Podlewski Karol Napoleon Aleksander (1814–1880), spiskowiec, Sybirak. Ur. w Krakowie, był synem Augusta (zm. 1836), dzierżawcy dóbr ziemskich, i Petroneli z Węgierskich. Opiekował się nim starszy brat Feliks, z którym w r. 1827 przebywał w Krzemieńcu, od czerwca 1831 w Tarnopolu i Lwowie; na wiosnę 1832 P. przyjechał do Krakowa. Uczęszczał do Gimnazjum Św. Anny w Krakowie i w r. 1834 złożył egzamin dojrzałości. Studiował na UJ, początkowo medycynę, a następnie prawo. Zarobkował w czasie studiów jako nauczyciel domowy, a przez dwa lata uczył na pensji Ludwika Królikowskiego. Tutaj na przełomie 1835/36 zetknął się ze spiskowcami: Stanisławem Malinowskim, Fortunatem Stadnickim, Janem Szczepanowskim. Zapewne w lipcu 1836 przyjęty został do Stowarzyszenia Ludu Polskiego (SLP) pod pseudonimem Miłosz. W końcu t. r. zetknął się z Gustawem Ehrenbergiem. W 2 poł. 1836 r. działał w tzw. Kółku akademickim, mającym charakter oświatowo-literacki. Z ramienia SLP zajmował się też szerzeniem «zasad demokratycznych» wśród studentów Wydziału Prawa. Zwrócił na siebie uwagę policji, jednakże rewizja domowa w kwietniu 1837 nie dała rezultatu; zakazane książki wcześniej przeniesiono w inne miejsce. W sierpniu 1837 przystąpił w Galicji do Konfederacji Powszechnej Narodu Polskiego (KPNP), której akt założenia i Manifest podpisał. Dn. 20 XI t. r. został aresztowany, ale po trzech tygodniach zwolniony z braku dowodów winy.
Dn. 4 II 1838 P. wyjechał z Krakowa do Królestwa Polskiego rzekomo w celu uzyskania posady w szkolnictwie, w rzeczywistości wyjazd ten wiązał się z planami rozwinięcia działalności spiskowej zgodnie z programem KPNP. Przewiózł przez granicę sporo wydawnictw emigracyjnych i przez Kielce przybył do Warszawy. Materiały swoje przekazał Aleksandrowi Wężykowi. Zbliżył się z Michałem Olszewskim, odnowił znajomość z Ehrenbergiem, brał udział w posiedzeniach filii SLP, tzw. świętokrzyżców, obradujących nad strukturą i taktyką tajnego związku.
W Warszawie P. przygotowywał się do egzaminu nauczycielskiego, utrzymując się z pieniędzy składkowych związku przekazywanych mu przez Wężyka. Wszedł też do władz naczelnych SLP, Zboru Ziemskiego i Zboru Obwodowego Warszawskiego, na którego czele stał Aleksander Krajewski. Pełnił także funkcję (przejętą z KPNP) «stróża postępu narodowego» oraz sołtysa. Uczestniczył we wszystkich pracach organizacji, kolportował zakazaną literaturę, brał udział w opracowaniu ustawy związkowej, pośredniczył w korespondencji z innymi filiami związku, a także z władzami naczelnymi spisku w Galicji. Uczestniczył też w opracowaniu i kolportowaniu odezwy do Żydów, która stała się bezpośrednim powodem aresztowań. P. został aresztowany 12 VI 1838. W Cytadeli Warszawskiej znalazł się w jednej celi z kuzynem swoim Karolem Bogdaszewskim, co umożliwiło im po części uzgodnienie zeznań. Nie załamał się, mimo iż – jak twierdzi Agaton Giller – właśnie wobec P-ego i Wężyka używano przemocy fizycznej. Złożył zeznania zręcznie wykrętne, na co zwracano mu wielokrotnie uwagę w toku śledztwa nawołując do «szczerości». Sąd wojskowy 23 IV 1839 skazał go na karę śmierci; Audytoriat Polowy zamienił wyrok na zesłanie na Syberię z utratą praw stanu, jednakże I. F. Paskiewicz uznał karę tę za zbyt łagodną: wyrok konfirmowany przezeń 30 V t. r. brzmiał: 5 lat ciężkich robót i następnie bezterminowe zesłanie na Syberii. Do Irkucka P. przybył 18 III 1840 i stamtąd odesłany został na katorgę do kopalń nerczyńskich. Przeniesiony na osiedlenie P. pozostał we wrześniu 1841 «na własne życzenie» w więzieniu (ostrogu) arguńskim w gminie Argunskaja w okręgu nerczyńskim. Następnie zamieszkał w Nerczyńsku (Bolszoj Nerczynskij Zawod), gdzie wespół z zesłańcami Jerzym Brynkiem, Antonim Beaupré i innymi prowadził «dom zleceń» ułatwiający przebywającym tu Polakom wspólne bytowanie. W lipcu 1856 zetknął się z A. Gillerem. W latach pięćdziesiątych dom P-ego był ośrodkiem, wokół którego skupiało się życie społeczno-kulturalne polskich zesłańców. Po wstąpieniu na tron Aleksandra II P. skorzystał z amnestii. W r. 1858 P. przybył do kraju, pracował w płockim «Domu Zleceń», powrócił do konspiracji. W r. 1863 miał być rzekomo członkiem Trybunału Rewolucyjnego w Płocku. Po upadku powstania ponownie aresztowany, skazany został na osiem lat ciężkich robót. Wyrok ten złagodzono (5/17 stycznia 1867) i P. został osadzony na pół roku w kazamatach twierdzy w Modlinie. Po odbyciu kary wyjechał do Krakowa, gdzie pracował jako urzędnik galicyjskiego Banku dla Handlu i Przemysłu. Zmarł 27 XII 1880 w Krakowie, pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Nad grobem przemawiał Gustaw Ehrenberg. Przyjaciele ufundowali P-emu epitafium w kaplicy Matki Boskiej Bolesnej kościoła OO. Franciszkanów w Krakowie.
Żonaty z Józefą, córką Jerzego Brynka (zob.), miał P. trzech synów (w tym Kazimierza i Feliksa) i trzy córki (w tym Marię, malarkę).
Portret P-ego pędzla Jana Matejki, znajdujący się przed drugą wojną światową w «Zachęcie», uległ zniszczeniu w czasie wojny w Warszawie; – Album Muzeum Narodowego, P. 1872 s. 423; Cyrankiewicz S., Przewodnik po cmentarzach Krakowa; – Berghauzen J., Ruch patriotyczny w Królestwie Polskim, 1833–1850, W. 1974; Bieniarzówna J., Z dziejów liberalnego i konspiracyjnego Krakowa 1833–1848, Kr. 1948; [Boris V.] Borys W., Powszechna Konfederacja Narodu Polskiego na terenie Galicji Zachodniej i Krakowa, „Małopolskie Studia Hist.” 1965 z. 3/4, s. 27 (mylnie: Antoni); Dzwonkowski W., Na marginesie monografii o ruchach rewolucyjnych w Królestwie Kongresowym w latach 1835–1845, „Myśl Współcz.”, 1948 z. 11/12 s. 98, 100–1; Giller, Historia powstania, III 489–91; Janik M., Dzieje Polaków na Syberii, Kr. 1928; Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i historia, W. 1978; Kamiński A., Polskie związki młodzieży 1831–1848, W. 1968; Kraushar A., Świętokrzyżcy, W. 1916 s. 6, 8 (błędnie: Kazimierz), s. 14, 18–20, 51, 63–4; Król S., Cytadela Warszawska, W. 1969; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. Św. Anny; Limanowski B., Historia demokracji polskiej w epoce porozbiorowej, W. 1957, I; tenże, Studwudziestoletnia walka narodu polskiego o niepodległość, Kr. 1916 s. 220; Łopuszański B., Stowarzyszenie Ludu Polskiego, Kr. 1975; Rozdolski R., Do historii „Stowarzyszenia Ludu Polskiego”, „Kwart. Hist.” 1936 s. 726 (mylnie: Felicjan); Stowarzyszenie Ludu Polskiego w Królestwie Polskim, Wr. 1978 (tamże wykaz archiwaliów); Śliwowska W., Ruch spiskowy w Królestwie Polskim, „Muzea Walki”, T. 12: 1979 s. 136–58; Tyrowicz M., Wizerunki sprzed stulecia, Kr. 1955; Wierzchowski M., Z dziejów polskich organizacji spiskowych w zaborze rosyjskim, „Przegl. Hist.” 1961 z. 1 s. 26; – Bogdański H., Pamiętnik 1832–1848, Kr. 1971; Cederbaum, Wyroki Audytoriatu; [Ehrenberg G.], E. G., Przemówienie przy złożeniu do grobu zwłok śp. Karola Podlewskiego… [Kr. b. d.]; Giller A., Opisanie Zabajkalskiej krainy w Syberii, Lipsk 1867 I 254, 257, 266; Golejewski H., Pamiętniki, Kr. 1971 II; – „Czas” 1880 nr 299; „Gaz. Codz.”, 1839 nr 2522; „Gaz. Rządowa Król. Pol.”, 1839 nr 140; – AGAD: Stała Komisja Śledcza, vol. I, poz. 668; – Materiały dostarczone przez Tomasza Strzembosza w Red. PSB.
Wiktoria Śliwowska