Malsburg Karol Ignacy (1856–1942), zootechnik, profesor hodowli w Dublanach. Ur. 31 VII w Czernichówce w pow. Zbaraż. Pochodził z westfalskiej rodziny baronów von Malsburg i Eschenberg, której gałąź osiadła na Węgrzech, a potem w Galicji. Ojciec M-a był pełnomocnikiem dóbr Potockich w Brzeżanach, ale zmarł, wraz z żoną, w młodym wieku, osierocając M-a i jego brata Henryka (potem lekarza w Gródku Jagiellońskim); wychowywała ich babka, walcząc z trudnościami, bo ojciec nie pozostawił żadnego majątku. M. ukończył szkołę realną we Lwowie w r. 1874, w l. 1874–7 studiował chemię na Politechnice we Lwowie, a w l. 1877–80, przy pomocy dalszych krewnych, rolnictwo w Hochschule für Bodenkultur w Wiedniu, wreszcie jako stypendysta biologię na uniwersytecie w Lipsku w l. 1880–2, gdzie doktoryzował się na podstawie pracy Galizisches Podolien, eine physiographisch-landwirtschaftliche Skizze (Lipsk 1882). W l. 1882–4 odbył praktykę rolną w dobrach K. Lanckorońskiego w Ułaszkowcach i w Komarnie, a potem przez rok specjalizował się jako stypendysta krajowy w instytucie zootechnicznym w Wiedniu u M. Wilckensa. Z jego polecenia został zaangażowany M. przez rząd angielski w l. 1885–7 jako inspektor rolny w Nowej Południowej Walii w Australii, a zarazem jako ornitolog w naukowym wydawnictwie ornitologicznym w Sydney. Potem porzucił służbę państwową i w l. 1887–92 pracował jako dyrektor majątków spółki akcyjnej cukrowniczej «Richmond – River Sugar Company», a zarazem gospodarował na własnej fermie pod Sydney.

Nostalgia zmusiła go jednak do powrotu i w l. 1892–5 był docentem hodowli Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach, w l. 1895–1905 profesorem hodowli, anatomii i fizjologii zwierząt w średniej szkole rolniczej w Czernichowie. Doktoryzował się po raz drugi w r. 1909 w Hochschule für Bodenkultur w Wiedniu na podstawie dysertacji Die Zellengrösse als Sam- und Lebensfaktor der landwirtschaftlichen Nutztieren (Hanover 1911; w języku polskim praca ta ukazała się pt. Histologiczny problemat hodowlany, „Roczniki Nauk Roln.” 1909 z. 1), w której postawił, dłuższy czas utrzymującą się, teorię o współzależności między wielkością komórki a konstytucją zwierzęcia. W l. 1905–19 miał katedrę ogólnej hodowli zwierząt w Akademii Rolniczej w Dublanach. W r. 1919 ściągnął go B. Niklewski do organizującego się Wydziału Rolniczo-Lasowego Uniw. Pozn., gdzie M. był w r. 1919 jego pierwszym dziekanem. Po paru miesiącach wrócił do Lwowa, gdzie objął na Politechnice katedrę ogólnej hodowli zwierząt i gdzie był w l. 1920–1 dziekanem Wydziału Rolniczo-Lasowego. W l. 1910–30 wykładał hodowlę zwierząt także w Wyższej Szkole Gospodarstwa Domowego w Snopkowie, na wyższych kursach rolniczych J. Turnaua oraz w Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. W l. 1922–30 pracował organizacyjnie: był założycielem i pierwszym prezesem Polskiego Tow. Zootechnicznego (potem prezesem honorowym), członkiem Akademii Nauk Technicznych w Warszawie, Tow. Naukowego Warszawskiego, profesorem honorowym Politechniki Lwowskiej; przewodniczył radzie naukowej Zootechnicznej Stacji Doświadczalnej w Boguchwale, ponadto sekcjom: hodowlanej, mleczarskiej i rybackiej Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego. Przeszedł na emeryturę w r. 1930. W r. 1937 otrzymał doktorat honoris causa w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.

Był M. autorem ok. 100 prac fizjologicznych, genetycznych, paleontologicznych, hodowlanych, anatomicznych i z historii zootechniki, stał na czele lwowskiej szkoły fizjologicznej; pełnej bibliografii jego wielojęzycznej twórczości (władał biegle siedmioma językami) brak. Do szczególnie cennych należały jego prace o zoometrii, rozsiedleniu i hodowli bydła w Galicji (Z systematyki bydła krajowego, „Roczniki Kraj. Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach” 1894 s. 65–136, O przedłużonym okresie laktacyjnym u krów, Kr. 1905, Die Rindviehzucht Galiziens 1848–1895, Wien 1899), o znaczeniu małych i nie znanych dotąd form dzikich turowców dyluwialnych (Bos urus minutus) dla pochodzenia europejskiego bydła domowego, O pochodzeniu drobiu i jego hodowli w dawnej Polsce (Lw. 1898 I–II), O pochodzeniu owiec domowych i ich zmienności ustrojowej (Lw. 1926), o pochodzeniu polskiego konia i świń. Pierwszy w Polsce stosował na szeroką skalę biologiczne metody hodowlane oraz badał biologiczne znaczenie pastwisk. Opublikował też pierwszy w Polsce Gospodarczy i naukowy udział Polski w powszechnej hodowli zwierząt domowych (w: „Rozwój i stan obecny wiedzy rolniczej w Polsce”, Kr. 1918). Był również autorem Wiązanki wspomnień z dziedziny hodowlanej w Małopolsce („Rolnik” 1938 nr 4). Wielokrotnie odwiedzał zagraniczne zootechniczne ośrodki badawcze Anglii, Francji, Niemiec, Holandii, Belgii, Danii, Włoch, Austro-Węgier, Szwajcarii jako reprezentant nauki polskiej lub jako człowiek prywatny; dwukrotnie podróżował do Afryki, a raz na Bliski Wschód. M. dobrze malował i w czasie studiów oraz w gorszych momentach swego życia dorabiał na swe utrzymanie portretowaniem. Potrafił też zaznaczyć się na odległych od swej specjalności polach, np. dla ulżenia pracy drwali australijskich skonstruował karczownik «Australia», stosowany w leśnictwie australijskim przez kilkadziesiąt lat. Zmarł 19 XII 1942 we Lwowie. Był odznaczony orderem Polonia Restituta III kl. Żenił się kilkakrotnie, dzieci nie miał.

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Zieliński, Mały słownik polskich pionierów; – Adametz L., Hodowla ogólna zwierząt domowych, Kr. 1925 s. 360–72; Akademia Nauk Technicznych 1920–1932, W. 1933 s. 93–5 (bibliogr.); Brzozowski S., Studia rolnicze, leśne i weterynaryjne Polaków w Wiedniu od XVIII do XX wieku, Wr. 1967 (fot.); tenże, Szkoła rolnicza w Czernichowie jako ognisko nauk rolniczych w XIX i XX wieku, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol. S. B. Z. 8: 1963; Dalkiewicz M., Triumf polskiego badacza, „Przegl. Wet.” 1913 s. 44–50; Dzieje akademickich studiów rolniczych i leśnych w Wielkopolsce, 1919–1969, P. 1970 (fot.); Jełowicki S., i Markijanowicz M., Polskie Towarzystwo Zootechniczne im. Michała Oczapowskiego, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol. S. B. Z. 17: 1969; Księga pamiątkowa na 75-lecie Gazety Rolniczej, W. 1938 I 275 (fot.); Surzycki S., Rozwój wiedzy rolniczej w Polsce, Kr. 1928; – „Kosmos” 1911 s. 104; „Roczn. Tow. Nauk. Warsz.” 1938 s. 107–9; „Wiad. Służby Geogr.” 1930 z. 4 s. 446–50.

Stanisław M. Brzozowski