Rómmel (Rummel) Karol (1888–1967), podpułkownik kawalerii WP, jeździec-olimpijczyk. Ur. 22 V w Grodnie, był synem Alfonsa i Marii z Marcinkiewiczów, młodszym bratem Juliusza (zob.).
W r. 1906 ukończył R. Korpus Kadetów w Odessie, a w r. 1908 Pawłowską Junkierską Szkołę Piechoty w Petersburgu. Następnie, jako podporucznik, służył w Izmajłowskim P. Pieszej Gwardii w Petersburgu. Przejawiając uzdolnienia i zainteresowana sztuką (malarstwo i dekoratorstwo), przy poparciu dowódcy swego pułku, studiował jednocześnie malarstwo i rysunek w klasie batalistycznej N. S. Samokisza na ASP w Petersburgu. Pod wpływem ojca od wczesnego dzieciństwa zaprawiał się w sztuce jazdy na koniu. Zainteresowania te kontynuował w szkole oficerskiej, a następnie także podczas służby wojskowej. Będąc w przyjaźni ze znanym jeźdźcem, wykładowcą w szkole oficerskiej kawalerii W. Andriejewem, pod jego kierunkiem uczył się zasad jazdy wg szkoły Fillisa. W dn. 21 III 1910 zadebiutował – nieudanie – w konkursie hipicznym w Petersburgu. Podjął wówczas jako samouk, gruntowne studia i treningi naśladując wyznawców naturalnej włoskiej szkoły jazdy (Rodzianko, Pleszkor, Ex). W krótkim czasie opanował sztukę jeździecką wg nowej szkoły i odniósł wiele sukcesów na konkursach w Michajłowskim Maneżu w Petersburgu. Choć był oficerem p. piechoty, został zakwalifikowany w skład rosyjskiej ekipy jeździeckiej na Igrzyska V Olimpiady w Sztokholmie (1912). Mimo upadku i poważnej kontuzji, uzyskał tam w ogólnej punktacji 9 miejsce. W armii rosyjskiej miał w r. 1917 stopień pułkownika (informacja ta powtarza się w życiorysach R-a).
Do WP został R. przyjęty 15 VII 1919 w stopniu majora. Otrzymał początkowo przydział do 8 p. ułanów, a następnie jako instruktor, do szkół oficerskich kawalerii w Przemyślu, Starej Wsi i Grudziądzu. Od r. 1920 powierzono mu szkolenie polskiej reprezentacji jeździeckiej na Igrzyska VII Olimpiady w Antwerpii w t.r., a później także na Igrzyska VIII Olimpiady w Paryżu w r. 1924. W związku z tym został przydzielony do 1 p. szwoleżerów w Warszawie, gdzie kierował drugim w kraju – obok Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu – ośrodkiem szkolenia polskiej reprezentacji jeździeckiej. Rocznik oficerski z r. 1923 wymienia go już jako podpułkownika 1 p. szwoleżerów. W październiku 1925 otrzymał przydział do Obozu Szkoleniowego Kawalerii w Grudziądzu; z końcem grudnia t.r. został przeniesiony z 1 p. szwoleżerów do 1 p. strzelców konnych. Od r. 1927 przygotowywał R. w Grudziądzu polską ekipę jeździecką do udziału w konkursach międzynarodowych i w Igrzyskach IX Olimpiady w Amsterdamie (1928).
W igrzyskach na VIII Olimpiadzie R. zdobył w konkursie skoków 10 miejsce na koniu «Faworyt» na 43 startujących, a w Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego (WKKW) 10 miejsce na 44 startujących (na koniu «Krechowiak»); drużynowo w konkursie skoków jego ekipa otrzymała 6 miejsce na 11 startujących zespołów, zaś w WKKW 7 miejsce na 10 zespołów. Na Igrzyskach IX Olimpiady w Amsterdamie R. uzyskał 26 miejsce na koniu «Donese» na 46 startujących, drużynowo jego zespół zdobył w WKKW 3 miejsce i brązowy medal. W r. 1927 był R. członkiem Tymczasowego Komitetu Międzynarodowych Zawodów Konnych w Warszawie, który to Komitet powołał 28 VI 1928 Tow. Międzynarodowych i Krajowych Zawodów Konnych w Polsce. W l. 1922–9 był wielokrotnym reprezentantem Polski, odnosił liczne zwycięstwa oraz osiągał wysokie lokaty i uznanie w wielu prestiżowych międzynarodowych konkursach m. in. w Nicei, Rzymie, Lucernie, Londynie, Nowym Jorku, Paryżu, Berlinie, Fontainebleau i Warszawie. Trzykrotnie zdobył Puchar Narodów (1925–8).
W Roczniku oficerskim z r. 1928 R. jest wymieniony jako podpułkownik CWK w Grudziądzu. W grudniu 1929, w wyniku zatargów z wyższymi władzami wojskowymi o nieprzestrzeganie obowiązujących w wojsku zasad postępowania, R. przeszedł w stan spoczynku. Nadal uprawiał jeździectwo biorąc udział w dorocznych międzynarodowych konkursach i wyścigach, w których odnosił również liczne sukcesy. Był dwukrotnym mistrzem i dwukrotnie wicemistrzem Polski w skokach (1935, 1938). Do niego należał także rekord Polski w skoku na wysokość 198 cm, ustanowiony na koniu «Dyngus» w r. 1939. W l. 1919–39 brał udział w 490 konkursach i wyścigach jeździeckich oraz w 490 wyścigach przeszkodowych i płotowych zdobywając 222 razy pierwsze miejsca. R. uchodził za najwszechstronniejszego jeźdźca w dziejach polskiej hipiki. Działał w różnych instytucjach związanych z wyścigami oraz hodowlą i ujeżdżaniem koni wyścigowych prowadząc też okresowo własną stajnię wyścigową. W l. trzydziestych wyjeżdżał często za granicę do najsłynniejszych ośrodków hodowli koni sportowych we Francji i Anglii. W r. 1937 zorganizował w Łodzi Klub Jazdy Konnej, którym kierował aż do wybuchu wojny w r. 1939. Wydał też książkę pt. Zaprawa i jazda wyścigowa (W. 1938), którą sam ilustrował.
W czasie drugiej wojny światowej, R. był więziony w obozach koncentracyjnych w Dachau i Mauthausen. Po wojnie pracował jako trener jeździecki w różnych klubach. Pod jego opieką wyrosło wielu wybitnych jeźdźców polskich. Był trenerem 1 klasy w jeździeckim Ludowym Klubie Sportowym w Sopocie oraz trenerem kadry jeździeckiej, a zwłaszcza młodzieży. Uważany jest za głównego twórcę polskiej odmiany włoskiej naturalnej szkoły jeździeckiej, która w l. dwudziestych była źródłem sukcesów polskiej hipiki, oraz niezwykle utalentowanego trenera i pedagoga, jak również niezrównanego znawcę sztuki psychologicznego przygotowania jeźdźca i konia do startu w konkursie. Prócz tego był współpracownikiem i konsultantem reżyserów realizujących batalistyczne filmy: „Lotna” (1959), „Krzyżacy” (1960), „Tarpany” (1960). W r. 1959 uczył na Służewcu aktorów grających w „Krzyżakach” sztuki jeździeckiej, nadto zaś w „Lotnej” sam wystąpił w roli proboszcza. Zmarł 7 III 1967 w Elblągu, pochowany został na Centralnym Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku-Wrzeszczu. Był odznaczony m. in. Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie), Złotą Honorową Polską Odznaką Jeździecką.
W małżeństwie z Marią Kościesza Retkun R. dzieci nie miał.
Enc. Powsz. (PWN), III (tu data ur. 23 V); Mała Encyklopedia Sportu, W. 1987 II (fot.); Głuszek Z., Polscy olimpijczycy. Leksykon 1924–1976, Wyd. 3, W. 1980 s. 45, 247 (fot., data ur. 23 V); Słownik biograficzny wychowania fizycznego i sportu, „Wychowanie Fizyczne i Sport” T. 32: 1988 nr 2 s. 129–30 (M. Słoniewski); Iskier Przewodnik Sportowy, W. 1976 s. 136–7; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.21 r., W. 1921 (występuje jako Römmel K.); – Brzezicki A., Pod olimpijską flagą, W. 1969 s. 36, 48; Księga sportu polskiego 1944–1974, W. 1975 s. 166; Lis J., Romantyczne olimpiady, W. 1984 s. 14–15, 19–20, 187–8; Osterloff W., Żróbik W., Od Aten do Montrealu, W. 1977 s. 62; 50 lat na olimpijskim szlaku, W. 1969 s. 42, 45, 59, 64 (fot.); Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, [b.m. i r. w.] s. 805, 810, 812, 817, 931; Pruski W., Dzieje konkursów hipicznych w Polsce, W. 1982 s. 42, 52 (fot.), 66, 82, 106; tenże, Wczoraj, dziś i jutro hipiki polskiej, Ł. 1957 s. 22; tenże, Wyścigi i hodowla koni pełnej krwi oraz czystej krwi arabskiej w Polsce w latach 1918–1939, Wr. 1980 (fot.); Rogowski R., Sławny jeździec, „Stolica” 1967 nr 33 s. 15 (fot.); – Królikiewicz A., Jasiek, Picador i ja, W. 1958 passim; – „Dzien. Bałtycki” 1967 nr 58 s. 2; „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1967 nr 59, 67; „Głos Wybrzeża” 1967 nr 59 s. 3; „Jeździec i Hodowca” 1923 nr 23 s. 188–94, 1924 nr 21–2 s. 162–5, 167 (wspólna fot.), 169–74 (fot.), 1925 nr 11–12 s. 1 (fot.), 1934 nr 12 s. 227 (fot.), 229 (fot.), 244 (fot.); „Koń Pol.” 1967 nr 3 s. 36 (fot.); „Przegl. Kawaleryjski” 1924 nr 1 s. 33, nr 2 s. 43; „Przegl. Sportowy” 1967 nr 30 s. 2; „Stolica” 1907 nr 83 s. 15 (wspólna fot.); „Życie Warszawy” 1967 nr 67 (tu data ur.: 23 V); – CAW: Akta nr 5340; Red. „Wychowanie fizyczne i Sport”: Kartoteka.
Kazimierz Toporowicz