Szczepkowski Józef, krypt. J. S. (1849–1909), śpiewak, pedagog, publicysta muzyczny, kompozytor.
Ur. 21 I w Warszawie, był synem Józefa (1817–1894, zob.) i Marianny z Bełcikowskich, bratem m.in. Anastazji (zob.).
S. ukończył gimnazjum filologiczne w Warszawie. Uczył się gry na fortepianie u Józefa Jareckiego i Emanuela Kani, studiował harmonię u Karola Augusta Freyera. Lekcje śpiewu pobierał najpierw u ojca, a następnie u Adama Ziółkowskiego, śpiewaka opery warszawskiej. Otrzymał stypendium utworzonego w r. 1871 warszawskiego Tow. Muzycznego, dzięki czemu doskonalił umiejętności wokalne za granicą. Dn. 11 XI 1873 debiutował rolą Hrabiego Luny w „Trubadurze” G. Verdiego na scenie operowej Teatru Wielkiego, pozytywnie przyjętą przez recenzenta „Kłosów” (1873 nr 439). Od stycznia 1874 był członkiem zespołu solistów opery warszawskiej, gdzie występował w pierwszoplanowych rolach barytonowych, m.in. jako Marcin w „Verbum nobile” i Janusz w „Halce” Stanisława Moniuszki, Renato w „Balu maskowym” i Alfredo w „Traviacie” Verdiego, Ashton w „Łucji z Lammermooru” G. Donizettiego, Nevers w „Hugenotach” G. Meyerbeera i Walenty w „Fauście” Ch. Gounoda. W r. 1875 dyrekcja Warszawskich Teatrów Rządowych zawiesiła go w czynnościach na kilka miesięcy z powodu samowolnego zatrudnienia się w operze w Kijowie. Jako publicysta muzyczny współpracował z „Opiekunem Domowym” (m.in. 1876 nr 19). W r. 1880 w warszawskim Teatrze Wielkim śpiewał Gniewuna w „Gwarkach” Michała Hertza, a w r. 1882 Masaraigne’a w „Piccolino” E. Guirauda (reż. Leopold Matuszyński).
W r. 1886 ustąpił S. ze sceny z powodu słabego zdrowia i jako prywatny nauczyciel śpiewu zajął się pracą pedagogiczną w swym warszawskim mieszkaniu przy ul. Złotej 57. W grudniu 1889 wrócił do grona solistów Teatru Wielkiego, ale zaśpiewał tylko dwie partie tenorowe: Edgara w „Łucji z Lammermooru” i Jontka w „Halce” (24 I 1890). Wobec miażdżącej krytyki recenzenta „Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego” (1890 nr 331), ponownie wycofał się za sceny. Występował natomiast w Tow. Muzycznym, gdzie w r. 1891 śpiewał arie z „Rycerskości wieśniaczej” P. Mascagniego. Sporadycznie komponował, m.in. pieśni i miniatury fortepianowe: Hej dziewczyno, kochaj mnie! (W. 1895; B. Narod., sygn. Mus.III.103.855; wyd. 2. sygn. Mus.III.68.834) i Obertas do śpiewu z fort. (W. 1895; B. Narod., sygn. Mus.III.69.157). W l. 1896–1900 stale współpracował z „Echem Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym”, publikując artykuły, głównie z zakresu pedagogiki wokalnej, m.in.: Upadek sztuki wokalnej (1896 nr 641), O emisji głosu (1896 nr 687), Tenor czy baryton (1896 nr 690), O oddychaniu przy śpiewie (1897 nr 710), O zachowaniu głosu (1897 nr 719), Z dziedziny sztuki śpiewaczej (1897 nr 731–733, 735), Dykcja w śpiewie (1898 nr 781) i Dynamika głosu (1900 nr 890).
Od listopada 1900, zastępując chorego O. Nouvellego, uczył S. śpiewu w warszawskim Inst. Muzycznym; po jego śmierci został tam w r. 1901 profesorem wokalistyki. W r. 1903 w „Nowościach Muzycznych” (nr 2) opublikował kompozycję Krakowiak do śpiewu (B. Jag., sygn. 9790 III mus; B. Narod., sygn. Podr. Muz.III.A.65; autograf tamże, sygn. Mus.126). Z powodów zdrowotnych ustąpił w r. 1909 ze stanowiska w Inst. Muzycznym. Zmarł 2 V 1909 w Warszawie, został pochowany 5 V w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim. W „Kurierze Warszawskim” (1909 nr 122) opublikowano nekrolog, napisany przez S-ego na łożu śmierci.
S. ożenił się 18 VIII 1877 z Bronisławą z Ziółkowskich. Brak informacji o potomstwie.
Bibliogr. pol. czasopism muzycz., V–VII; Bibliogr. Warszawy, III–IV; Bibliografia muzyczna polskich czasopism niemuzycznych, Kr. 1964–71 III–IV; Kutsch K. J., Riemens L., Grosses Sängerlexikon, München 2003; Słown. Muzyków Pol., (wykaz publikacji S-ego błędnie przypisano ojcu śpiewaka); Słown. Teatru Pol., (bibliogr., ikonogr., fot.); Szenic, Powązki; – Album teatralne poświęcone sprawom teatralnym i artystycznym, W. 1897 II 54–5 (fot.); – „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1889 nr 324, 1890 nr 331, 1891 nr 383, 1897 nr 738, 1900 nr 893, 1901 nr 904, 932; „Kur. Warsz.” 1873 nr 246, 1877 nr 184, 1909 nr 115; „Scena i Sztuka” 1909 nr 18; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1909: „Dzien. Powsz.” nr 121, „Gaz. Lwow.” nr 103, „Kur. Warsz.” nr 121, „Młoda Muzyka” nr 10, „Scena i Sztuka” nr 18, 19, „Świat” nr 21 (ilustr.), „Tyg. Ilustr.” nr 22 (fot.).
Michał Lewicki