Machlejd Juliusz Marcin Edward, imię używane Julian (1866–1936), pastor, kaznodzieja, założyciel i dyrektor Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie. Ur. 22 XI w Grochowie (obecnie dzielnica Warszawy), był synem Karola (zob.) i Julianny Marii z Teichert-Stawickich, starszym bratem Artura (zob.). Uczył się w IV Gimnazjum w Warszawie, z którego został wydalony za organizowanie kółek patriotyczno-oświatowych. Przez krótki czas kontynuował naukę w II gimnazjum w Warszawie, ukończył ją w gimnazjum w Petersburgu w r. 1888. Studia teologiczne odbył w uniwersytecie w Dorpacie, a rozszerzał je na uniwersytetach w Krakowie, Lipsku, Jenie i Berlinie. Po otrzymaniu święceń kapłańskich był przez krótki czas wikariuszem parafii ewangelicko-augsburskiej w Nowym Dworze Mazowieckim, a od 13 XII 1892 wikariuszem parafii warszawskiej. W r. 1893 wyjechał za granicę dla dokończenia studiów. Od 13 XII 1895 do 12 III 1898 pełnił funkcję pastora – diakona parafii w Warszawie, a równocześnie sprawował opiekę duszpasterską nad szkołami i zakładami dobroczynnymi zboru. W l. 1896–9 był inspektorem diakonatu warszawskiego oraz prowadził niedzielną szkółkę dla dzieci. W l. 1898–1909 pełnił funkcję II pastora zboru warszawskiego. Był wybitnym mówcą: na jego kazania przychodzili tłumnie do kościoła ewangelickiego ludzie różnych wyznań. Niektóre z jego kazań zostały opublikowane w zbiorze „Mowy i modlitwy” (W. 1903). W tym czasie opublikował też prace teologiczne: Julian Apostata (W. 1904) i Krótki zarys dziejów kościoła chrześcijańskiego (W. 1905). M. przeciwstawiał się, popieranej przez władze carskie, germanizacji Kościoła ewangelickiego. Stał się w związku z tym obiektem ataków władz.
W r. 1905 na wniosek M-a kolegium zboru wystąpiło do władz o pozwolenie na otwarcie gimnazjum męskiego im. Mikołaja Reja. M. został przewodniczącym sekcji gimnazjalnej Wydziału Szkolnego Kolegium Kościelnego i wraz z mec. L. Ręczlerskim wyjeżdżał do Petersburga, interweniując w sprawie szkoły. Po otwarciu gimnazjum (1 IX 1906) został jego dyrektorem i pełnił tę funkcję do r. 1917, przyczyniając się do rozwoju i wysokiego poziomu naukowego szkoły. Wykładał też religię ewangelicko-augsburską, psychologię i logikę. W okresie okupacji niemieckiej po r. 1915 przeciwstawiał się ingerencji władz pruskich w sprawy szkolne i zakusom germanizacyjnym. W l. 1915–6 M. był delegatem gminy ewangelicko-augsburskiej do Wydziału Oświecenia Komitetu Obywatelskiego m. st. Warszawy, a następnie członkiem Rady Szkolnej Zarządu Miejskiego. Był współzałożycielem i członkiem zarządu Tow. Higieny Praktycznej im. Bolesława Prusa oraz wiceprezesem Tow. Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych. Po śmierci brata Karola Ryszarda objął w r. 1917 kierownictwo browaru, będącego własnością rodziny. Po przyłączeniu zakładu w r. 1919 do Zjednoczonego Przedsiębiorstwa Browarów Warszawskich «Haberbusch i Schiele» pełnił od r. 1921 funkcję członka Rady Nadzorczej przedsiębiorstwa, a w ostatnich latach życia był prezesem tej Rady. Przez wiele lat był prezesem zarządu Spółki Akcyjnej Zakładów Ogrodniczych C. Ulrich. Był też współzałożycielem i przez kilka lat członkiem prezydium Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości w Warszawie.
W r. 1921 M. został wybrany wiceprezesem pierwszego synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce i funkcję tę piastował do śmierci. Był wysuwany jako kandydat na stanowisko profesora na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniw. Warsz., katedry jednak nie otrzymał. Kandydował również w r. 1922 do Sejmu w okręgu m. Warszawa z listy Unii Narodowo-Państwowej nr 10 (lista ta w wyborach przepadła). W latach trzydziestych M. sfinansował i umożliwił przez udostępnienie warsztatów firmy «Haberbusch i Schiele» przy ul. Żelaznej budowę prototypu silnika odrzutowego, skonstruowanego przez inżynierów W. Bernadzikiewicza, Oderfelda i Sachsa. W Konstancinie koło Warszawy, gdzie mieszkał od r. 1921, został M. wybrany przez mieszkańców prezesem miejscowej rady. Więzy przyjaźni łączyły M-a z przedstawicielami środowiska artystycznego: W. Gersonem, S. Lencem, J. Styką, J. Kotarbińskim, W. Gąsiorowskim, E. Wittigiem i A. Asnykiem, który zadedykował mu (w r. 1895) znany wiersz pt. „Sprzeczne prądy”. M. zmarł w Konstancinie 15 XI 1936; pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie. Ożeniony był z Krystyną z Ulrichów; miał dwie córki: Halinę i Krystynę.
Łoza S., Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach, W. 1932 I 86, 88–9; – Budrewicz O., Sagi warszawskie, W. 1972 (fot.); Księga pamiątkowa gimnazjum im. Mikołaja Reja, utrzymywanego przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie. 1906–1926, W. 1927 s. 1, 3, 6, 26, 33 (fot. s. 2); Michelis Z., Rüger M., Tabita. Diakonat warszawski. Książka pamiątkowa z okazji 50-letniego jubileuszu, W. 1928 s. 74 (fot. s. 19); Pastor J. M. ustępuje, „Świat” R. 4: 1909 nr 42 s. 18; Strug A., Turbina z Żelaznej, „Sztandar Młodych” R. 10: 1959 nr 152 s. 3; Warszawa oświatowa, W. 1916; – Baliński J., Wspomnienia o Warszawie, Edinburgh 1946; Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminariów nauczycielskich…, Pod red. Z. Zagórowskiego, Lw.–W. 1924–6 I–II; Sprawozdanie zarządu parafii ewangelicko-augsburskiej w Warszawie za r. 1892–1909; – Kalendarzyk polityczno-historyczny m. st. Warszawy na r. 1916; toż na r. 1917; – Wspomnienia pośmiertne: G., Zgon zasłużonego pedagoga i kaznodziei, „Tyg. Ilustr.” R. 77: 1936 nr 49 s. 944 (fot.); Gloeh F., Śp. X. J. M., „Głos Ewangelicki” R. 17: 1936 nr 47 s. 1–2 (fot.); Kahane J., Był nauczycielem…, „Zwiastun Ewangeliczny” R. 75: 1936 nr 48 s. 474–5; „Kur. Warsz.” R. 116: 1936 nr 315 wyd. poranne s. 4, wyd. wieczorne s. 9, nr 316 wyd. wieczorne s. 8–9, nr 319 wyd. wieczorne s. 4–5; Wojak L., Przyjaciel nasz zasnął…, „Głos Ewangelicki” R. 17: 1936 nr 48 s. 1–3; Z żałobnej karty, „Świat” R. 31: 1936 nr 48 s. 19; – B. Narod.: rkp. sygn. 7004, 7042, 7046; – Relacje ustne córek Haliny Hersowej i Krystyny Heniszowej oraz ks. W. Gastpary.
Stanisław Konarski