Rudnicki Juliusz (1881–1948), matematyk, profesor Politechn. Warsz., Uniw. Wil. i Tor. Ur. 30 III w Siekierzyńcach (pow. Kamieniec Podolski), był synem Bohdana, ziemianina, i Joanny Luizy z Lemmonierów, nauczycielki; miał m. in. siostrę Magdalenę, feministkę, turystkę, zapalonego myśliwego, która w r. 1930 zginęła na safari w Afryce, oraz brata Antoniego, literata.
W r. 1901 ukończył R. IV Gimnazjum w Warszawie. W l. 1901–3 odbył studia matematyczno-przyrodnicze na Sorbonie w Paryżu i po otrzymaniu licencjatu studiował w l. 1903–5 elektrotechnikę w paryskiej École Supérieure d’Électricité, gdzie uzyskał dyplom inżyniera. Z kolei studiował matematykę u C. Piccarda w Paryżu w l. 1905–9 i otrzymał świadectwo (Certificat d’Études Supérieures) ukończenia wyższej analizy. W r. 1911 doktoryzował się na UJ w Krakowie u Stanisława Zaremby na podstawie pracy Badanie pewnego szczególnego typu wzrastania funkcji („Spraw. z Posiedzeń Tow. Nauk. Warsz.” 1917), a w czerwcu 1921 habilitował się również na UJ na podstawie rozprawy Funkcja nadlogarytmowa w związku z określeniem pewnej klasy funkcji całkowitych („Rozpr. Pol. Tow. Mat.” 1921 nr 1).
W l. 1912–45 uczył R. matematyki w prywatnych szkołach średnich w Warszawie. Wykładał też na wyższych kursach pedagogicznych dla kobiet Marii Sadzewiczowej i na Wydz. Matematyczno-Fizycznym Tow. Kursów Naukowych (TKN). W r. 1915 był R. członkiem Tow. Pomocy Ofiarom Wojny. W l. 1915–17 wykładał także geometrię analityczną na Uniw. Warsz. Dn. 23 I t.r. wszedł w skład grupy mechaniczno-elektrotechnicznej Komisji Politechnicznej TKN przygotowującej program dla polskiej Politechn. Warsz. Po powstaniu Politechniki należał do jej pierwszych wykładowców; w l. 1915–21 wykładał I (niższą) i II (wyższą) matematykę (z ćwiczeniami i przejściowo fizykę dla Wydz. Inżynierii Budowlanej i Rolnej przekształconego na Wydz. Inżynierii Lądowej) oraz matematykę dla Wydz. Budowy Maszyn i Elektrotechniki (od 1 IV 1919 jako zastępca profesora). Po habilitacji był w l. 1921–3 profesorem nadzwycz. matematyki na Wydz. Mechanicznym Politechn. Warsz. i członkiem komisji egzaminacyjnej dla przysięgłych mierniczych. Wykładał wtedy geometrię różniczkową, układy równań różniczkowych, problem Dirichleta, teorię potencjału, rachunek wariacyjny, a przede wszystkim rachunek różniczkowy i całkowy. Poza tym w l. 1921–2 prowadził wykłady matematyki w Oficerskiej Szkole Topografów w Warszawie.
Dn. 17 X 1923 został R. powołany jako profesor zwycz. na Katedrę Matematyki Uniw. Stefana Batorego, którą zajmował do zamknięcia uczelni w r. 1939. W l. 1927–8 był dziekanem Wydz. Matematyczno-Przyrodniczego. W Wilnie R. prowadził II Seminarium Matematyczne ukierunkowane na równania różniczkowe drugiego rzędu, geometrię affinarną, rachunek wariacyjny, teorię macierzy, przekształcenia stycznościowe. W l. 1931–2 jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej przebywał w Paryżu; uczestniczył w zebraniach i dyskusjach matematycznych w Collège de France, prowadzonych przez J. S. Hadamarda, miał tam wykłady o teorii momentów, o macierzach, ich związku z liniowymi równaniami różniczkowymi. W Instytucie im. Henri Poincarégo zebrał materiały do monografii o funkcjach całkowitych. W Wilnie był R. w l. 1933–8 członkiem Komisji egzaminów państwowych dla nauczycieli matematyki w szkołach średnich.
W czasie drugiej wojny światowej uczył R. od 1 IX 1940 do 24 VI 1941 matematyki w XI męskim gimnazjum w Wilnie, a od 1 IX 1944 do 25 I 1945 w V żeńskim gimnazjum; w latach okupacji niemieckiej (1941–4) pracował jako stróż nocny i kancelista, jednocześnie zaś uczył na tajnych kompletach gimnazjalnych i uniwersyteckich.
Dn. 26 I 1945 został R. powołany na profesora matematyki Uniw. Marii Skłodowskiej Curie w Lublinie, ale zaraz Min. Oświaty mianowało go organizatorem szkolnictwa wyższego na Pomorzu; zlecono mu nadzór nad Politechniką w Gdańsku, Stacją Morską i Instytutem Bałtyckim w Gdyni, Muzeum Morskim na Helu oraz opracowanie schematu organizacyjnego tych placówek naukowych i uczelni. Nie zachowały się jednak źródła do tego okresu jego działalności. W maju 1945 objął wykłady na Politechn. Warsz. (czasowo w Lublinie). Dn. 4 X t.r. zaproszono go na Katedrę I Matematyki Uniw. Tor. na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym, gdzie pozostał do śmierci. Tu także był członkiem komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół średnich. Świetny wykładowca, skupił R. wokół siebie licznych uczniów, jak Stefan Glass, Stanisław Saks, Stefan Kulczycki, Leon Jeśmanowicz, Mieczysław Biernacki.
R. był autorem wielu artykułów z różnych zagadnień analizy matematycznej, geometrii analitycznej i różniczkowej, funkcji analitycznych algebry w czasopismach: „Wektor” (1913–17, w l. 1912–17 był członkiem redakcji), „Wiadomości Matematyczne” (1916–19), „Prace Matematyczno-Fizyczne” (1919), w „ Bulletin International de l’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres” (1919), „Przeglądzie Matematyczno-Fizycznym” (1923), „Rozprawach Pol. Tow. Matematycznego”, w „Mathesis Polskiej” (1927), w rumuńskim piśmie „Mathematica” (1930–34). Ogłosił też komentarz do polskiego przekładu dzieła K. F. Gaussa „Rozważania ogólne o powierzchniach krzywych” (W. 1913), przełożył na język polski (z T. Łazowskim i S. Straszewiczem) podręcznik francuski E. Goursata „Kurs analizy matematycznej” (W. 1914). Opracował podręczniki akademickie: Rachunek różniczkowy i całkowy (W. 1923–4 I–II) i Geometria analityczna (ukazał się pośmiertnie, Tor. 1949). Jego skrypty matematyczne litografowano kilkakrotnie na Politechn. Warsz. i Uniw. Wil. Część prac z czasów wileńskich w rękopisie spłonęła w lipcu 1944 w jego mieszkaniu w Wilnie przy ul. Potockiej. Uczestniczył w krajowych zjazdach matematyków w l. 1927, 1931, 1937 oraz w zjazdach matematyków słowiańskich (1929, 1935). Był członkiem Polskiego Tow. Matematycznego, Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie, Société Mathématique de France. Interesował się też filozofią. Wysportowany, uprawiał R. wspinaczkę wysokogórską oraz turystykę w Tatrach, Gorganach, Czarnohorze oraz kajakarstwo (m. in. spływ Rodanem) i żeglarstwo (m. in. wokół Korsyki). Zmarł na raka żołądka 26 II 1948 w Toruniu i tam został pochowany na cmentarzu Św. Jerzego.
R. był trzykrotnie żonaty: z trzecią żoną Janiną Modzelewską (1901–1971), polonistką i etnografką, miał jedynego syna Jana (ur. 1934), geologa.
Baranowski H., Uniwersytet Wileński 1579–1939. Bibliografia za lata 1945–1982, W. 1984; Jankowerny W., Jasińska M., Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej w latach 1918–1939, W. 1978; Hist. Nauki Pol., IV (mylnie imię Julian); Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Peretiatkowicz-Sobeski, Współcz. kultura pol.; Spisy wykładów Uniw. Mikołaja Kopernika w Toruniu 1946–1948; – Historia elektryki polskiej, W. 1976 I 32, 34, 125; Iwiński T., Ponad pół wieku działalności matematyków polskich, W. 1975; Jaczewski B., Polityka naukowa państwa polskiego w latach 1918–1939, W. 1978; Kolendo H., Kształtowanie się kadry naukowej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1915–1919, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. E, W. 1983 z. 7 s. 42, 45, 53, 85; Konarski K., Dzieje szkolnictwa w Królestwie Kongresowym 1915–1918, Kr. 1923; Księga pamiątkowa Uniw. Wil., s. 350–1, 606; Kuratowski K., Pół wieku matematyki polskiej 1920–1970, W. 1973 s. 28, 33, 57; Manteuffel, Uniw. Warsz. 1915/16–1934/5; Materiały dotyczące słownika matematyków polskich, W. 1984 s. 98–100; Natanson-Świerczewska H., Szkoła na Wiejskiej, Kr. 1974 s. 206–7; 50 lat wydziałów mechanicznych Politechniki Warszawskiej 1915–1965, W. 1968; Politechnika Warszawska 1915–1925, W. 1925 s. 7, 12, 56, 101, 118, 122, 182, 188, 524; Politechn. Warsz. 1915–65, s. 117, 191, 390; Politechnika Warszawska. Zarys historii Wydziału Elektrycznego 1921–1981, W. 1983; 150 lat wyższego szkolnictwa technicznego w Warszawie 1826–1976, W. 1979 s. 394; Studia z dziejów Katedr Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1964; – II Sprawozdanie Funduszu Kultury Narodowej, W. 1934 s. 95; Kalendarz Wileński Informacyjny, Wil. 1931 s. 110; Makarczyk J., Powstanie i organizacja Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w świetle źródeł, L. 1968 s. 137–8; Sprawozdanie z I Kongresu Matematyków Krajów Słowiańskich, W. 1930 s. 338; – „Colloquium Mathematicae” 1948 z. 3 s. 261–7 (życiorys); „Głos Pomorza” 1948 nr 57 s. 2, nr 59 s. 6 (fot.), nr 61 s. 4; „Ilustr. Kur. Pol.” 1983 nr 257 s. 6 (życiorys); „Matematyka” 1980 z. 3 s. 169; „Nauka Pol.” 1932 s. 187; „Spraw. Tow. Nauk. w Tor.” [T] 1: 1 I 1947 – 30 VI 1948 [1949] s. 174–6 (życiorys, bibliogr.); „Spraw. Tow. Nauk. Warsz.” 1917 s. 18; „Wiad. Matematyczne” 1969 s. 11, 1971 s. 307–19, 1982 s. 146; „Wiad. Służby Geograficznej” 1927 z. 3 s. 259; – AAN: Skorowidz Kancelarii Prezydium Rady Ministrów 1923; Arch. PAN: Zespół Minerwa IV sygn. III–67; Arch. UJ: S II 619; USC w Tor.: Akt zgonu R-ego nr 179/148; – Informacje syna, Jana Rudnickiego, Leona Jeśmanowicza z Tor. i Antoniego Zygmunta z USA.
Lech Królikowski