Maszkowski Karol (1831–1886), matematyk, rektor politechniki we Lwowie. Ur. w Dubnie. Był synem Jana (zob.) i Józefy Simath, bratem Rafała (zob.) i Marcelego (zob.). M. uczęszczał do gimnazjum we Lwowie, w l. 1848–52 studiował na politechnice w Wiedniu. W l. 1852–4 był nauczycielem w wyższej szkole realnej w Innsbrucku, w 1854–6 w Instytucie Technicznym w Krakowie, w 1856–62 w wyższej szkole realnej we Lwowie. W r. 1862 usunięty został ze szkoły wraz z kilkoma nauczycielami za organizowanie i udział w manifestacjach patriotycznych, solidaryzujących się z manifestacjami przedpowstaniowymi w Warszawie, ale zaraz zaangażowało go Galicyjskie Tow. Gospodarskie na docenta arytmetyki, geometrii i mechaniki w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach, w której pracował do r. 1867. Wziął udział w powstaniu styczniowym oraz złożył poważny dar na skarb narodowy. W r. 1867 powołano go na katedrę geometrii wykreślnej na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, którą zajmował do śmierci. W l. 1875–6 był jednym z pierwszych polskich rektorów tej uczelni.

W nauce zasłużył się jako prekursor lwowskiej szkoły geometrii wykreślnej. W dziele Perspektywa rzutowa jako wynik rzutów prostokątnych na płaszczyzny ukośne względem siebie położone („Pam. Tow. Nauk Ścisłych w Paryżu” T. 5: 1874) wprowadził nie stosowaną przed nim metodę perspektywy rzutowej – termin ten uzasadniał podobieństwem do obrazów perspektywicznych – pozwalającej w sposób prostszy niż przy rzutach prostokątnych otrzymywać obrazy utworów przestrzennych. Metodycznie i terminologicznie ważne były dla nowoczesnej geometrii wykreślnej Zasady perspektywy wolnej (Lw. 1879), nawiązujące do ustaleń Tow. Nauk Ścisłych w Paryżu. Dla szkolnictwa średniego opracował podręcznik geometrii wykreślnej (1875, 1883) oraz przetłumaczył F. Matzka „Siedmiocyfrowe pospolite logarytmy” (Brno 1862). Z innych jego publikacji wymienić należy prace o reformie szkół średnich (1879), o wpływie techniki na cywilizację (1880), z zakresu meteorologii (1881) i o liniach krzywych płaskich (1883). W r. 1867 założył Polskie Tow. Pedagogiczne, a w l. 1868–71 był jego prezesem. Był inicjatorem i redaktorem periodyku tego Towarzystwa pt. „Szkoła”; w r. 1868 organizował pierwszy galicyjski zjazd pedagogiczny. Był też członkiem komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół średnich. Inicjował lwowską szkołę przemysłową oraz lwowską szkołę przemysłu artystycznego i brał udział w ich organizowaniu. Założył Tow. Rzemieślnicze «Gwiazda», a wraz z R. Gostkowskim założył Tow. Politechniczne we Lwowie oraz jego pierwszy organ pt. „Dźwignia”, poza tym brał udział w pracach Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego.

Rodzinne zdolności artystyczne spowodowały też i na tym polu bujną działalność M-ego. Koncertował we Lwowie jako wiolonczelista i należał do zespołów kameralnych orkiestry Polskiego Tow. Muzycznego we Lwowie, a poza tym założył Tow. Śpiewacze „Lutnia” i był jego prezesem. Rzeźbił też i rysował, był dyrektorem Tow. Sztuk Pięknych we Lwowie i organizatorem popularnych wykładów o sztuce, a jako radny miejski był szczególnie czynny w sekcji budowlanej. Bardzo utalentowany, miał trudne usposobienie: potrafił całkowicie porzucić dzieła, które powołał do życia, jak np. Tow. Pedagogiczne i ruch nauczycielski. Mimo dłuższej choroby czynny był do końca. Zmarł 2 IX 1886 we Lwowie. Z małżeństwa z Maricą Ferro, Włoszką (zm. 30 IV 1913 we Lwowie), działaczką narodową w r. 1863, miał synów: Stanisława (1863–1892), lekarza, i Karola (zob.), oraz córki: Herminę (1860–1922), zamężną za Karolem Skibińskim, prof. mechaniki na Politechnice Lwowskiej, i Anielę (1870–1911), śpiewaczkę.

Enc. Org. (1898–1904); W. Enc. Ilustr.; W. Enc. Powsz., (PWN); – Brzeziński W., Historia Lwowskiego Oddziału Towarzystwa Pedagogicznego, Lw. 1894 s. 5–8 (fot.); Księga jubileuszowa Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Lw. 1908; Księga pamiątkowa Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie, Lw. 1927 s. 2, 3, 7; Kucharzewski F., Piśmiennictwo techniczne polskie, W. 1911 I 251–2; Pamiętnik jubileuszowy Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Lw. 1902 s. 6, 10, 18, 53 (fot.); Politechnika Lwowska, jej stan i potrzeby, Lw. 1932 s. 103; Ręgorowicz I., Historia Instytutu Technicznego w Krakowie, Kr. 1913 s. 174; Zajączkowski W., C. K. Szkoła Politechniczna we Lwowie, Lw. 1894 s. 61, 70, 73, 84, 109, 112; – Programy Politechniki Lwowskiej, 1872–86; – „Czas. Techn.” 1886 nr z 20 IX; „Dzien. Pol.” 1886 nr 203, 205; „Gaz. Lwow.” 1886 nr z 3 IX, 6 IX; „Kraj” 1886 nr z 12 IX; „Kur. Warsz.” 1886 nr 247; „Nowa Ref.” 1886 nr 203, 1913 nr 214; „Przegl. Techn.” T. 23: 1886 s. 244; „Strażnica Pol.” 1886 nr z 4 IX; „Szkoła” 1886 nr z 4 IX, 1892 nr z 2 I (fot); – AGAD: C. K. Min. Wyznań Religijnych i Oświaty 134 u; Arch. UJ: W. L. II 514.

Stanisław M. Brzozowski