Raczyński Karol Roger (1878–1946), ziemianin, pionier automobilizmu polskiego. Ur. 30 I w Rogalinie, był synem Edwarda (zob.) oraz jego pierwszej żony Marii Beatrix, córki poety Zygmunta Krasińskiego, bratem przyrodnim Rogera (zob.).
Po śmierci matki wychowywała go druga żona ojca Róża Raczyńska (zob.). Gdy w r. 1899 zmarł bezpotomnie Karol Raczyński (syn Atanazego), R. odziedziczył część jego dóbr – Dębicę w Galicji. Dobra Złoty Potok otrzymał w spadku po matce. Urządził w nich nowy park wokół pałacu oraz staw «Irydion». Dbał też o naturalny stan doliny rzeki Wiercicy. W r. 1922 R. podpisał pierwszą w okolicy umowę zbiorową o warunkach pracy i płacy robotników folwarcznych. W dobrach złotopotockich hodował pstrągi, których ikrę eksportował do Szkocji. Ponadto posiadał majątki: Żarki w pow. będzińskim, Dąbrowo w pow. iłżeckim oraz odkupione od Poletyłłów, zniszczone w czasie pierwszej wojny światowej, dobra Zygmuntów w pow. lubartowskim i Kraśniczym w pow. krasnystawskim (ogółem ok. 12 600 ha). R. działał w organizacjach rolniczych, m. in. w Tow. Rolniczym Częstochowskim, którego prezesem był w r. 1919, a także w Centralnym Tow. Rolniczym, gdzie kierował Wydziałem Leśnym. Zasiadał w Radzie Zarządzającej Polskiego Tow. Asekuracyjnego i Reasekuracyjnego S. A.
R. należał do pierwszych organizatorów sportu samochodowego w Polsce. W r. 1903 brał udział w rajdzie dookoła Belgii na samochodzie De Dion-Bouton. W dn. 7 XII 1909 uczestniczył w zebraniu założycielskim Tow. Automobilistów Król. Pol. (TAKP) i wszedł do jego zarządu. W r. 1914 był komandorem pierwszego międzynarodowego rajdu dookoła Król. Pol. (1 216 km) na samochodzie Rochet-Schneider. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę R. należał do czołowych działaczy powstałego wówczas z TAKP Automobilklubu Polski (AP). Między 3 VI 1921 a 5 II 1923 był drugim z kolei, a od 30 I 1928 do 12 XII 1934 czwartym prezesem AP. Dofinansowywał też z własnych środków jego działalność. Przewodniczył I Ogólnopolskiemu Zjazdowi Automobilistów w Warszawie w dn. 8–10 XII 1927. Reprezentował Polskę na zjazdach międzynarodowej federacji automobilowej AIACR (Association Internationale des Automobile-Clubs Reconnus). Ufundował wiele własnych nagród dla sportowców.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. w dn. 2–3 IX na polach koło Złotego Potoku rozegrała się krwawa bitwa, w której wielkie straty poniosła 7 Dywizja Piechoty. W pałacu opiekowano się rannymi, a w czasie okupacji R. gościł tu wielu wysiedleńców z innych stron kraju. Okoliczne lasy były terenem działań partyzantki Armii Krajowej. W r. 1944 R. wraz z żoną przeniósł się do Częstochowy. Zmarł 29 XI 1946 w Łodzi. Pochowany został w grobie rodzinnym w kościele Św. Jana Chrzciciela w Złotym Potoku.
Żonaty ze Stefanią z Czetwertyńskich ze Skidla, miał R. z nią synów: Konstantego (1906–1926) i Rogera (1909 – ok. 1961), zmarłego, podobnie jak matka, w Londynie.
Borkowski J. S. Dunin, Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Lw. 1914 s. 515; Uruski, XV 110; Żychliński, XV 282–3, XXIV 146; Roszkowski W., Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., „Przegl. Hist.” 1983 nr 2 s. 285; Spis obywateli ziemskich Królestwa Polskiego 1905; „Woreyd” Almanach 1926, 1928; – Brandys J., Mielczarek W., Częstochowa i okolice, W. 1982 s. 135; [Grabowski T.] T. G., 30 lat pracy Automobilklubu Polski, „Auto” 1939 nr 1–2 s. 1, 8; Kupczyński K., Złoty Potok, Kat. 1979 s. 6–7; Rychter W., Dzieje samochodu, W. 1983 s. 358 (zdjęcie na samochodzie z 1903 r. i indeks); – Kalendarz Rolniczy OTR 1919; Księga adresowa obywateli ziemskich Rzeczypospolitej oraz kółek rolniczych Kongresówki i Kresów 1922/3; Księga adresowa Polski, 1926; Laroche J., Polska lat 1926–1935, W. 1966; Morawski K., O Kazimierzu Morawskim, Kr. 1973 s. 152; Raczyński E., „Pani Róża”, Londyn 1969 s. 147–8; tenże, Rogalin i jego mieszkańcy, Londyn 1964 s. 224; Regulski J., Blaski i cienie długiego życia, W. 1980; Rocznik informacyjny o spółkach akcyjnych w Polsce 1930, poz. 1438; – „Auto” 1928 nr 1 s. 7–8 (zdjęcie), 23, 1935 nr 1–2 s. 1, 8; – AAN: CTR t. 288, 289; Akta parafii Złoty Potok; Centr. Arch. Gł. Urzędu Statystycznego: Wydział Statystyki Rolnictwa, t. 520, 620, 741, 742 i 762; – Informacje Jana Zamoyskiego, Barbary i Mieczysława Woźniaków oraz ks. Jana Szkoca (ze Złotego Potoka).
Wojciech Roszkowski