Olszewski Kajetan Bolesław (1858–1944), generał armii rosyjskiej i WP, wojewoda wołyński. Ur. 20 VIII w Kolnie w gub. łomżyńskiej, był synem Władysława, urzędnika, i Teofili z Godlewskich. Ukończył 7 klas gimnazjum klasycznego w Suwałkach, a następnie na skutek trudnych warunków materialnych po śmierci ojca wstąpił w r. 1875 jako ochotnik do wojska rosyjskiego, do 40 p. piechoty w Warszawie, gdzie w l. 1876–7 ukończył z odznaczeniem oficerską szkołę piechoty, awansując w r. 1877 na chorążego, w r. 1878 na podporucznika, w r. 1885 na porucznika, a w r. 1889 na sztabskapitana. Przez kilka lat był dowódcą pułkowej szkoły podoficerów. W r. 1891, po wprowadzeniu zakazu służenia oficerom-Polakom w jednostkach stacjonujących w Król. Kongres., O. został przeniesiony do Samary (obecnie: Kujbyszew) do rezerwowego buzułukskiego batalionu, gdzie przez 7 lat dowodził kompanią. W r. 1893 awansował na kapitana. Ukończył z odznaczeniem w r. 1898 dziewięciomiesięczny kurs w szkole strzeleckiej w Oranienbaumie (obecnie: Łomonosow). W r. 1899 awansował na podpułkownika i został przeniesiony do 144 p. piechoty w Briańsku, w którym był dowódcą batalionu. W wojnie rosyjsko-japońskiej wziął udział w r. 1905 jako pełniący obowiązki dowódcy 98 p. piechoty, a potem 97 p. piechoty w 25 dyw. piechoty. Za zasługi wojenne został awansowany w r. 1906 do stopnia pułkownika, po czym dowodził 98 p. piechoty w Dyneburgu (obecnie: Daugavpils). W r. 1909 był dowódcą 225 p. piechoty w Saratowie, a w r. 1910 został dowódcą 185 p. piechoty w tymże mieście. Na czele tego pułku wziął udział w walkach 16 korpusu IV armii w początkowym okresie pierwszej wojny światowej. W grudniu 1914 mianowano O-ego generałem-majorem. W kwietniu 1915 został dowódcą brygady 1 dyw. grenadierów i czasowo dowódcą tejże dywizji, w skład której wchodził Legion Puławski, i wraz z nią wycofał się spod Radomia na pozycje na wschód od Baranowicz (lipiec–sierpień 1915). Odznaczył się wówczas w walkach pod Zelwą (10 IX 1915), za co otrzymał Złotą Szablę Św. Jerzego. Od września 1916 był dowódcą Brygady Strzelców Polskich (BSP), wchodzącej w skład rosyjskiego korpusu grenadierów. W r. 1916 BSP została użyta na froncie, ponosząc duże straty. Przeniesiona w styczniu 1917 znad Szczary do Kijowa, BSP uległa w lutym t. r. przeformowaniu w Dywizję Strzelców Polskich. W marcu O. objął dowództwo 153 dyw. piechoty w 1 ukraińskim korpusie P. Skoropadskiego. Przesunięty w czerwcu wraz z tą dywizją do Galicji, został w lipcu ranny i kontuzjowany w głowę pod Trembowlą. Leczył się w Saratowie do lutego 1918. W tymże miesiącu został przeniesiony do rezerwy przez władze radzieckie i był przez krótki okres aresztowany.
Wrócił O. w maju 1918 do kraju, został skierowany do Kozienic na kurs przygotowujący starostów, lecz 1 XI wstąpił do WP w stopniu generała-podporucznika i otrzymał dowództwo Inspektoratu Lokalnego w Lublinie, w którego skład wchodziły okręgi wojskowe: lubelski i radomski. W dwa dni po przybyciu do Lublina został 7 XI internowany w hotelu przez władze podległe Tymczasowemu Rządowi Ludowemu Republiki Polskiej. Po zwolnieniu od 29 XI 1918 był dowódcą Okręgu Generalnego Kielce, a od 28 VII 1919 – dowódcą Okręgu Generalnego Łódź. W lecie 1920 organizował obronę przepraw przez Wisłę na odcinku swego okręgu, zagrożonych przez wojska radzieckie. W okresie od 14 II 1921 do lipca t. r. przewodniczył Centralnej Komisji Kontroli Stanów Min. Spraw Wojskowych (MSWojsk.). Na skutek osiągnięcia granicy wieku został przeniesiony z dn. 1 IV 1921 w stan spoczynku w stopniu generała dywizji z równoczesnym pozostawieniem w służbie czynnej. Od 20 VII 1921 do lipca 1924 był przewodniczącym Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej MSWojsk., a potem Komisji Likwidacyjnej dla Spraw Weryfikacji MSWojsk. W r. 1923 został zweryfikowany jako tytularny generał broni ze starszeństwem od 1 VI 1919. Z dn. 27 VII 1924 zwolniono go ze służby czynnej.
W związku z napiętą sytuacją narodowościową i polityczną w województwach wschodnich rząd zdecydował się na utworzenie Korpusu Ochrony Pogranicza oraz na częściową militaryzację tych województw, mianując trzech generałów wojewodami: 29 VIII 1924 O-ego wojewodą wołyńskim i Mariana Januszajtisa wojewodą nowogródzkim, a kilka tygodni później Kazimierza Młodzianowskiego wojewodą poleskim. Na stanowisku tym O. pozostał do 4 II 1925. Powołany w sierpniu 1921 przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego na członka Kapituły Orderu Odrodzenia Polski, został O. wybrany na jej sekretarza. Funkcje te sprawował przez dwie kadencje do sierpnia 1927. Był ponadto w l. 1925–39 m. in. prezesem sądu koleżeńskiego okręgu warszawskiego Związku Oficerów Rezerwy RP, wiceprezesem Zrzeszenia Suwalszczan w Warszawie, członkiem Komitetu Fundacji im. Piusa XI dla inwalidów i innych charytatywnych organizacji katolickich. Pozostawił dzienniki z czasów pierwszej wojny światowej (w posiadaniu syna Eugeniusza); ich fragment pt. Z dziennika został ogłoszony w „Najnowszych Dziejach Polski” (W., T. 10: 1966 s. 207–20). Zmarł w czasie powstania warszawskiego 20 VIII 1944. Był odznaczony m. in. orderami: Św. Stanisława, Św. Anny, Św. Włodzimierza, Św. Jerzego, Orderem Polonia Restituta, Krzyżem Walecznych, francuską Legią Honorową, papieskim Orderem Najświętszej Marii Panny Łaskawej.
Z małżeństwa, zawartego w r. 1895, z Zofią z Tomaszewiczów (1877–1932), działaczką społeczną, m. in. przewodnicząca Koła Pań Stowarzyszenia Emerytów Wojskowych, miał czterech synów: Jerzego (1896–1922) i Wiktora (1899–1970), oficerów WP, Romana (1902–1969), pracownika resortu handlu zagranicznego, i Eugeniusza (ur. 1911), profesora Politechniki Warszawskiej.
Enc. Wojsk., V; Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski Niepodległej, London 1976; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? Uzupełnienia, (fot.); Olszewicz, Lista strat kultury pol., (występuje jako Bolesław Olszewski); Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; – Bagiński H., Wojsko polskie na Wschodzie 1914–1920, W. 1921 s. 53, 54, 107; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, (fot. zbiorowa); Kozłowski E., Wrzosek M., Dzieje oręża polskiego 1794–1938, W. 1974; Malinowski (Pobóg-Malinowski) W., Najnowsza historia polityczna Polski, Londvn 1967 II; Polonsky A., Politics in Independent Poland 1921–1939, Oxford 1972; Woszczyński B., Ministerstwo Spraw Wojskowych 1918–1921, W. 1972; – Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, W. 1964 III; „Monitor Pol.” 1921 nr 198 s. 3, 1924 nr 200 s. 4, 1925 nr 31 s. 2; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1967 II; Witos W., Moje wspomnienia, Paryż 1964 II; – „Przegl. Wołyński” 1924 nr 15 s. 1, 3, nr 16 s. 4, nr 17 s. 3, nr 19 s. 3, nr 24 s. 3, nr 25 s. 3, nr 26 s. 4, 1925 nr 6 s. 3, nr 7 s. 3, nr 8 s. 4; CAW: Teczka personalna 3458 (w tym własnoręcznie napisany życiorys z r. 1918); MSWojsk.: Dziennik Personalny 1921 nr 13 poz. 430; – Informacje syna Eugeniusza Olszewskiego.
Henryk Korczyk