Sypniewski Józef (1883–1937), agrotechnik, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, senator.
Ur. 29 VII w Perepeczycach (pow. lidzki), był synem Marcina i Teofili z Bylińskich.
Po ukończeniu w r. 1903 szkoły realnej w Pińsku podjął S. w r. 1904 naukę w Inst. Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach, którą jednak przerwał po dwóch latach. Odtąd pracował jako praktykant w majątku Karolewo (pow. rówieński) na Wołyniu, a następnie jako administrator majątku Nałęczów (pow. puławski). Jesienią 1909 wrócił na studia w Puławach i po otrzymaniu w r. 1913 dyplomu agronoma I st. został asystentem w Katedrze Botaniki Mikołaja Cyngiera; pod jego kierunkiem specjalizował się w anatomii roślin. W r. 1914 odbył podróż naukową, m.in. do Austrii, Niemiec i Szwecji, gdzie zapoznawał się z działalnością rolniczych zakładów doświadczalnych i stacji hodowli roślin. Po powrocie zrezygnował t.r. z asystentury i objął dyrekcję rolniczej Stacji Doświadczalnej w Sobieszynie na Lubelszczyźnie. W okresie pierwszej wojny światowej służył od r. 1915 w armii rosyjskiej. W maju 1917 został oddelegowany do ziemstwa gub. pskowskiej dla przeprowadzenia tam reformy rolnej. Od marca 1918 przebywał na Wołyniu, a w czerwcu t.r. przybył do Warszawy. W sierpniu objął kierownictwo rolniczej Stacji Doświadczalnej w Kutnie.
Dn. 1 XI 1919 wrócił S. do Puław, gdzie został pracownikiem kierowanego przez Antoniego Sempołowskiego Działu Hodowli Roślin i Produkcji Nasion w Inst. Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego (od r. 1921 Wydz. Hodowli Roślin w Państw. Inst. Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego ). W r. 1920 uczestniczył jako ochotnik w wojnie polsko-sowieckiej; służył w lubelskim pułku ochotniczym, a potem w 4. pp Legionów. Po przejściu na emeryturę Sempołowskiego kierował w PINGW od 1 II 1925 Wydz. Hodowli Roślin; dodatkowo t.r. był p.o. dyrektorem PINGW. Wchodził w skład komitetu redakcyjnego kwartalnika „Doświadczalnictwo Rolnicze”, wydawanego w l. 1925–33 przez Związek Rolniczych Zakładów Doświadczalnych. W czerwcu 1926 doktoryzował się w Studium Rolniczym Wydz. Filozoficznego UJ na podstawie napisanej pod kierunkiem Piotra Józefa Brzezińskiego rozprawy Przyczynek do morfologii i fizjologii odmian ziemniaków różniących się okresem wegetacji („Pam. P.I.N.G.W. w Puławach” T. 1: 1920, odb. Kr. 1921). W r. 1929, nie rezygnując z pracy w Puławach, objął jako zastępca profesora Katedrę Szczegółowej Uprawy Roli i Roślin na Wydz. Rolniczo-Leśnym Uniw. Pozn. Dn. 5 II 1931 habilitował się na Wydz. Rolniczym UJ na podstawie pracy O odmianach i rasach Lupinus angustifolius L. Cz. I („Pam. P.I.N.G.W. w Puławach” T. 6: 1925) i otrzymał veniam legendi z zakresu genetyki i hodowli roślin. Był współorganizatorem Macierzy Szkolnej w Puławach oraz działał w Centralnym Tow. Rolniczym i Centralnym Związku Kółek Rolniczych, a po ich zjednoczeniu w r. 1929 w Centralnym Tow. Organizacji i Kółek Rolniczych. Dn. 29 XI 1930 został wybrany na senatora z listy BBWR; po zakończeniu kadencji w r. 1935 kontynuował działalność naukową. Dn. 1 IV 1932 otrzymał profesurę nadzwycz. na Uniw. Pozn. i w związku z tym w r.n. zrezygnował z pracy Puławach i przeniósł się do Poznania. Odbudował i wyposażył swoją Katedrę Szczegółowej Uprawy Roli i Roślin; urządził pracownie, szkółki hodowlane, pola doświadczalne, a także opracował program wykładów i ćwiczeń. Działalność katedry w l. 1929/30 – 1933/4 omówił w „Sprawozdaniu Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego za lata 1919/20 – 1933/34” (P. 1934). W ramach Wielkopolskiego Tow. Kółek Rolniczych prowadził wykłady akademickie z aktualnych zagadnień uprawy roślin pastewnych. Wchodził w skład Kuratorii Fundacji Kórnickiej oraz Rady Wielkopolskiej Izby Rolniczej.
S. prowadził badania w dwóch kierunkach: studiów anatomicznych i fizjologicznych nad odmianami ziemniaka oraz studiów genetycznych, fizjologicznych i uprawowych nad łubinem. Na podstawie doświadczeń polowych i wazonowych różnych odmian ziemniaka stwierdził duże różnice morfologiczne i fizjologiczne zachodzące u odmian o długim i krótkim okresie wegetacji, a także określił współzależności między budową niektórych elementów liścia a właściwościami fizjologicznymi. Oprócz rozprawy doktorskiej opublikował z tego zakresu m.in. prace Badania anatomiczne odmian ziemniaków (W. 1929) i Stosunek wielkości elementów anatomicznych (P. 1932). Badania teoretyczne i hodowlane nad łubinem doprowadziły go do wyhodowania dwóch nowych wczesnych odmian łubinu wąskolistnego: różowego puławskiego wczesnego (plennego pod względem ziarna) i różowego wysokiego (plennego pod względem zielonej masy), które nadając się szczególnie na poplony, miały dużą wartość dla rolnictwa. Wyniki badań nad łubinem przedstawił na Międzynarodowych Kongresach Rolniczych: XII w Warszawie (1927) i XIII w Rzymie (1929). Łubinu dotyczył też napisany wspólnie z Henrykiem Malarskim artykuł Wpływ wilgotności gleby i naświetlenia na rozwój łubinu (Lupinus angustifolius L.) i na zawartość alkaloidów w jego nasieniu („Pam. P.I.N.G.W. w Puławach” T. 4: 1923) oraz rozprawa, będąca kontynuacją pracy habilitacyjnej O odmianach i rasach Lupinus angustifolius L. Cz. 2, (tamże T. 11: 1930). Ogółem ogłosił 20 prac i rozpraw, a także wiele artykułów popularyzujących wiedzę z zakresu nasiennictwa oraz uprawy i nawożenia roślin rolniczych, głównie na łamach „Gazety Rolniczej” i ukazującego się w l. 1923–9 czasopisma „Rolnik i Zagroda”. Zmarł 6 II 1937 w Poznaniu, został pochowany 8 II na cmentarzu parafii św. Wojciecha przy ul. Obornickiej. Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1929).
W małżeństwie zawartym 8 X 1921 z Marią Julią z Manieckich miał S. córkę Janinę Marię (ur. 1923), pracownika naukowego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi i syna Jerzego Mieczysława (ur. 1926).
Bibliografia puławska (1918–1927), Bydgoszcz–Puławy 1930; Kto był kim w Drugiej RP?; Mącznik H., Pracownicy Instytutu Puławskiego w latach międzywojennych (1917–1939), Puławy 1983; Słown. pol. tow. nauk., II cz. 3; – Dzieje akademickich studiów rolniczych i leśnych w Wielkopolsce 1919–1969, P. 1970 (fot.); Hist. Nauki. Pol., IV cz. 1–2; Jałmużna T., Z dziejów akademickiej Łodzi. Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1946–1956, Ł. 1996 (dot. córki, Janiny); Lewicki S., Józef Sypniewski 1883–1937, „Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol.”, S. B, 1969 z. 17 s. 127–8; Nauka w Wielkopolsce, Red. G. Labuda, P. 1973; Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Wydział Hodowli Roślin, w: Księga pamiątkowa na 75-lecie „Gazety Rolniczej” 1861–1935, W. 1938 I 239; Puławy 1862–1962, „Pam. Puławski” 1965 z. jubileuszowy (fot.); Strzemski M., Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach, Puławy 1980 s. 304; Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce, W. 1983; – Strzemski M., Nasze Puławy. Kolekcja wspomnień, L. 1986; – „Roczniki Nauk Roln. i Leśnych” T. 38: 1937 nr 2/3 s. 489–94 (wspomnienie pośmiertne Z. Pietruszczyńskiego, fot.); – Arch. UJ: sygn. WR–41 (teczka habilitacyjna S-ego), sygn. WR–182 (teczka doktorska S-ego); – Informacje Jarosława Zawadzkiego z Kancelarii Senatu RP.
Stanisław Tadeusz Sroka