Podoski Karol h. Junosza (zm. 1755), podkomorzy różański, poseł na sejmy. Był wnukiem Mikołaja Kazimierza (zob.), synem Stanisława, wojskiego bracławskiego, prawdopodobnie oficjalisty radziwiłłowskiego (zm. ok. 1713), oraz Anny z Dąbrowskich, stolnikówny mińskiej (zm. 1735). O jego latach szkolnych nic nie wiadomo, posiadł jednak dobrą znajomość języka francuskiego. W r. 1713 trzymał zastawem od miecznika kor. Stanisława Denhoffa Dory (woj. mińskie), o które w r. n. miał proces w Trybunale Lit. W końcu stycznia bądź początku lutego 1716 na zgromadzeniu skonfederowanej szlachty województwa mińskiego P., wraz z innymi stronnikami radziwiłłowskimi, przeciwstawił się projektowi podwójnego – w stosunku do dóbr szlacheckich– opodatkowania majątków kanclerza Karola Stanisława Radziwiłła. Zjazd ów delegował P-ego do Trybunału Lit. i do hetmana Ludwika Pocieja; wzorem deputacji z innych ziem poseł miał żądać zawieszenia Trybunału. Przybywszy w początkach lutego 1716 do Wilna P., jak inni, czekał na powrót Pocieja od cara Piotra z Rygi. Zdawał sobie sprawę, że od przywiezionych przez hetmana decyzji zależały losy konfederacji litewskiej. W początkach listopada t. r. P. był w Warszawie przy Denhoffie, w którego imieniu naglił kanclerza Radziwiłła o przyjazd do stolicy przed zawarciem traktatu, donosił o wynegocjowanych już punktach ugody i żądzy zemsty, jaką dyszał Pociej.
W wyniku ostatecznego dekretu trybunalskiego z sierpnia 1717 w sprawie spadkowej Denhoffa (sukcesja po Słuszkach) P. utrzymał się przy posesji Dor. W l. 1717–21 miał tytuł wojskiego bracławskiego. W okresie tym P. należał do zarządców dóbr Denhoffa, pilnował jego spraw w trybunałach, a równocześnie był klientem politycznym (starał się m. in. – chyba daremnie – o poselstwo inflanckie na sejm 1718 r.). Od r. 1721 P. był w niełasce u wdowy po kanclerzu Radziwille – Anny z Sanguszków – na tle rywalizacji między Denhoffem a synem kanclerzyny Michałem o rękę posażnej jedynaczki hetmana Adama Sieniawskiego, Marii Zofii. W początkach 1722 r. P. jako pełnomocnik Denhoffa rokował w tej sprawie z Sieniawskim we Lwowie; starał się skłonić przychylnego Denhoffowi hetmana do wytrwałego opierania się żonie, która sprzyjała konkurom Radziwiłła. Prawdopodobnie podczas sejmu t. r. P. był w Warszawie u boku Denhoffa. Po śmierci tegoż (1728) – wciąż posesor Dor – P. trafił, wraz z klientelą wdowy, do jej drugiego męża Augusta Czartoryskiego. Dn. 23 IX 1730 został podkomorzym różańskim (ponowny przywilej wydano mu 24 X 1731).
Jako poseł różański na sejm 1732 r. na pierwszej sesji radził marszałkowi starej laski zagajać obrady, nie zważając na oponentów. W r. 1733 głosował z województwem mazowieckim na Stanisława Leszczyńskiego. W latach następnych – nadal związany z A. Czartoryskim – P. wspomagał go m. in. w trybunałach, a także dozorował – jako swego rodzaju «intendent» – administratorów hrabstw białoruskich Czartoryskiego, znanych mu jeszcze z czasów Denhoffa. Posłując z ziemi różańskiej na sejm 1738 r. próbował wyciszać obstrukcjonistów, a widząc dogasanie obrad, opowiadał się raczej za przedłużeniem niż limitą sejmu (17 XI), najchętniej jednak powitałby sejm nowy, nadzwyczajny. Od stycznia do sierpnia 1740 P. był w Petersburgu. Starał się tam o indemnizację szkód wyrządzonych przez wojska rosyjskie w dobrach podolskich księcia Augusta Czartoryskiego i wedle informacji posła angielskiego uzyskał 30 000 rb., co stanowiło ok. 1/3 wartości udokumentowanych strat. Obecny w Warszawie w czasie sejmu 1740 r., w l. 1741–2 czuwał nad procesami majątkowymi księcia Augusta i pełnił nadal rolę «intendenta» w stosunku do administracji dóbr białoruskich. W czasie rady senatu we Wschowie w maju 1742 Czartoryscy daremnie zabiegali o powierzenie P-emu poselstwa od Rzpltej do Moskwy. Wczesną jesienią 1743 podkomorzy miał w Trybunale Lit. proces z podskarbim w. lit. Janem Sołłohubem; 17 XI t. r. był w Puławach, gdzie «familia» podejmowała decyzje o dalszej rozgrywce z woj. lubelskim Adamem Tarłą. Poseł różański na sejm 1744 r. i delegat do sądów sejmowych, P. w imię pierwszeństwa aukcji wojska próbował skłonić obstrukcjonistów do milczenia (14 i 15 X); po rewelacjach Wilczyńskiego żądał wyłonienia z sejmu delegacji, która rozpatrzyłaby zarzuty bez tamowania obrad w izbie (5 XI). Dwa dni później bronił atakowanego delatora i przekonywał, że najwłaściwszą odpowiedzią na pruskie intrygi będzie utrzymanie sejmu; izba winna się zająć czytaniem projektów ustaw, a nie sądem.
Wiosną 1746 P. daremnie starał się o starostwo chęcińskie. Jako poseł różański na sejm t. r. i delegat do rozliczenia artylerii koronnej, mimo przeszkód republikantów, wszedł do deputacji konstytucyjnej. Dn. 1 XI w imieniu prowincji wielkopolskiej zwrócił się do hetmana Józefa Potockiego o wycofanie wojsk komputowych z granic południowo-wschodnich, jeśli tamtejsi posłowie nie przystaną na koekwację podatkową. Dziewięć dni później bronił komisji ekonomicznej, której ustalenia zatwierdzić miał sejm; dopiero w wypadku zniszczenia tegoż taryfy podatkowe mogłaby ustanowić komisja. Dn. 7 XII 1746 P. wszedł w skład deputacji, która miała rozpatrzyć zasadność skarg polskich dyzunitów; instytucji tej, która zresztą żadnej działalności nie rozwinęła, P. bronił przed obstrukcjonistami podczas sejmu 1748 r. Po kolejnych bezowocnych staraniach o «chleb dobrze zasłużonych» (wiosną 1747 – Kamienny Bród, będący częścią starostwa grodeckiego), podczas sejmu «boni ordinis» w r. 1748 P., poseł różański i deputat do konstytucji, był jednym z najgorliwszych obrońców komisji ekonomicznej (przemawiał 15, 21, 25, 26, 29 i 30 X oraz 2, 6, 7 i 8 XI), dla której komisarzy chciał obierać na sejmie w obawie, że sejmiki się rozejdą, wybór lustratorów zastrzegał dla komisji, a jeśli uparto by się przenieść go na sejmiki, to koniecznie z zasadą głosowania większością. Po zerwaniu Trybunału Kor. jesienią 1749 P. był przy A. Czartoryskim w Puławach, gotów wraz z nim jechać do Warszawy na pierwszy odgłos przybycia Augusta III do Polski. Wiosną 1750 i 1751 Brühl, mimo wstawiennictwa Czartoryskich, znów odmówił P-emu «chleba dobrze zasłużonych» (starostwa stanisławskie i przasnyskie w woj. mazowieckim). Na sejm nadzwycz. 1750 r. P. posłował jak zwykle z ziemi różańskiej. W r. 1753 A. Czartoryski myślał o powierzeniu P-emu laski Trybunału Kor., nic jednak z tych planów nic wyszło. Listy P-ego z l. 1748–55 świadczą o systematycznym pożyczaniu przezeń i czytaniu książek z Biblioteki Załuskich. Przebywał wówczas bądź w Warszawie, bądź w swych dobrach w woj. ruskim.
Prócz Dor, trzymanych co najmniej do r. 1736, miał P. w zastawie od A. Czartoryskiego Nieporęt w ziemi warszawskiej (1736–7), królewszczyznę Wodniki po cesji rodziców (w ziemi lwowskiej), dziedzicznie zaś Piechy w pow. włodawskim (najpóźniej od r. 1720), połowę wsi Staw i Horodyszcze (1721) oraz nabyte w r. 1731 Kołaki i Ignatowo w ziemi różańskiej. Zmarł po 5 II 1755; pogrzeb odbył się 26 III t. r. w kościele Reformatów w Jarosławiu.
Pierwszą żoną P-ego była prawdopodobnie nie znana z rodowego nazwiska Anna (zm. ok. 1721). Z drugą żoną Zofią z Podoskich, córką swego stryja Jana Tomasza, podkomorzanką różańską, miał P. córkę Magdalenę (ur. 1732), żonę Aleksego Husarzewskiego (zob.); starszy syn, nie znany z imienia, zmarł przed r. 1742; młodszy, Adam Janusz (ur. 1729), podsędek ziemski stężycki, star. lenarczycki, był elektorem Stanisława Augusta z województwa sandomierskiego.
Uruski; Elektorowie; Elektorów poczet; – Konarski S., Kanoniczki warszawskie, Paryż 1952; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XXVII; Diariusze sejmowe z w. XVI II, I–III; Sbornik Russ. Ist. Obšč., LXXXV; Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką, Kr. 1912 II; Teka Podoskiego, IV 155, 157, 372, 420, 461, 466, 473; – „Kur. Pol.” 1730 nr 41, 1755 nr 90; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II 2694, ks. 50 s. 51–54, dział V 11991, 11998, Arch. Rodzinne Poniatowskich 372 (M. Czartoryski 11 IX 1741, A. Komorowski 3 IV 1753), Arch. Tyzenhauzów G-390, Sigillata 22 k. 48, 87v., Zbiór Anny Branickiej P-809; B. Czart.: rkp. nr 597 s. 169, 172, 264, 275, nr 3429 k. 424, nr 5918; B. Narod.: rkp. 3248/III, 3249/III, 3250/II, 3253/III, 3254/III, 3255/III, 3269/IX; B. Ossol.: rkp. 2653; Staatsarchiv w Dreźnie: rkp. 458/XXXVI k. 165–167, 2098/6 (A. Czartoryski), 2099/30, 3589 (1747), 3590 (1750); – Dembowski B., Rodowód i dzieje familii… Podoskich, mszp. w posiadaniu Marty Podoskiej Koch w Warszawie.
Zofia Zielińska