Śliwka Karol (1894—1943), działacz komunistyczny, poseł do Zgromadzenia Narodowego Republiki Czechosłowacji.
Ur. 23 III w Bystrzycy (pow. jabłonkowski) na Śląsku Cieszyńskim w rodzinie ewangelickiej, był synem Jana (1859—1945), robotnika, działacza socjalistycznego, radnego gm. Bystrzyca, oraz Zuzanny z domu Wałach. Miał braci: Jana (1888—1920), introligatora, Pawła (ur. 1890), ślusarza, Józefa (ur. 1892), kupca, i Jerzego (1900—1901) oraz siostry: Annę (ur. i zm. 1885), Zuzannę (1886—1961), zamężną Sikora, Annę (ur. 1896), od r. 1923 żonę Pawła Buzka, rolnika w Bystrzycy, i Helenę (ur. 1898), zamężną Foniok (Funiok).
Po ukończeniu szkoły ludowej w Bystrzycy Ś. uczył się od r. 1906 w Gimnazjum Polskim w Cieszynie; należał tam do tajnego kółka socjalistycznego. Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił do Legionu Śląskiego formowanego w Cieszynie przez Sekcję Śląską Naczelnego Komitetu Narodowego i 21 IX 1914 wyruszył na front. Przydzielony 26 IX t.r. w Mszanie Dolnej (pow. limanowski) do 2. komp. 3. pp Legionów Polskich, dowodzonego przez kpt. Józefa Hallera, walczył w Karpatach Wschodnich. W bitwie pod Nadwórną 24 X dostał się do niewoli rosyjskiej. Przebywał w obozach jenieckich, kolejno w gub. tambowskiej i woroneskiej oraz w Kałudze, gdzie po wybuchu rewolucji w marcu 1917 pracował w piekarni Kolei Syzrańsko-Wiaziemskiej; uczył się wtedy języków rosyjskiego i rumuńskiego. Po przewrocie bolszewickim w listopadzie t.r. wstąpił do sekcji międzynarodowej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików) (od r. 1918 Komunistyczna Partia Rosji ). Jako delegat byłych jeńców wojennych uczestniczył w kwietniu 1918 w I Gubernialnym Zjeździe tej partii w Kałudze i wszedł do jej kałuskiego komitetu gubernialnego. Na II Gubernialnym Zjeździe Rad tamże w lipcu t.r. wybrano go z ramienia Federacji Komunistów-Cudzoziemców do Gubernialnego Komitetu Wykonawczego, a 27 VII został kierownikiem Gubernialnego Komitetu ds. Jeńców i Uchodźców. Nawiązał współpracę z polskimi i czeskimi działaczami komunistycznymi w Rosji Sowieckiej; w grudniu został członkiem kałuskiej grupy Komunistycznej Partii Robotniczej Polski oraz czechosłowackiej sekcji Komunistycznej Partii Rosji (bolszewików). Od marca 1919 pracował w Biurze Werbunkowym polskiej Zachodniej Dyw. Strzelców Armii Czerwonej. Z ramienia Federacji Cudzoziemskich Grup Komunistycznych przy KC Komunistycznej Partii Rosji (bolszewików) miał prowadzić pracę agitacyjną w Radzie Komisarzy Ludowych Litewsko-Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Rad w Wilnie, ale po zdobyciu miasta 19 IV t.r. przez WP — Centralny Komitet Wykonawczy Komunistycznej Partii Robotniczej Polski skierował go do Warszawy; rozpoznany tam jako komunista z Rosji, był krótko uwięziony.
Ś. wrócił do rodzinnej Bystrzycy i 2 VII 1919 zdał maturę w Państw. Gimnazjum Polskim w Cieszynie, a następnie w październiku t.r. podjął studia na Wydz. Prawa UJ; uczestniczył także w kursach dla abiturientów przy krakowskiej szkole handlowej. Wiosną 1920 przerwał studia i zamieszkał w Trzyńcu, który po dokonanym 28 VII t.r. podziale Śląska Cieszyńskiego znalazł się na terytorium Czechosłowacji. Pracował tam w Robotniczym Stow. Spożywczym i Oszczędnościowym oraz został członkiem redakcji wydawanego we Frysztacie miesięcznika „Przegląd Współdzielczy”. Trenując od dzieciństwa piłkę nożną, był zawodnikiem trzynieckiego klubu futbolowego «Siła». Pod koniec t.r. przeniósł się do Dąbrowy koło Karwiny i wstąpił do Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej w Republice Czechosłowackiej (od lutego 1921 Polska Socjalistyczna Partia Robotnicza); działał w jej frakcji lewicowej. Został redaktorem odpowiedzialnym organu partii, dziennika „Robotnik”, ukazującego się w Morawskiej Ostrawie w okresie 29 V — 7 VI 1921 i w związku z tym zakończył pracę w „Przeglądzie Współdzielczym”. Z Pawłem Klusem i Fryderykiem Krausem założył w maju t.r. komitety komunistyczne w różnych fabrykach w trzynieckim okręgu przemysłowym. Po powołaniu w Pradze 16 V legalnej Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KPCz) i założeniu 12 VI sekcji polskiej tej partii w Karwinie, redagował od 15 VI jej organ, tygodnik „Głos Robotniczy” (od r. 1930 „Głos Robotniczy i Włościański”), wydawany w różnych miastach Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego. Dn. 18 IX 1921 wszedł w skład Komitetu Okręgowego KPCz w Morawskiej Ostrawie. Na zjednoczeniowym I Zjeździe KPCz w Pradze (30 X — 4 XI t.r.) został wybrany do jej KC, a w listopadzie objął funkcję sekretarza Komitetu Obwodowego partii w Karwinie, obejmującego powiaty zaolziańskie: czesko-cieszyński i frysztacki. W r. 1922 propagował działalność komunistycznego Międzynarodowego Związku Ogólnozawodowego i współorganizował redakcję jego organu, dwutygodnika „Czerwony Zawodowiec”, wydawanego od 1 IX t.r. w różnych miejscowościach Zaolzia. Uczestniczył w IV Kongresie Kominternu (Moskwa—Piotrogród, 5 XI — 5 XII) oraz I Zjeździe Rad, proklamującym powstanie ZSRR (30 XII). W r. 1924 przebywał ponownie w Moskwie, gdzie w dn. 17 VI — 8 VII t.r. uczestniczył w V Kongresie Kominternu, a także w Międzynarodowym Zjeździe Spółdzielczym.
Ś., uznany za lidera komunistów na Śląsku czeskim, w wyborach do Izby Poselskiej czechosłowackiego Zgromadzenia Narodowego 15 XI 1925 uzyskał mandat z listy KPCz w okręgu morawsko-śląskim. Na forum parlamentu sprzeciwiał się reformie terytorialnej z r. 1927 i utworzeniu kraju morawsko-śląskiego. Uczestniczył w demonstracjach komunistycznych i na jednej z nich 6 VII 1928 w Pradze został pobity. We wrześniu 1929 kolejny raz wyjechał do Moskwy, a po powrocie popierał w KPCz lewicową frakcję K. Gottwalda. Dn. 27 X t.r. został ponownie wybrany z listy komunistycznej na posła w okręgu morawsko-śląskim. Współpracował z działaczami nielegalnej Komunistycznej Partii Polski, m.in. Jerzym Sochackim (Czeszejko-Sochackim) i Tadeuszem Żarskim; przed wyborami parlamentarnymi w Polsce (16 XI 1930) zorganizował przerzut wydrukowanych w Czechosłowacji propagandowych materiałów komunistycznych. W Izbie Poselskiej Zgromadzenia Narodowego zwalczał działające w Czechosłowacji polskie partie polityczne, ale zajmował się mniejszością polską, m.in. protestował przeciw zaniżeniu jej liczebności w spisie powszechnym z 1 XII t.r. W okresie kryzysu gospodarczego wniósł z innymi posłami komunistycznymi projekt ustawy tygodniowego wynagrodzenia robotników, organizował wiece przeciw zwolnieniom z pracy, 25 II 1931 uczestniczył w Trzyńcu w obchodach Międzynarodowego Dnia Walki z Bezrobociem, a we wrześniu 1932 interpelował w sprawie wypłat zapomóg dla bezrobotnych. Latem 1932 poparł upaństwowienie polskiego gimnazjum w Orłowej. Po dojściu A. Hitlera do władzy w Niemczech współorganizował 30 VII 1933 wiec na granicznej górze Wielka Czantoria w Beskidzie Śląskim. Nadal redagował „Głos Robotniczy i Włościański” do jego zawieszenia w r. 1936 przez władze czechosłowackie. Dn. 19 V 1935 został po raz trzeci obrany posłem z okręgu morawsko-śląskiego z listy KPCz. Był prezesem Związku Polskich Klubów Sportowych w Czechosłowacji.
Ś. krytykował powołanie w marcu 1938 opozycyjnego wobec władz w Pradze Związku Polaków w Czechosłowacji, a także wystosowanie ultimatum rządu RP z 30 IX t.r. wobec tego państwa. Po wkroczeniu WP na Zaolzie (2—12 X) został 20 (lub 23) X aresztowany w Dąbrowie; mandat do czechosłowackiego Zgromadzenia Narodowego utracił 30 X. Wraz z Krausem został osadzony w warszawskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej i oskarżony o dążenie do zmiany przemocą ustroju państwa oraz współpracę z nielegalną KPP. Dn. 25 XI prorządowa „Gazeta Polska” (R. 10: 1938 nr 324) opublikowała podpisaną 6 XI przez Ś-ę i Krausa deklarację lojalności wobec władz polskich oraz komunikat o zaprzestaniu przez nich działalności komunistycznej. Zwolniony 20 IV 1939, wrócił Ś. do Dąbrowy i pozostając pod nadzorem policji, pracował w Orłowej w górniczej kasie brackiej, a następnie w spółdzielni spożywców Centralnego Stow. Spożywczego dla Śląska. W okresie okupacji niemieckiej był od września t.r. zatrudniony jako księgowy w administracji spółdzielni w Łazach (pow. frysztacki), potem prowadził kursy języka niemieckiego. Dn. 5 VI 1940 został w Łazach aresztowany przez Gestapo. Był więziony w: Morawskiej Ostrawie, Opawie (od sierpnia 1940), Raciborzu, Nysie, Wrocławiu (od sierpnia 1941), Wołowie (od września t.r.) oraz Bytomiu, gdzie został 30 III 1942 skazany na pięć lat więzienia o zaostrzonym rygorze za «przygotowania do zdrady stanu»; od 8 V t.r. odbywał karę w Cieszynie. Dn. 22 I 1943 wywieziono go do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Wg bratowej, Marii Śliwkowej, był tam pomocnikiem pisarza, co wykorzystywał do pisania i rozpowszechniania ulotek. Po zdekonspirowaniu, poddany torturom, zmarł 19 III 1943 (wg władz obozowych wskutek osłabienia krążenia krwi), został pochowany 22 III na cmentarzu w pobliskim Steyr.
Ś. rodziny nie założył.
W r. 1951 kierownictwo KPCz oskarżyło Ś-ę o zdradę partii w związku z jego deklaracją lojalności z listopada 1938. Dn. 27 II 1969 na wniosek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej został Ś. przez Sekretariat KC KPCz zrehabilitowany.
Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, Cieszyn 1995 II (bibliogr.); Księga Polaków uczestników rewolucji październikowej 1917—1920. Biografie, W. 1967; PSB (Klus Paweł, Kraus Fryderyk); Śląski Słown. Biogr., I; — Borák M., Válečne osudy Karola Śliwky, „Těšínsko” 1989 nr 3 s. 17—19; Buława E., Egzamin wobec Polski. Ślązacy Cieszyńscy w czynie legionowym w latach I wojny światowej, Cieszyn 1998 s. 195; Chlebowczyk J., Karol Śliwka i towarzysze walki. Z dziejów ruchu komunistycznego na Zaolziu, Kat.—Kr. 1972 (bibliogr., fot.); Heller M., Ruch oporu na Śląsku Cieszyńskim, Opole 1982; Miszewski D., Aktywność polityczna mniejszości polskiej w Czechosłowacji 1920—1938, Tor. 2002 s. 111, 125, 129, 138, 198, 300, 329—40; Nowak K., Leon Wolf (1883—1968). Biografia polityczna, Kat. 2002; Popiołek K., Historia Śląska od pradziejów do 1945, Kat. 1972; Prudel O., Karol Śliwka, Kat. 1968; Śląsk Cieszyński w latach 1918—1945, Red. K. Nowak, Cieszyn 2015; Zahradnik S., Czasopiśmiennictwo w języku polskim na terenach Czechosłowacji, Opole 1989; tenże, Polacy z Zaolzia w najwyższych organach ustawodawczych Czechosłowacji, Republiki Czeskiej i Polski 1919—2010, Czeski Cieszyn 2011 s. 15—16, 109 (fot.); tenże, Zaolziańskie ofiary okupacji niemieckiej 1939—1945, Opole 1988; — Państwowe Gimnazjum im. A. Osuchowskiego w Cieszynie. Sprawozdanie jubileuszowe (1895—1920), Cieszyn 1922 s. 61; Protokoły stenograficzne Izby Poselskiej Zgromadzenia Narodowego. Posiedzenie 151 w dn. 17 XI 1938; Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Polskiego w Cieszynie, Cieszyn 1906/7 s. 68; toż, Cieszyn 1907/8 s. 38; — Arch. UJ: sygn. S II 290c, S II 516; Zemský archiv w Opawie: Sbírka matrik bývalého Severomoravského kraje, sygn. ET II 13 (Metryki chrztów parafii ewang.-augsburskiej w Bystrzycy 1859—69, s. 49—50, dot. ojca, Jana), sygn. ET II 17 (Metryki chrztów parafii ewang.-augsburskiej w Bystrzycy 1892—6 k. 286).
Michael Morys-Twarowski