Studnicki-Gizbert (Giżbert) Juliusz (1906–1978), malarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Gdańsku i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Ur. 14 VII w Kniażycach (pow. przemyski), był synem Juliana (1865–1946), dzierżawcy dóbr Kniażyce, a następnie pracownika tow. ubezpieczeniowego «Florianka» w Przemyślu, i Zdzisławy Pauliny z Dembińskich (1870–1952), bratankiem Marii (zob. Giżbert-Studnicka Maria) i Witolda (zob. Studnicki-Giżbert Witold). Miał braci: Stanisława (1896–1956), po drugiej wojnie światowej redaktora w rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach, Tadeusza (1898–1979), ekonomistę, przed drugą wojną światową i w czasie okupacji dyrektora Fabryki Farmaceutycznej dra A. Wandera w Krakowie, Bronisława (1899–1940), mjr. artylerii WP, przed drugą wojną światową wykładowcę w Szkole Strzelania Artylerii w Toruniu, po wkroczeniu 17 IX 1939 Armii Czerwonej do Polski internowanego w obozie w Kozielsku, zamordowanego przez NKWD w Katyniu, i Franciszka (zob. Studnicki Franciszek) oraz siostrę Marię (1901–1973), zamężną Kuciową, urzędniczkę.

S. uczył się w II Państw. Gimnazjum im. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu. Po zdaniu matury w r. 1924 studiował malarstwo na ASP w Krakowie kolejno w pracowniach Józefa Mehoffera, Wojciecha Weissa i Felicjana Kowarskiego. Już w r. 1925 uczestniczył w wystawie „Kwiaty w naturze”, zorganizowanej w Warszawie w Pomarańczarni. Po otrzymaniu absolutorium przeniósł się w r. 1929 na ASP w Warszawie, gdzie w styczniu 1930 Kowarski objął katedrę malarstwa; kontynuował tam studia do r. 1930. Należał do założycieli grupy «Pryzmat», którą ok. r. 1930 stworzyli z mistrzem zainteresowani koloryzmem uczniowie Kowarskiego, m.in. Krystyna Łada (zob. Studnicka Krystyna), Wacław Taranczewski i Jan Wodyński. W r. 1931 znalazł się w tzw. grupie malarzy krakowskich, którym Komitet Wawelski powierzył zaprojektowanie plafonów do sal odnawianego wówczas zamku królewskiego. W l. 1932–9 był nauczycielem rysunku w gimnazjach w Przemyślu; w r. 1937 na UJK zdał państw. egzamin pedagogiczny. W l. 1938–9 uczył również na Wakacyjnym Ognisku Rysunkowym organizowanym przez Liceum Krzemienieckie w Wiśniowcu. Malował w tym czasie cykle pejzaży z okolic Przemyśla, m.in. Browar w Ostrowie nad Sanem, Zbieranie truskawek, nawiązujące do postimpresjonizmu i koloryzmu. Od pierwszej ekspozycji «Pryzmatu» w r. 1933 wystawiał z tą grupą (do r. 1938), głównie w IPS w Warszawie, Łodzi i Poznaniu; uczestniczył również w wystawach w Bukareszcie, Kapsztadzie, Sztokholmie i USA. W czerwcu 1936 w warszawskim lokalu IPS miał wystawę indywidualną, po której otrzymał stypendium; w rezultacie wyjechał do Paryża i przez kilka miesięcy r. 1937 należał tam do uczniów Józefa Pankiewicza. Brał udział w wystawie „Exposition de six peintres Polonais”, zorganizowanej w r. 1938 w paryskiej galerii M. M. Bernheim-Jeune. Na przełomie l. 1938 i 1939 przebywał w Paryżu z żoną (poślubioną w r. 1936 Krystyną Ładą); razem wrócili do Przemyśla krótko przed wybuchem drugiej wojny światowej. W czasie okupacji niemieckiej mieszkali w Krakowie. S. malował martwe natury i portrety, m.in. Asia, Antonina W., Dr Bernadzikowski oraz zaprojektował kilim tworzący ozdobne panneau w siedzibie Związku Artystów Plastyków przy ul. Łobzowskiej 3. Dn. 16 IV 1942 został aresztowany w prowadzonej tam kawiarni i osadzony w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie; namalował tam obraz Transportzelle (pastel i akwarela na papierze, obecnie w zbiorach Państw. Muz. Auschwitz-Birkenau). Przewieziony 25 IV t.r. do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, otrzymał nr 33179. Zwolniony z obozu 1 V, dzięki staraniom rodziny i przyjaciół, wrócił do Krakowa. Wykonał w tym okresie serię obrazów i rysunków poświęconych gehennie więźniów Oświęcimia, które wystawił w r. 1943 na konspiracyjnej ekspozycji w mieszkaniu Siedleckich przy pl. Szczepańskim w Krakowie.

Po wojnie przeniósł się S. wraz z żoną na Wybrzeże. W r. 1945 był jednym z założycieli Państw. Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Gdańsku (początkowo z siedzibą w Sopocie). Od r. 1945 kierował tam Katedrą Malarstwa Sztalugowego i Rysunku, będąc równocześnie dziekanem Wydz. Malarstwa (do r. 1950). Należał do Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków (pod koniec r. 1946 przekształconego w ZPAP); w r. 1945 współorganizował Okręg Gdański Związku i wkrótce został jego prezesem. Od r. 1945 wyjeżdżał kilkakrotnie na plenery do Chmielna na Kaszubach. Powstały wówczas obrazy tworzące cykl pejzaży z Pojezierza Kaszubskiego, m.in. Młyn nad Radunią i szczególnie ceniony Kościół w Chmielnie. Zainicjował w tym okresie coroczny (urządzany w l. 1948–70) Festiwal Sztuk Plastycznych w Sopocie. Uczestniczył: w l. 1946 i 1949 w międzynarodowej wystawie sztuki UNESCO w Paryżu, na przełomie l. 1947 i 1948 w III Ogólnopolskim Salonie ZPAP w Poznaniu, w r. 1948 w „Wystawie plastyki ziem odzyskanych” we Wrocławiu, a w r. 1950 w wystawie „Plastycy w walce o pokój” w Warszawie, gdzie otrzymał III nagrodę. Swoje prace pokazywał także w l. 1950–4 na Ogólnopolskich Wystawach Plastyki, otrzymując w r. 1952 I (za obraz Gogol), a w r. 1953 III nagrodę. Był jednym z autorów obrazu „Pierwszomajowa manifestacja w roku 1905”, namalowanego w r. 1952 zespołowo przez jego żonę oraz Teresę Pągowską, Stanisława Teysseyre’a, Wodyńskiego, Józefę Wnukową oraz Hannę i Jacka Żuławskich, wyróżnionych za niego t.r. nagrodą państw. II st. Również w r. 1952 uczestniczył w Międzynarodowej Wystawie Olimpijskiej w Helsinkach. Razem z żoną wykonał polichromie na fasadach kamienic odbudowanych po wojnie: w r. 1953 przy Rynku Starego Miasta w Warszawie (nr 7–9) i w r. 1954 przy ul. Długiej i Długim Targu w Gdańsku. W r. 1953 powtórnie otrzymał zespołowo nagrodę państw. II st. za twórczy wkład i realizację polichromii Rynku Starego Miasta. W r. 1955 miał wystawę w warszawskiej siedzibie Związku Literatów Polskich. T.r. otrzymał tytuł profesora zwycz. oraz został laureatem nagrody państw. II st., tym razem indywidualnej, przyznanej za powojenne dokonania twórcze. W okresie tym uczestniczył w zbiorowych ekspozycjach za granicą: „Wystawie sztuki polskiej” w Kijowie (1954/5) i Indiach (1956), „Wystawie polskiego malarstwa współczesnego” w Pradze i Sofii (1958) oraz „I moskiewskiej wystawie plastycznej krajów socjalistycznych” (1958/9), na której pokazano m.in. jego obrazy Gogol, Portret Gertrudy Wysockiej, pejzaże z Chmielna i martwe natury. Towarzyski i obdarzony poczuciem humoru, związał się S. z działającym w Gdańsku od r. 1954 teatrem studenckim «Bim-Bom», a od r. 1959 także z teatrem pantomimy «Cyrk Rodziny Afanasjew Tralabomba». W tym okresie zmienił charakter i tematykę swej twórczości; zaczął malować niewielkie obrazy, wykorzystując częściej niż poprzednio oprócz oleju także gwasz i akwarelę. Były to zwłaszcza cykle: Pajace, Diabolika i Pińczykowscy, przedstawiające groteskowe postaci diabłów i różnych fantastycznych stworów. W r. 1959 uczestniczył w Sopocie w wystawie „27 malarzy i rzeźbiarzy Wybrzeża”. Zajmując się nadal malarstwem monumentalnym zaprojektował w l. 1960–1 motywy dekoracyjne na obicia ścian (kołtryny) do odnawianego wówczas zamku w Gołuchowie; był pomysłodawcą wykonania tych obić za pomocą nowoczesnej techniki sitodruku.

W r. 1962 przeniósł się S. do Warszawy, gdzie został profesorem na Wydz. Malarstwa tamtejszej ASP. Nadal uczestniczył w licznych wystawach. Jego prace pokazywano na ekspozycjach sztuki polskiej za granicą, m.in. w Essen i innych niemieckich miastach (1962), Moskwie (1965), Bukareszcie (1966), Berlinie (1967), Ameryce Południowej (1965–7) i Nancy (1967). W l.n. pokazywał prace na zbiorowych ekspozycjach sztuki polskiej w Teheranie i kilku miastach Skandynawii. W r. 1966 miał dwie wystawy indywidualne: w gmachu Zachęty w Warszawie (Groteski) oraz na XXXIII Biennale Sztuki w Wenecji, a w r. 1970 wystawę indywidualną w galerii Gian Ferrariego w Mediolanie; t.r. otrzymał Złoty Medal Ministra Spraw Zagranicznych Włoch za obraz Spektakl oraz kolejną indywidualną nagrodę państw. II st. za wybitne osiągnięcia w dziedzinie malarstwa ze szczególnym uwzględnieniem cyklu gwaszy. W r. 1968 uczestniczył w „Wystawie jubileuszowej 150 lat ASP w Krakowie 1918–1968”, pokazanej w Krakowie i Zielonej Górze, a w r. 1972 w ekspozycji „Twórcy Szkoły Sopockiej”, zorganizowanej w Gdańsku. Ostatnie wystawy indywidualne miał w Warszawie (w gmachu Zachęty w r. 1977) i Gdańsku (w Pałacu Opatów w Oliwie w r. 1978). Po wylewie krwi do mózgu przez ostatnie lata życia był ciężko chory; zmarł 3 III 1978 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Małżeństwo S-ego z Krystyną z Ładów było bezdzietne.

Prace S-ego znajdują się w Muzeach Narodowych w Gdańsku, Kielcach, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu oraz w Muzeach: Okręgowym w Białymstoku, im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Historycznym w Sanoku, Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku, a także w kolekcjach prywatnych w Polsce, Austrii, Danii, USA i Włoszech. W r. 1978 w Warszawie odbyła się wystawa „Krystyna Łada-Studnicka. Juliusz Studnicki”, a w listopadzie r.n. w krakowskim Pałacu Sztuki – retrospektywna „Wystawa malarska Juliusza Studnickiego 1906–1978”. Prace S-ego pokazano (we wrześniu 2001 oraz w grudniu 2002 i styczniu 2003) na dwuczęściowej monograficznej wystawie w sopockiej galerii STS, a także w maju 2003 na wystawie współczesnego malarstwa i grafiki w Wyższej Szkole Zarządzania w Warszawie oraz w październiku t.r. na „Wystawie prac Krystyny Łady-Studnickiej i Juliusza Studnickiego. Malarstwo lat 50–70 XX w.” w Space Gallery w Krakowie. Prace S-ego pojawiają się stale w handlu antykwarycznym i na aukcjach dzieł sztuki.

Nagrody państwowe w latach 1948–1980. Informator, Oprac. J. Adamowiczowa, Wr. 1983; Pol. Bibliogr. Sztuki; Vollmer, Künstler Lexikon; W. Enc. Powsz. (PWN); – Exposition de six peintres Polonais, Paris 1938; Juliusz Studnicki pittore, Milano 1970; Krystyna Łada-Studnicka, Juliusz Studnicki, W. 1998; Wystawa malarska Juliusza Studnickiego 1906–1978, Kr. 1979; Wystawa obrazów Krystyny Łada-Studnickiej i Juliusza Studnickiego, W. 1936; – Afanasjew J., Sezon kolorowych chmur, Gdynia 1968; Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku 1945–2005. Tradycja i współczesność, Gd. 2006; Baranowicz Z., Juliusz Studnicki, „Przegl. Artyst.” 1956 nr 3; Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo pol., III; Grabska E., Zimand R., Rozmowa o „Szkole Sopockiej”, „Przegl. Artyst.” 1953 nr 4; Kotula A., Krakowski P., Kronika nowej sztuki, Kr. 1966; Micińska-Kenarowa H., Długi wdzięczności, W. 2003; Piwocki, Hist. ASP, s. 131; Piwocki K., Współcześni malarze polscy, W. 1957; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Pol. życie artyst. w l. 1945–1960; Porębski M., Malarstwo i rzeźba na II Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki. Kompozycja historyczna, „Przegl. Artyst.” 1952 nr 1; Sosnowska J., Materiały do dziejów Instytutu Propagandy Sztuki (1930–1939), W. 1992; Tucholski J., Mord w Katyniu, W. 1991 s. 222 (dot. Brata Bronisława); Walicki M., Juliusz Studnicki, W. 1965; tenże, Sztuka polska dwudziestolecia, W. 1957; Witz I., Krajobraz w malarstwie, W. 1970; tenże, Plastycy Wybrzeża, Gd. 1969; tenże, Przechadzki po warszawskich wystawach 1945–1968, W. 1972; Wojciechowski A., Polichromia i wnętrza Starego Miasta, „Przegl. Artyst.” 1953 nr 4; Ziegenhirte J., Sztuka polska obiektem najżywszego zainteresowania na wystawie w Moskwie. Rozmowa z profesorem Juliuszem Studnickim, „Dzien. Bałtycki” 1959 nr 10; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, II; – Nekrologi z r. 1978: „Dzien. Bałtycki” nr 55, „Stolica” nr 22, „Tyg. Powsz.” nr 23, „Życie Warszawy” nr 57, 58, 65; – Państw. Muz. Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu: Teczka autorska S-ego; – Informacje Juliana Studnickiego z Kr. i Doroty M. Kozielskiej z W.

Joanna Daranowska-Łukaszewska i Włodzimierz Łajming