Ripa Karol (1895–1983), dyplomata, działacz polityczny i społeczny. Ur. 21 III w Lisku w pow. lwowskim, był synem Antoniego, zarządcy dóbr w Sławucie na Wołyniu, i Ksawery z Hiklów.
R. ukończył Gimnazjum III im. Franciszka Józefa we Lwowie w r. 1913; od r. 1911 prowadził działalność niepodległościową wśród uczniów szkół średnich, zamieszczał też artykuły w piśmie młodzieży narodowo-demokratycznej „Teka”. Po maturze rozpoczął studia na wydziale ogólnym Akademii Eksportowej w Wiedniu. Wybuch pierwszej wojny światowej zastał go w Sławucie. W r. 1915 został internowany przez Rosjan i po rocznym pobycie w Jenisiejsku osiedlił się w Krasnojarsku. M. in. zorganizował tu Koło Wzajemnej Pomocy Polaków Jenisiejskiej Guberni i był od jesieni 1917 do wiosny 1918 jego prezesem, a od maja do końca 1918 r. sekretarzem duńskiego komitetu pomocy dla jeńców z armii austro-węgierskiej. Jesienią t. r. brał udział w zorganizowaniu Wszechrosyjskiego Zjazdu Polaków w Nowonikołajewsku; wybrano go wówczas na pełnomocnika utworzonego przez Zjazd Polskiego Komitetu Narodowego na Okręg Jenisiejski z siedzibą w Krasnojarsku. W r. 1920 został aresztowany przez władze radzieckie i skazany na śmierć. Zdołał zbiec z więzienia w Krasnojarsku i wraz z żoną dostał się do Chin, osiadł w Harbinie, gdzie zarabiał na życie lekcjami obcych języków i działał w «Gospodzie Polskiej».
Jesienią 1921 R. przyjechał do Warszawy. Z dn. 15 II 1922 rozpoczął pracę w Min. Spraw Zagranicznych (MSZ) jako sekretarz konsularny II kl. na próbnej służbie w Konsulacie RP w Królewcu, a od 1 III t. r. w tym samym charakterze w Ajencji Konsularnej w Olsztynie; 24 X t. r. został tu kierownikiem z tytułem wicekonsula. Jednym z celów jego pracy było utrzymanie polskości Warmii i Mazur. M. in. współinicjował utworzenie polskich organizacji kobiecych w Olsztynie, wspierał prasę polską, przyczynił się do powstania nowego pisma „Mazurskiego Przyjaciela Ludu” (wychodzącego od r. 1923 w Szczytnie), popierał ruch mazurski na Działdowszczyźnie. Był ostro atakowany przez niemiecką prasę, a nawet, w marcu 1924, doszło do próby zamachu na jego życie. Od 15 IX 1924 do końca kwietnia 1926 był kierownikiem Referatu Emigracyjnego w Departamencie Konsularnym MSZ. Wchodził w skład delegacji polskiej (sekretarz) do rokowań polsko-niemieckich rozpoczętych w marcu 1925 w Berlinie w celu zawarcia konwencji emigracyjnej, dotyczącej polskich robotników sezonowych w Niemczech. Jako kierownik Referatu Emigracyjnego opracował wydaną przez MSZ anonimowo książkę Wychodźtwo polskie w poszczególnych krajach (W. 1926). Jednocześnie R. studiował na Wydziale Ekonomiczno-Politycznym Uniw. Pozn. Studia ukończył w r. 1926, doktorat ekonomii uzyskał w r. 1927.
Z dn. 1 V 1926 objął kierownictwo Konsulatu RP w Morawskiej Ostrawie, początkowo jako wicekonsul, od 1 I 1927 konsul II kl., a po dwu następnych latach jako konsul I kl. Ogłosił raport gospodarczy pt. Śląsk czeskosłowacki i Morawy w roku 1926 (W. 1927) oraz artykuł Polacy w Czechosłowacji (w: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej). Placówka konsularna w Morawskiej Ostrawie była dla Polski szczególnie ważna ze względu na liczną na Zaolziu i Morawach mniejszości polską. R., bardzo tu czynny, w ciągu ośmiu lat pracy doprowadził m. in. do utworzenia (1929) Międzypartyjnego Komitetu (w którym znalazły się trzy stronnictwa polskie: Związek Śląskich Katolików, Stronnictwo Ludowe i Polska Socjalistyczna Partia Robotnicza), do zjednoczenia (1930) 16 organizacji polskich w Związku Polaków na Morawach, powołał do życia 8 czesko-polskich klubów na terenie Moraw i Śląska. Cieszył się sympatią ludności polskiej, był też zżyty z środowiskiem czeskim. Poza pracą oficjalną zajmował się interesującą żywo niektóre polskie koła polityczne i kulturalne tzw. kwestią słowacką. Utrzymywał w związku z tym kontakt z prof. Władysławem Semkowiczem, któremu przesłał jesienią 1933 obszerny memoriał pt. Możliwości pracy uświadamiającej na Słowaczyźnie; w memoriale tym rozwijał swoje koncepcje zjednania Słowaków dla Polski. Ówczesny poseł polski w Pradze, Wacław Grzybowski, w poufnej opinii pochodzącej z przełomu r. 1931 i 1932, pisał m. in. «Dokładnie obeznany z przepisami, zdolny, pojętny, pilny, w stosunku do interesantów bez zarzutu, na obecnie zajmowane stanowisko odpowiedni. Przedsiębiorczy, energiczny, nieraz zreczny» (karta kwalifikacyjna MSZ).
R. odwołany został z Morawskiej Ostrawy z dn. 31 I 1934 (sam uważał, iż stało się to na skutek przypisywanego mu niesłusznie czechofilstwa, „Diariusz J. Szembeka”). Dn. 7 II t. r. powierzono mu obowiązki delegata MSZ do spraw związanych z II Zjazdem Polaków z Zagranicy, który odbył się w sierpniu t. r. w Warszawie. Od 1 II 1935 do 31 X 1938 R. był konsulem generalnym i kierownikiem Konsulatu RP w Pittsburghu. Prowadził tam szeroką działalność wśród Polonii amerykańskiej. Szczególnie popierał Ligę Morską i Kolonialną, zainicjował też utworzenie Związku Polskich Kupców i Przemysłowców w Ameryce. Po powrocie do Centrali MSZ w Warszawie został przydzielony do Wydziału Gospodarczego MSZ, gdzie od 1 XII 1938 był zastępcą naczelnika.
We wrześniu 1939 opuścił kraj, przez Litwę i Łotwę przedostał się do Szwecji, skąd na wezwanie rządu gen. Władysława Sikorskiego przyjechał do Paryża i w październiku t. r. otrzymał nominację od 1 XI t. r. na konsula generalnego RP w Chicago i kierownika spraw społecznych w USA i Kanadzie. Były mu podporządkowane wszystkie placówki konsularne w USA i Kanadzie w zakresie akcji społecznej wśród Polonii amerykańskiej. Akcja ta miała oparcie w Radzie Polonii Amerykańskiej w Chicago (w jej powołaniu odegrała rolę inicjatywa R-y jeszcze w czasie jego pobytu w Pittsburghu), działającej jako znacząca instytucja pomocy materialnej dla Polaków w kraju i jeńców polskich poza jego granicami. Zasługą R-y było też powstanie wpływowej organizacji p. n. American Friends of Poland, dzięki której m. in. prasa amerykańska wiele miejsca – i przychylnie – poświęcała Polsce. Po odwołaniu 1 IX 1944 do Centrali MSZ w Londynie, R. pracował jako radca Ministerstwa od 1 XII 1944 do 5 VII 1945. Potem wrócił do Chicago, gdzie już pozostał do końca życia. Był prezesem towarzystwa handlowego «Imp. & Exp. Corporation» w Chicago. Przez pewien czas pełnił funkcję delegata Polskiego Czerwonego Krzyża przy Radzie Polonii Amerykańskiej oraz delegata Światowego Związku Polaków z Zagranicy na terenie USA.
W styczniu 1946 R. został osobistym doradcą jednej z najbardziej wpływowych osobistości w życiu społecznym USA bpa (później arcybpa tytularnego) Bernarda J. Sheila, dyrektora generalnego Catholic Youth Organisation (CYO). Odtąd, przez ok. 19 lat, działalność R-y była związana z Sheilem. Współpraca ta zaowocowała dużą pomocą dla emigrantów polskich w Europie, zwłaszcza dla polskiej katolickiej młodzieży w Belgii. W l. 1950–4 R. był komentatorem spraw międzynarodowych Katolickiej Radiostacji w Chicago, utworzonej przez Sheila i jemu podlegającej. Po jej likwidacji R. przez kilka lat występował w podobnym charakterze w dwu innych radiostacjach amerykańskich (WOPA i WSEL). Jednocześnie, od r. 1951 był redaktorem naczelnym założonej przez bpa Sheila agencji prasowej «American Press Service» w Brukseli, wydającej biuletyny w języku francuskim, niemieckim i polskim; w biuletynach R. zamieszczał liczne artykuły na tematy polskie.
R. współpracował z różnymi grupami narodowościowymi na emigracji, przede wszystkim z Węgrami, jako przewodniczący – przez prawie 20 ostatnich lat życia – Światowej Federacji Polsko-Węgierskiej. Był członkiem wielu organizacji polonijnych w USA, m. in. Kongresu Polonii Amerykańskiej, Związku Narodowego Polskiego, Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego; liczne organizacje obdarzyły go prezesurą lub członkostwem honorowym, m. in. Stow. b. Polskich Więźniów Obozów Koncentracyjnych, Organizacja Polsko-Amerykańskich Urzędników; działał też w amerykańskich organizacjach, jak The Executives Club of Chicago (skupiający przemysłowców, handlowców, polityków i prawników). Miał honorowe obywatelstwo m. Chicago (od r. 1964). Zmarł 17 III 1983 w Silver Spring, Maryland, pochowany został w Chicago, na cmentarzu zwanym Wojciechowo (St. Adalbert Cemetery). Był odznaczony m. in. Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem francuskiej Legii Honorowej, Złotym Krzyżem Węgierskiego Czerwonego Krzyża.
W małżeństwie, zawartym w r. 1919 w Krasnojarsku, z Antoniną z Wołodkowiczów (ur. 1899) miał R. syna Tadeusza (ur. 1929), pracownika Departamentu Stanu w Waszyngtonie.
Fot. w: Mater. Red. PSB; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej; – Kowalik J., Bibliografia czasopism polskich wydawanych poza granicami kraju od września 1939 roku, L. 1976 I; Bolek, Who’s Who in Polish America; Oracki, Słown. Warmii XIX i XX w. (częściowa bibliogr.); Who’s Who in America, Vol. 24: 1946–7, Chicago-11 Illinois 1946; Who’s Who in Central and East-Europe 1935/36, Zurich 1937; Who’s Who in the Midwest, Chicago-11 Illinois 1952; toż 1963–4; Polska służba zagraniczna po 1 września 1939 r., Londyn 1954 s. 65, 122; Rocznik Służby Zagranicznej RP, W. 1932–8; – Chlebowczyk J., Nad Olzą, Kat. 1979; Chłosta J., Kazimierz Jaroszyk 1878–1941, Olsztyn 1986; Dr. Karol Ripa, 1895–1983, „Congressional Record” 1983 No. 52; Dr. Karol Ripa, jego społeczna, dyplomatyczna i polityczna działalność 1914–1964, Chicago 1964 (fot.); Karol Ripa. Polish consul, humanitarian, „Chicago Tribune” 1983 nr z 20 III; Kozeński J., Czechosłowacja w polskiej polityce zagranicznej w latach 1932–1938, P. 1964; Meghalt Dr. Ripa, A Lengyel-Magyar Viligszövetseg elnëke, „Amerikai-Kanadai Magyar Élet” 1983 nr z 30 IV (fot.); P-G., 50 év jó ügyek szolgálatában, „Kanadai Magyarság” 1980 Nr. 29 (fot.); Prominent Twin Lakes summer resident dies, „Westosha Report” 1983 nr z 6 IV s. 25 (fot.); – [Drohojowski J.], Jana Drohojowskiego wspomnienia dyplomatyczne, W. 1959; Dziennik Urzędowy MSZ RP, W. 1922 s. 97, 187, 1923 s. 113, 1924 s. 20, 135, 1926 s. 63, 1927 s. 7, 1929 s. 88, 107, 1930 s. 142, 1933 s. 196, 1934 s. 42, 1935 s. 23, 1938 s. 103, 1939 s. 10, 45; Meysztowicz J., Czas przeszły dokonany, Kr. 1984 (fot. zbiorowa); Rocznik Polonii 1950, London, s. 169 (notka biogr.); toż, 1958–9 s. 364; Schimitzek S., Drogi i bezdroża minionej epoki. Wspomnienia z lat pracy w MSZ (1920–1939), W. 1976; Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Lwowskiego Gimnazjum im. Franciszka Józefa za r. szk. 1907, Lw. 1907 s. 101, toż za r. szk. 1908 s. 58; toż za r. szk. 1910 s. 73; toż za r. szk. 1911 s. 60; toż za r. szk. 1912 s. 100; toż za r. szk. 1913 s. 69, 84; Sukertowa-Biedrawina E., Dawno a niedawno. Wspomnienia, Olsztyn 1965 s.85, 86, 191; [Szembek J.], Diariusz i teki Jana Szembeka (1935–1945), London 1964–5 I–II; – „Kur. Pol.” 1925 nr 71 s. 3; – AAN: PRM sygn. 254, Karty kwalifikacyjne MSZ, litera R, Konsulat RP w Morawskiej Ostrawie sygn. 5 s. 1–14, sygn. 6 k. 1–7, sygn. 11 k. 126–130, sygn. 43 k. 1–51, sygn. 70 k. 1–13; B. Jag.: rkp. 9542 III k. 206–207, 247, 258 (Korespondencja Władysława Semkowicza z r. 1933), rkp. 9543 III k. 198–199 (j. w. z r. 1934), rkp. 9544 III k. 80, 169 (j. w. z r. 1935), rkp. 9578 IV k. 86–133 (Korespondencja W. Semkowicza dotycząca pogranicza polsko-słowackiego i stosunków polsko-czechosłowackich z l. 1920–39), rkp. 9588 IV k. 118–120 (Działalność W. Semkowicza w Tow. Kresów Południowych i Zachodnich…); B. Pol. w Paryżu: Mater. do Słown. Biogr. Lama (własność Tow. Hist.-Liter.) – autobiografia R-y; Mater. w Red. PSB (otrzymane od syna, Tadeusza); – Informacje Wacława Szyszkowskiego z W.
Alina Szklarska-Lohmannowa