i włoskie, m.in. wraz z Elżbietą Ostoja-Sulnicką z języka francuskiego „Złodzieja” H. Bernsteina (wyst. w r. 1907 przez warszawski Teatr Ludowy). Wspólnie z Kazimierzem Laskowskim napisał sztukę Nic się nie dowiesz. Trójliść krytyczno-sceniczny (wyst. w r. 1907 w warszawskim Teatrze Małym). Informacja Kazimierza Wroczyńskiego, że S. był jednym z pierwszych autorów założonego w r. 1908 w Warszawie przez Arnolda Szyfmana kabaretu «Momus» dotyczy zapewne Mirosława Ostoi-Gajewskiego. Od września 1909 do kwietnia 1910 publikował pod krypt. (s.) liczne artykuły w warszawskim „Dniu”. Były one w większości agresywnie antysemickie. Adam Witold Koszutski (pseud. Bróg) uważał niektóre z nich za wezwania do pogromu („Życie Warszawskie” 1910 nr 4), na co S. replikował tamże (1911 nr 1, 6). Z pozycji antysemickich atakował też w „Dniu”, w lutym 1910, budującego Teatr Polski Szyfmana: Sprawa poważna czy „Geszeft” (nr 48) i O „chodatajstwo” p. Schifmana (nr 55). W „Dniu” (1910 nr 5–8) ogłosił również artykuł Pierwsze przeobrażenia pojęć o własności podług Pawła Louis.
W tym okresie przetłumaczył S. sztuki: „Jej ojciec” A. Bouchineta i A. Guinona, „Miłość” P. Apela, „Lucyfer” E. A. Buttiego, „Pod wulkanem” A. de Lorde’a i E. Morela, „Bohaterowie ulicy” M. Leblanca i F. de Croisseta (wszystkie wyst. w r. 1908 w Teatrze Małym), „Matka powiernica” P. C. de Ch. Marivaux i „Lekarz na rozdrożu” G. B. Shawa (wystawione w Teatrze Małym w r. 1909), „Z tamtego brzegu” F. Saltena (wyst. w r. 1909 przez krakowski Teatr im. Juliusza Słowackiego), „Bohaterowie” Shawa (w r. 1909, późniejszy tytuł „Żołnierz i bohater”) (pierwsze znane wyst. w r. 1946 w Kielcach), „Jego dom w porządku” A. W. Pinero (wyst. w r. 1909 w Teatrze Małym, a w r. 1910 przez Ludwika Solskiego w krakowskim Teatrze im. J. Słowackiego pt. „Ład w domu”), „Margrabia Keith” F. Wedekinda (wyst. w r. 1910 w Teatrze Małym), „Marionetki” P. Wolffa (wyst. w r. 1911 w Warszawie w Teatrze Rozmaitości, a w r. 1914 w reż. Andrzeja Mielewskiego w krakowskim Teatrze im. J. Słowackiego), „Papa” G. A. Caillaveta i R. de Flers’a (wyst. w r. 1911 w warszawskim Teatrze Artystycznym), „Faworytki” A. Capusa i „Żagiew” H. Kistemaeckersa (obie wyst. tamże w r. 1912) oraz „Gdzie Cohnowie” F. Friedmanna-Friedricha (wyst. t.r. w Teatrze Małym).
W r. 1911 w warszawskiej wytwórni filmowej «Sfinks», założonej t.r. przez Aleksandra Hertza, powstał jednoaktowy „melodramat pomysłowo ułożony przez Sulnickiego” („Życie Warszawskie” 1911 nr 32) pt. Antek Klawisz [Antek Klawisz, bohater Powiśla], z Antonim Fertnerem w roli tytułowej. T.r. nakręcił S. film wg powieści Elizy Orzeszkowej Meir Ezofowicz (premiera 22 IX w kinie «Sfinks» przy ul. Marszałkowskiej 116), w wykonaniu aktorów Teatru Artystycznego (m.in. Władysława Grabowskiego i Marii Dulęby). Maksymilian Obrębski, spadkobierca praw autorskich Orzeszkowej, pisał (15 lub 28 IX 1911) w liście do wytwórni: «potrafiono przedstawić z niezrównaną subtelnością przewodnią myśl [...] powieści i [...] społeczną doniosłość». W sierpniu 1912 wyreżyserował S. „Przesądy” (inny tytuł: „Ofiary przesądów”) wg scenariusza Hertza i zapewne Kazimierza Kamińskiego. «Sfinks» planował także nakręcenie pod kierownictwem S-ego „Pana Tadeusza” wg Adama Mickiewicza oraz „Pracownie igły” wg Zygmunta Przybylskiego, jednak do realizacji nie doszło. Decydujący wpływ na ostateczny kształt podpisanych przez niego filmów miał Hertz. S. jest jednym z pierwszych znanych z nazwiska polskich scenarzystów i reżyserów filmowym.
Jako dramaturg największą aktywność przejawiał S. w czasie pierwszej wojny światowej. Po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie napisał antyrosyjską sztukę Dziesięciu z Pawiaka. Rapsod rycerski z dziejów PPS w 3 obrazach (wyst. w r. 1916 w warszawskim Teatrze Nowoczesnym); odniosła ona duży sukces. Był także S. autorem dramatów Ciemna plama. Groteska deszczowa (wyst. w r. 1916 w warszawskim Teatrze Współczesnym) oraz Bartek Zwycięzca i jego wnuk, będącego dalszym ciągiem noweli Henryka Sienkiewicza pt. „Bartek Zwycięzca”, zaktualizowanego o realia legionowe (wyst. w Teatrze Nowoczesnym). Wkrótce po zamordowaniu G. Rasputina (30 XII 1916) napisał ze Stanisławem Antonim Wotowskim dramat Rasputin. Obraz romantyczny w 4 aktach (wyst. tamże 24 II 1917). Temat Dziesięciu z Pawiaka kontynuował w sztuce Rotmistrz von Budberg (wyst. w r. 1917 w warszawskim Teatrze Popularno-Ludowym). W r. 1917 uczcił setną rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki dramatem Ostatnie chwile Kościuszki (wyst. w Teatrach Małym i Współczesnym). Był także autorem sztuk: Wielopolski (zakwalifikowana w r. 1917 do grania w warszawskim Teatrze Rozmaitości) i Godzina Sali, a wspólnie ze Stanisławem Jerzym Kozłowskim w r. 1917 dramatu Loteria ratunkowa. S. był zamieszany w liczne oszustwa („Goniec Wieczorny” 1911 nr 263), m.in. o sfałszowanie weksli muzyka Feliksa Starczewskiego (list tegoż do redakcji, tamże 1912 nr 265). S. zmarł 26 V 1920 w szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie.
Bibliogr. dramatu pol.; Dramat obcy w Polsce 1765–1965, Red. J. Michalik, Kr. 2001–4 I–II; Katalog rękopisów i maszynopisów teatralnych, tłumaczonych z języków obcych, Oprac. J. Woycicka, K. Nowacki, w: Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie. Sezon 1973/1974, Red. H. Sarnecka-Partyka, Kr. 1974; Katalog rękopisów teatralnych Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, Red. A. Domańska, W.–P. 1990; Nowy Korbut, XIV; – Banaszkiewicz W., Witczak W., Historia filmu polskiego 1895–1929, W. 1966; Pilecki J. A., Aleksander Hertz, „Ekran” 1958 nr 15; Ratajaczak D., Teatr Artystyczny Bolesława Leśmiana, Wr. 1979; Wroczyński K., Kabaret, w: Dymek z papierosa, Red. K. Rudzki, W. 1959 s. 201; – Szyfman A., Labirynt teatru, W. 1964; – „Gaz. Warsz.” 1911 nr 263; „Kur. Warsz.” 1911 nr 263, 1916 nr 358; – Nekrologi z r. 1920: „Kur. Warsz.” nr 149, „Robotnik” nr 146; – B. Narod.: Egzemplarze sztuk i tłumaczeń, sygn. 1662 (Manekin), sygn. 6131 II (Nic się nie dowiesz); B. Raczyńskich: sygn. T 800 („Papa”); B. Śląska w Kat.: sygn. 3870 („Lekarz na rozdrożu”); IBL PAN: Kartoteka bibliogr. A. Bara; Muz. Teatr. w W.: Egzemplarze sztuk i tłumaczeń, sygn. MTTP 1006 („Złodziej”), sygn. MTTP 1121 („Matka powiernica”), sygn. MTTP 1191–2 (Ostatnie chwile Kościuszki), sygn. MTTP 1676 („Miłość”), sygn. MTTP 1716 („Margrabia Keith”), sygn. MTTP 1778 („Jego dom w porządku”), sygn. MTTP 1789 („Bohaterowie ulicy”), sygn. MTTP 1865 („Gdzie Cohnowie”), sygn. MTTP 1878 („Jej ojciec”), sygn. MTTP 1925 („Żagiew”), sygn. MTTP 1958 („Faworytki”), sygn. 2003 („Lucyfer”), sygn. MTTP 2065 („Pod wulkanem”); Teatr im. J. Słowackiego w Kr.: sygn. 3751 („Z tamtego brzegu”), sygn. 3856 („Marionetki”), sygn. 4599 („Ład w domu”); USC w W.: sygn. I–2/1057/1920 (akt zgonu S-ego).
Roman Włodek