Niedźwiedzki Julian (1845–1918), profesor mineralogii i geologii, rektor Politechniki Lwowskiej. Ur. 18 X w Przemyślu, w rodzinie ukraińskiej, prawdopodobnie był synem Grzegorza, urzędnika magistrackiego. Ukończył gimnazjum w Przemyślu (1864), po czym w l. 1864–72 studiował nauki przyrodnicze w uniwersytecie wiedeńskim. W r. 1868 został przyjęty jako wolontariusz do dworskiego gabinetu mineralogicznego (Hof-Mineralien Kabinet). W r.n. złożył egzamin na nauczyciela szkół gimnazjalnych (z grupy nauk przyrodniczych i matematyczno-fizycznych). W l. 1870–3 był geologiem sekcyjnym Państwowego Zakładu Geologicznego w Wiedniu. Dn. 29 VIII 1873 został mianowany profesorem zwycz. c.k. Akademii Technicznej (od r. 1877 Szkoły Politechnicznej) we Lwowie. Równocześnie w r. 1882 został prywatnym docentem mineralogii i geologii w Uniw. Lwow. Ok. r. 1887 uzyskał także doktorat filozofii na uniwersytecie w Pradze. Podczas pracy w Szkole Politechnicznej pełnił trzykrotnie funkcję rektora (1879–80, 1884–5 i 1887–8). W l. 1876–7, 1877–8, 1883–4 był dziekanem Wydziału Chemicznego. Zorganizował tam także Muzeum Mineralogiczne. W r. 1887 był przez jedno półrocze profesorem mineralogii przy Uniw. Lwow. Z uczelnią tą współpracował także w latach późniejszych, za co Wydział Filozoficzny Uniwersytetu podjął uchwałę nadania N-emu tytułu doktora filozofii honoris causa, co ze względów formalnych nie zostało zatwierdzone przez ministerstwo. Dn. 12 XI 1887 został wybrany członkiem korespondentem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego AU, a 9 V 1893 członkiem czynnym. Od r. 1890 był członkiem Komisji Fizjograficznej AU, a od r. 1893 uczestniczył w pracach Komitetu Redakcyjnego „Atlasu geologicznego Galicji”. Należał do członków założycieli Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika (1875). Na pierwszym walnym zebraniu został wybrany do Zarządu, w którym pozostał do r. 1909 (w tym przez 14 lat był wiceprezesem). W Towarzystwie położył szczególne zasługi jako administrator wydawnictw oraz organizator badań przyrodniczych. W uznaniu zasług położonych dla tej organizacji nadano mu w r. 1899 członkostwo honorowe, a w r. 1909 ofiarowano specjalny zeszyt „Kosmosu”, w którym zamieścili swe opracowania najwybitniejsi geologowie Galicji. N. był przez wiele lat członkiem Krajowej Rady Górniczej przy Wydziale Krajowym.
N. opublikował ponad 100 opracowań o poważnym znaczeniu poznawczym, informacyjnym i popularyzatorskim. Podczas pracy w Wiedniu w l. 1869–73 ogłaszał głównie opracowania mineralogiczne na temat okazów pochodzących z kolekcji Zakładu Geologicznego (np. Gesteine von Aden in Arabien, Wiedeń 1871). Publikował również wtedy opracowania stanowiące rezultaty własnych badań w Austrii (np. Aus den Tiroler Centralalpen, Wiedeń 1872). Zainteresowaniu kolekcjonerstwem i zarazem upowszechnianiu wiedzy wśród młodzieży dał wyraz, publikując broszurkę Sammlung von Mineralien, die in Österreich häufig oder in grossen Massen vorkommen, für den Unterricht an Mittelschulen zusammengestellt (Wiedeń 1873). Podczas pracy we Lwowie zajmował się głównie badaniami geologicznymi północnego brzegu Karpat, ale także mineralogią oraz paleontologią. Rezultatem wieloletnich studiów N-ego nad formacjami solonośnymi była monografia pt. Stosunki geologiczne formacji solonośnej Wieliczki i Bochni (Lw. 1883–6). Szczególnie wiele uwagi poświęcił także formacji solnej, zajmując się m. in. solami potasowymi Kałusza (O formacji solnej koło Kałusza, Lw. 1891), Kaczyki na Bukowinie, Inowrocławia i in. Opisywał też minerały złóż solnych Kałusza i Bochni, siarkę ze Swoszowic, bursztyn ze Wschodniej Małopolski, kalcyt ze Zdziaru pod Tatrami. Prowadził badania geologiczne i paleontologiczne w Karpatach, opisując złoża ropy naftowej w okolicy Gorlic i Żmigrodu, skały egzotyczne w Kruhelu Wielkim koło Przemyśla. Opisał również budowę geologiczną różnych regionów Karpat Wschodnich, a ponadto okolic Krakowa i Lwowa (występowanie wody źródlanej). Dla potrzeb słuchaczy Szkoły Politechnicznej opublikował wiele podręczników: Petrografia (opisowa nauka o skalach) w zakresie ograniczonym do niezbędnych potrzeb techników (Lw. 1898, wyd. 2. 1903, Wyd. 3. 1909), Geologia (Lw. 1901, Lw. 1906 I–II), Mineralogia ogólna (Lw. 1906, 1909), Mineralogia szczegółowa (Lw. 1908). Charakter podręcznika miało opracowanie pt. O sposobie występowania i jakości wody w podziemiu, w źródłach, rzekach i jeziorach. Przegląd geologiczny uwzględniający cele praktyczne (Wiedeń 1915). W r. 1908 po przejściu na emeryturę ze Szkoły Politechnicznej został jej profesorem honorowym, a w r. 1912 otrzymał doktorat rerum technicarum honoris causa. N. zmarł 7 I 1918 we Lwowie. Był odznaczony Orderem Żelaznej Korony III kl.
Nazwisko N-ego przetrwało w nazwach gatunkowych skamieniałości: Perisphinctes niedźwiedzkii Siemiradzki, Phylloceras niedźwiedzkii Wójcik, Scaphites niedźwiedzkii Uhlig, Terebratula niedźwiedzkii Szajnocha.
Estreicher; Fleszarowa R., Retrospektywna bibliografia geologiczna Polski, W. 1959–66 Cz. I t. I z. 1 s. 119–22, Cz. I t. II z. 2 s. 1425, Cz. II z. 1 s. 277–82; Czarniecki S., Martini Z., Retrospektywna bibliografia geologiczna Polski. Uzupełnienia, W. 1972 s. 117–18, 236–7; Ukraińska radiańska encyklopedia, Kijów 1962 IX 14; W. Enc. Ilustr.; W. Enc. Powsz. (PWN); Nieciowa, Członkowie AU oraz PAU, s. 97; – Antoniewicz W., J. Niedźwiedzki, „Wiener Prähistorische Zeitschr.” Jg 5: 1918 s. 101–2; Dreger, J. Niedźwiecki, „Verhandlungen der k.k. Geologischen Reichsanstalt” (Wien) 1918 s. 37–8; Finkel L., Starzyński S., J. Niedźwiedzki, w: Historia Uniwersytetu Lwowskiego, Lw. 1894 cz. II s. 288–9; Gaweł A., Nauki mineralogiczne w Akademii Umiejętności w Krakowie, w: Polska Akademia Umiejętności 1873–1952, Nauki lekarskie, ścisłe, przyrodnicze i o Ziemi, Kr. 1974 s. 351; J. Niedźwiecki, „Mineralogical Magazin” T. 18: 1919 s. 397; Kamieński M., Nauki mineralogiczno-geologiczne i górnicze na Politechnice Lwowskiej w latach 1872–1939, „Prace Muz. Ziemi” Nr 27: 1977; Książkiewicz M., Geologia w pracach i działalności Akademii Umiejętności, w: Polska Akademia Umiejętności 1873–1952, Nauki lekarskie, ścisłe, przyrodnicze i o Ziemi, Kr. 1974 s. 330, 331, 337, 348; Odlanicki-Poczobutt M., Nauki techniczne w działalności Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności, tamże s. 269; Śp. J. Niedźwiedzki. Wspomnienie pośmiertne, „Czas. Górn.-Hutn.” R. 3: 1918 z. 6 (fot.); Wiśniowski T., J. Niedźwiedzki, „Czas. Techn.” T. 36: 1919 nr 3 s, 17–19; tenże, J. Niedźwiedzki i Rudolf Zuber, „Spraw. PAU” T. 53–4: 1920 s. XXX–XXXVI; Zajączkowski W., Szkoła Politechniczna we Lwowie, rys historyczny jej założenia i rozwoju, tudzież stan jej obecny, Lw. 1894 s. 140–1; Zuber R., Tokarski J., Wiśniowski T., J. Niedźwiedzki, „Kosmos” R. 43: 1918 s. 1–19; – Kronika Uniwersytetu Lwowskiego, Lw. 1899–1912 I 216–17, II 14, 592; Programy roczne Akademii Technicznej Lwowskiej za l. 1872/3–1877/8, Lw. 1872–7; Programy roczne Szkoły Politechnicznej we Lwowie za l. 1878/9–1920/1, Lw. 1878–1920; Provinzialhandbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien, 1845–1850; – „Roczn. PAU” 1887 [druk.] 1888 s. 40, 1917/19 [druk.] 1919 s. 17–18; „Verhandlungen der k.k. Geologischen Reichsanstalt” (Wien) 1922 nr 8 s. 142.
Zbigniew J. Wójcik