Śliwowski Karol (1847—1933), biskup rzymskokatolicki we Władywostoku, działacz polonijny.
Ur. 29 VI (wg innych źródeł w r. 1845 lub 1855) w gub. warszawskiej (wg niektórych opracowań w Zabłociu w gub. witebskiej) w rodzinie ziemiańskiej, był synem Henryka.
Ś. uczył się w gimnazjum w Warszawie, a następnie studiował w Petersburgu w Inst. Inżynierów Komunikacji, gdzie uzyskał dyplom inżyniera. Po czteroletniej praktyce zawodowej wstąpił w r. 1875 do seminarium duchownego w Sejnach. Skierowany w r. 1879 na studia do petersburskiej Akad. Duchownej, otrzymał w r. 1883 stopień magistra teologii na podstawie prac: De filiis legitime et illegitime natis oraz Razbor povesti Puškina „Kapitanskaja dočka”. T.r. przyjął w Petersburgu święcenia kapłańskie z rąk metropolity mohylewskiego Aleksandra Kazimierza Gintowta-Dziewałtowskiego i objął funkcję wikariusza w Siennie (gub. mohylewska), a w r. 1884 został proboszczem w Czereji (gub. witebska). W r.n. otrzymał probostwo w Leplu; wybudował tam kościół oraz nauczał religii, a w r. 1889 został dziekanem lepelskim. W wyniku konfliktu z popieranymi przez rząd rosyjski duchownymi wprowadzającymi do nabożeństw język rosyjski (tzw. trebnikowcy) został w październiku 1897 przeniesiony na probostwo w Kazaniu. Pełnił tam również obowiązki kapelana wojskowego oraz administratora duszpasterstwa wojskowego dla IV okręgu, obejmującego gubernie: kazańską, wiacką, niżniegorodzką, permską i sybirską. W kazańskim kościele p. wezw. Podwyższenia Krzyża Świętego zainstalował w r. 1898 oświetlenie elektryczne. Od r. 1900 był katechetą w miejscowych szkołach średnich. Przy parafii założył towarzystwo pomocy dla biednych, które m.in. wspomagało kształcenie dzieci, a od r. 1903 prowadziło też sierociniec. W okresie liberalizacji po rewolucji 1905 r. doprowadził do otwarcia w r. 1907 szkoły czteroklasowej i parafialnej biblioteki, a w l. 1907—8 rozbudował kościół o dwie dzwonnice, kaplicę i zakrystię. W r. 1911 zwrócił się do metropolity mohylewskiego Wincentego Kluczyńskiego z prośbą o przeniesienie na parafię o lepszych warunkach klimatycznych; decyzją z października t.r. został skierowany do Władywostoku na stanowisko administratora największej terytorialnie, choć liczącej tylko 5 tys. wiernych, parafii w imperium rosyjskim. Jednocześnie został mianowany kanonikiem honorowym archidiec. mohylewskiej.
Po objęciu w styczniu 1912 probostwa we Władywostoku wybudował Ś. plebanię, a na miejscu drewnianego kościółka z r. 1902 wzniósł trzynawową neogotycką świątynię p. wezw. Narodzenia NMP. Działał wśród tamtejszej Polonii, m.in. wszedł w skład zarządu Domu Polskiego we Władywostoku, a w czasie pierwszej wojny światowej brał udział w inicjatywach PCK oraz Związku Wojskowych Polaków w Rosji; wspierał także prace Rzymskokatolickiego Tow. Dobroczynności przy zbiórkach pieniędzy, ubrań, lekarstw, produktów spożywczych dla sierot i potrzebujących. Angażował się w gromadzenie pieniędzy dla polskiego sierocińca dla dzieci znajdowanych wzdłuż trasy magistrali transsyberyjskiej. Współorganizował harcerstwo dla dzieci z rodzin katolickich, przy którym prowadzono lekcje polskiej historii i literatury oraz uczono pieśni patriotycznych, a także zorganizowano szkołę żeglarską; 10 V 1918 poświęcił sztandar drużyny harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki. Z powodu braku nauczycieli sam uczył w miejscowej szkole polskiej.
W okresie wojny domowej w Rosji, w r. 1920 (w r. 1918 wg A. Majdowskiego), został Ś. pierwszym dziekanem utworzonego przez arcybp. Edwarda Roppa dekanatu władywostockiego, obejmującego ponad 23 tys. katolików (większość stanowili Polacy, piątą część Litwini, piętnastą część Ukraińcy, a niewielką liczbę Niemcy), który od r. 1921 należał do ustanowionego wówczas Wikariatu Apostolskiego Syberii ze stolicą we Władywostoku (od r. 1922 w Harbinie). Ś. doprowadził 2 X 1921 do poświęcenia kościoła we Władywostoku, a 5 XI t.r. do erygowania seminarium duchownego, w którym naukę podjęło od razu dwunastu alumnów. Wobec zajęcia 25 X 1922 Władywostoku przez armię Republiki Dalekiego Wschodu i włączeniu go 15 XI t.r. do Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej został Ś. powołany na biskupa ordynariusza utworzonej 2 II 1923 z rosyjskiej części dekanatu władywostockiego diec. władywostockiej, zależnej bezpośrednio od papieża; obejmowała ona obwody: nadmorski, amurski i chabarowski, a także część Sachalinu oraz katolickie parafie w Mandżurii. Mając obszar 2430 tys. km² z 30 tys. wiernych, posiadała tylko sześć parafii (Władywostok, Błagowieszczeńsk z kaplicami filialnymi w Rogaczewce i Kozłówce, Chabarowsk, Nikolsk Ussuryjski , Aleksandrowsk Sachaliński i Harbin). Ś. został również wikariuszem apostolskim Wikariatu Syberii Wschodniej. Sakrę biskupią otrzymał 28 X 1923 w Harbinie z rąk delegata Stolicy Apostolskiej arcybp. C. Constantiniego. Po powrocie 15 XI t.r. do Władywostoku stanął w obliczu upaństwowienia kościoła i nieruchomości parafii (w tym budynku seminarium, które t.r. zostało przeniesione do Harbina), opodatkowania gruntów kościelnych oraz prześladowań przez władze ZSSR duchownych i ludzi wierzących. Korespondencja Ś-ego była cenzurowana, a dokwaterowani mieszkańcy plebanii donosili na niego do GPU (Gosudarstvennoe Političeskoe Upravlenije). W tych warunkach Ś. erygował tylko jedną parafię: w r. 1924 w Harbinie p. wezw. św. Jozafata. W r. 1926 przeprowadził kanoniczną wizytację diecezji, podczas której odprawiał msze, udzielał sakramentów i słuchał spowiedzi (m.in. w Chabarowsku i Błagowieszczeńsku). Wielokrotnie interweniował u władz sowieckich w obronie kapłanów. Wobec zamknięcia granicy sowiecko-chińskiej i utracie kontaktu z Wikariatem Syberii mianował 15 V 1927 bernardyna Gerarda (Bazylego) Piotrowskiego wikariuszem generalnym Administracji Apostolskiej w Harbinie.
W r. 1928, z okazji 10. rocznicy odzyskania niepodległości, władze RP odznaczyły Ś-ego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski; stało się to pretekstem do ataków prasowych (m.in. w moskiewskim organie rządu „Izviestija”) oraz częstych rewizji na plebanii. W r. 1929 przekazał Ś. przez studenta orientalistyki Władysława Pelca prośbę do rządu polskiego o niepodejmowanie prób sprowadzenia go do kraju. W r. 1930 został przymusowo wywieziony do oddalonej ok. 20 km od Władywostoku Sedanki, gdzie pozbawiony środków do życia oraz możliwości sprawowania funkcji duszpasterskich, zamieszkał u Kazimiery Piotrowskiej, pod ciągłym nadzorem GPU. Ś. zmarł 5 (lub 6) I 1933 w Sedance; następnego dnia został tam pochowany w szatach biskupich, lecz bez udziału księdza, w obecności jedynie konsula austriackiego z Władywostoku i nielicznych wiernych. Kilka dni później grób Ś-ego został splądrowany, a trumna rozbita. Grób odtąd nie istnieje; pozostałe po biskupie pamiątki Piotrowska rozdała miejscowym Polakom. Ś. był też odznaczony rosyjskim Orderem św. Stanisława II kl.
Dzwonkowski R., Losy duchowieństwa katolickiego w ZSRR. 1917—1939. Martyrologium, L. 1998 s. 473—5; Enc. katol., XIX; Fajęcki A., Biskupi z naszej Almy. Katalog biskupów spośród b. wychowanków Rz[ymsko]-katolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu od 1842 do 1918, „Mies. Katechetyczny i Wych.” R. 27: 1939 z. 2 s. 10; Kijas A., Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku. Słownik biograficzny, W.—P. 2000; — Dworzak E., Polskie dzwony na Dalekim Wschodzie, „Zesłaniec” 2011 nr 48 s. 10—11; Dzwonkowski R., Biskup we Władywostoku — Karol Śliwowski, „Ład. Katolikom na Wschodzie” 1995 nr 1 (dod. do „Ład. Katol. Tyg.” R. 13: 1995 nr 5); Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie, Harbin 1928 s. 176—8; Jefimova M., Episkop vladivostokskij Karol’ Slivovskij (k 155-letniu so dnia roždenia), Vladivostok 2003 (fot.); taż, Vera skvoz’ veka. Istorija rimsko-katoličeskoj cerkvi Dal’kego Vostoka Rossii, Vladivostok 2007; Lipakov E. V., Nugmanov G. G., Istorija katoličeskogo prichoda v Kazani, Kazan’ 1997; Majdowski A., Kościół katolicki w Cesarstwie rosyjskim. Syberia, Daleki Wschód, Azja Środkowa, W. 2001 s. 308; Wodzianowska I., Biskup Karol Śliwowski a Daleki Wschód, w: Wzory i wzorce osobowe w biografistyce pedagogicznej, Red. R. Skrzyniak i in., L. 2013 s. 201—14; — Kościół w Rosji i na Białorusi w relacjach duszpasterzy (1892—1929), Oprac. M. Radwan, Kr. 1999; — Arch. Prow. Bernardynów w Kr.: sygn. 301 (pam. Zachariasza Banasia, misjonarza w Chinach i Japonii), cz. 3; Lietuvos mokslų akademijos biblioteka w Wil.: F. 315 k. 1240, 1241; Les Missions Entranges w Paryżu: Arch. arcybp. de Guebrianta, AZ—23, 24 (koresp. z l. 1921—4); Rossijskij gosudarstvennyj istoričeskij archiv w Pet.: F. 821 op. 125 spr. 403—4, F. 826 op. 3 spr. 91 k. 48—9; Rossijskij gosudarstvennyj istoričeskij archiv Dal’kego Vostoka we Władywostoku: F. 593 op. 1 spr. 4.
Irena Wodzianowska