Bayer Juljan (1806–1872), matematyk i statystyk, ur. 16 II w Krakowie. Wykształcenie średnie i uniwersyteckie zdobył w Krakowie, w Uniwersytecie Warszawskim uzyskał stopień magistra w r. 1829 po przedstawieniu rozprawy O biegu eliptycznym ciał niebieskich, którą prof. Armiński uznał za zasługującą na stopień celujący. Po ukończeniu studjów był aż do roku 1836 nauczycielem matematyki najprzód w szkole wydziałowej w Warszawie przy ul. Nowy-Swiat, następnie w szkole obwodowej przy ul. Długiej w Warszawie, w gimnazjum w Łukowie, wreszcie w gimnazjum wojewódzkiem w Warszawie. Po opuszczeniu służby nauczycielskiej przeniósł się jako zamiłowany bibljoman na posadę bibljotekarza do Banku Polskiego, w którym oprócz obowiązków bezpośrednio związanych z pracą bibljotekarską spełniał i inne poważne czynności. I tak np. ulepszył i uprościł projekt Mosera w Berlinie, dotyczący kursu naszych obligacyj, przeprowadził konwersję obligów pięcioprocentowych na cztero-procentowe, ułożył wspólnie z bankierem berlińskim Magnusem projekt tej operacji, przedstawił Bankowi Polskiemu projekt udzielania pożyczek na dobra ziemskie. Przez lat dziesięć administrował fabryką wyrobów lnianych w Żyrardowie. Dla aplikantów i młodszych urzędników Banku Polskiego prowadził wykłady rachunkowości i księgowości (buchalterji). Pracował nad statystyką. W r. 1842 wygotował tablice płodności chrześcijan i żydów w wieku popisowym od 17. do 30. r. życia. Ułożył wykaz statystyczny zbrodni i przestępstw w Królestwie Kongresowem i porównał go z rezultatem statystyki oświecenia. Zajmował się także statystyką śmiertelności w Królestwie Polskiem do użytku działu ubezpieczeń na życie, utworzonego w r. 1842 w ówczesnej Dyrekcji Ubezpieczeń w Warszawie.
Ta działalność B-a w dziedzinie statystyki, jak i dawniejsza jego działalność pedagogiczna, wreszcie ogłoszone drukiem prace, o których niżej jeszcze będzie mowa, zwróciły na niego uwagę Rady wydziału matematyczno-fizycznego, powstałej w r. 1862 Szkoły Głównej Warszawskiej, gdy przyszła kolej na obsadzenie katedry rachunku prawdopodobieństwa. Wiek już dość posunięty, a zwłaszcza nieuleczalny stan bezwładności cielesnej B-ra stanowiły poważną przeszkodę do zamianowania go profesorem stałym, i dlatego to Rada wydziału postanowiła (26 VI 1864) powołać go jako tymczasowo wykładającego, a Komisja rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego tę uchwałę zatwierdziła. B. wykładał aż do r. 1867 rachunek prawdopodobieństwa i teorję liczb w warunkach spowodu jego niemocy wielce niekorzystnych dla słuchaczów. Owocem trwalszym jego wykładów jest litografowany, dość obszerny, według dzieła Liagre’a ułożony, Kurs rachunku prawdopodobieństwa.
Po opuszczeniu katedry usunął się B. zupełnie od wszelkiej pracy pedagogicznej i społecznej i cofnął się w zacisze domowe, przyjmując tylko młodzież uniwersytecką, która zgłaszała się do niego po wskazówki bibljograficzne i korzystała z jego bogatego księgozbioru matematycznego. Zmarł 15 II 1872 w Warszawie. W testamencie zapisał ten księgozbiór Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Prócz tego pozostawił dwa stypendja dla młodzieży, poświęcającej się naukom matematycznym i handlowym.
B. ogłosił drukiem prace następujące: Niektóre własności liczb całkowitych z zastosowaniem tychże do zadań arytmetycznych w Programie szkoły wydziałowej przy ul. Nowy-Świat nr 30, W. 1830; Astronomja popularna, ułożona podług dzieła Dra Ottona Uhle, W. 1861; Pogadanki astronomiczne, W. 1861; przedruk St. Grzepskiego »Geometrji czyli nauki miernickiej z r. 1566«, W. 1861; przedruk St. Solskiego »Zabawy o arytmetyce« z »Geometry polskiego« Kr. 1683, W. 1863; rozmaite tablice rachunkowe do obliczania procentów i do działań przez części wielokrotne, tablice logarytmowe itp.
Z prac litografowanych wymieniliśmy już wyżej Kurs rachunku prawdopodobieństwa w Szkole Głównej, wzmiankowaną wyżej rozprawę magisterską o biegu eliptycznym ciał niebieskich. Wymieniamy ponadto Kurs arytmetyki stosowanej do handlu i przemysłu, Kurs prowadzenia ksiąg handlowych sposobem korespondencyjnym czyli buchalterji włoskiej, Gonjometrję rachunkową wraz z trygonometrją płaską i kulistą. Do tego dodać należy przypuszczalnie przez B. napisane Pierwsze początki geometrji wyższej, litografowane w Warszawie w r. 1867 (4°, s. 88 i 24 tablice), która to praca mogła była powstać z wykładów w gimnazjum w Łukowie.
Akta Szkoły Głównej w Archiwum Oświecenia Publ. w Warszawie; Artykuł w czasopiśmie »Wieniec«, nr 18, 1872, oznaczony literą K. (Kramsztyk Stanisław); W. Enc. Il.
Samuel Dickstein