Szadek Karol (Schadek Carl), krypt. Dr. Karol (1852–1907), lekarz dermatolog, wenerolog, wiolonczelista.
Ur. 13 III w Żytomierzu, był synem Józefa, Czecha, absolwenta Konserwatorium w Pradze, osiadłego w r. 1850 w Żytomierzu i uczącego tam muzyki oraz języka niemieckiego. Matką S-a była Kozieradzka, pochodząca z rodziny szlacheckiej z Wołynia; prawdopodobnie była spokrewniona z lekarzem Aleksandrem Kozieradzkim (zob.).
S. odebrał staranne wykształcenie ogólne i muzyczne; od młodości grał na wiolonczeli. W l. 1861–7 uczył się w gimnazjum w Kijowie, a po jego ukończeniu studiował od r. 1868 medycynę na tamtejszym Uniw. św. Włodzimierza. Podczas studiów otrzymywał stypendium rządowe i dorabiał grą na wiolonczeli w orkiestrze teatru miejskiego w Kijowie. Dyplom lekarza uzyskał w r. 1874. Jako stypendysta rządowy musiał podjąć służbę wojskową. Otrzymał t.r. przydział na młodszego lekarza pułkowego w Tulczynie, skąd w r. 1875 przeniesiono go na podobne stanowisko do Skwiry.
W styczniu 1876 został S. lekarzem w szpitalu garnizonowym w Kijowie. Wysłany wiosną 1877 (w związku z wojną rosyjsko-turecką) na Bałkany, uczestniczył jako lekarz 130. pp w kampanii na terenie Bułgarii. Po podpisaniu w marcu 1878 pokoju w San Stefano wrócił do pracy w szpitalu garnizonowym w Kijowie; pracował tam na oddziałach chorób ocznych oraz chorób skórnych i wenerycznych. Latem 1880 i w r. 1881 był asystentem okulisty kijowskiego okręgu wojskowego Konrada Rumszewicza i wraz z nim zajmował się badaniem wzroku żołnierzy. W dziedzinie wenerologii był samoukiem; korzystał z rad i wskazówek zaprzyjaźnionego z nim Adolfa Flejszera, docenta Uniw. św. Włodzimierza. Celem uzupełnienia wiedzy odbywał od r. 1883 (później w l. 1885, 1887 i 1889) podróże naukowe do klinik w Krakowie oraz Wiedniu, gdzie nawiązał kontakty z profesorami dermatologii M. Kaposim i I. Neumanem; wyjeżdżał też do Niemiec. Pierwsze prace z zakresu okulistyki i wenerologii pisał po rosyjsku, m.in. K’voprosu o pozdniem nasledstvennom sifilisie („Medicinskij vestnik” 1883 nr 47–50; toż w: „Russkaja medicina” 1884 nr 12; po polsku w: „Medycyna” 1884 nr 23), Pervyčnyja sifilitičeskija zatverdenija zeva („Medicinskij vestnik” 1884 nr 28–33, 36, 41, osobno pt. Pervyčnyje sifilitičeskije sklerozy zeva, Kiev 1884), Sifilis v riadu drugich parazitarnych boleznej i borba organizma s sifilitičeskim kontagijem („Medicinskij vestnik” 1884 nr 44–50). Dzięki pomocy Rumszewicza ogłosił w języku polskim rozprawę z zakresu okulistyki: Przyczynek do kazuistyki cierpień rogówki, spowodowanych nabytym przymiotem („Książka jubileuszowa dla uczczenia 50-letniej działalności naukowej prof. Szokalskiego”, W. 1884, po rosyjsku pt. K kazuistyke poraženija rogovoj oboločki v sledstve priobrietiennago sifilisa, „Oftalmologičeskij vestnik Chodina” 1884 nr 4, 5). W r. 1884 został S. w szpitalu garnizonowym w Kijowie p.o. ordynatorem oddz. chorób skórnych i kiłowych. Był wtedy aktywnym członkiem Tow. Lekarzy Kijowskich; w r. 1885 został w nim bibliotekarzem. Pod krypt. Dr. Karol ogłaszał w „Przeglądzie Lekarskim” w l. 1885–6 sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa.
W r. 1886 zrezygnował S. z pracy w szpitalu garnizonowym; odtąd utrzymywał się z wolnej praktyki lekarza dermatologa. Rozwinął działalność naukową i publikował dalsze prace z dziedziny dermatologii i wenerologii, m.in. Kratkij analiz 383-ch slučajev zabolevanij koži v Kievskom Voennym Gospitale v 1884 g. („Voenno medicinskij žurnal” 1886 nr 7), O pierzchnicach płaskich Wilsona („Przegl. Lek.” 1886 nr 4, 6–10, osobno Kr. 1886), Leczenie przymiotu za pomocą głębokich wstrzykiwań żółtego lenniku rtęci w mięśnie pośladkowe („Gaz. Lek.” 1886 nr 21, po niemiecku w: „Medizinischchirurgische Rundschau” 1886), Kritičeskij razbor teorii zaraženija materii sifilis ot ploda (Kiev 1886), Leczenie kiły garbnikanem rtęciawym („Przegl. Lek.” 1887 nr 8, 9, osobno Kr. 1887), O pierzchnicach czerwonych kończystych („Gaz. Lek.” 1887 nr 17, po niemiecku w: „St. Petersburger medizinische Wochenschr.” 1887 t. 4), Przyczynek do kazuistyki osutki bromowej („Przegl. Lek.” 1888 nr 11, 12, 14, osobno Kr. 1888, po niemiecku w: „Vierteljahresschr. für Dermatologie und Syphilis” Bd. 14: 1888, po hiszpańsku w: „Revista de scienias médicas de Barcelona” T. 14: 1888), Stosowanie salicylanu rtęciowego w chorobach kiłowych („Przegl. Lek.” 1888 nr 22, 23, osobno Kr. 1888), Teoria wstecznego zarażenia się matki przymiotem od płodu (Théorie „choc en retour”) („Gaz. Lek.” 1888 nr 19–23, 25–27, 31–32), Chirurgiczne leczenie dymienic wenerycznych („Gaz. Lek.” 1888 nr 15–18, osobno W. 1888, po niemiecku w: „Vierteljahresschr. für Dermatologie und Syphilis” Bd. 15: 1888). Od końca l. osiemdziesiątych współpracował również z innymi zagranicznymi czasopismami specjalistycznymi, m.in. referował prace polskich i rosyjskich dermatologów dla „Archiv für Dermatologie und Syphilis”, „Monatshefte für praktische Dermatologie”, „Wiener klinische Wochenschrift”, „Wiener medicinische Wochenschrift”, „Revista especial de Oftalmologia, Dermatologia, Sifilografia y affeccionies Urinaris” (Madryt), „Annal of Universal Medical Sciences” (Filadelfia) i „Revue de laryngologie, d’otologie et de rhinologie”. Opracowywał bibliografię z zakresu dermatologii i wenerologii: Index bibliographicus syphilidologiae. Die Litteratur der Jahre 1886–1889 (Hamburg– Lepzig 1888–92; toż za r. 1889, Hamburg 1892 i za r. 1890, Hamburg–Leipzig 1893) oraz Index bibliographicus dermatologiae. Die Litteratur der Jahre 1888–1889 (Hamburg–Leipzig 1890–2). Coraz częściej publikował po polsku, m.in. prace: Osutki jodowe („Przegl. Lek.” 1893 nr 30, 32–34, osobno Kr. 1893) oraz dwuczęściową: Kiła dziedziczna i wrodzona. I. Zarys historyczny rozwoju pojęć o przekazywaniu dziedzicznym kiły w XVI, XVII, XVIII i XIX stuleciach („Przegl. Lek.” 1893 nr 40, 42, 44–45), II. Etiologia i patogeneza kiły dziedzicznej i wrodzonej (tamże 1894 nr 7–9, 21–22, 24–26, 30–32, 38–39, 41–49, osobno <odb. I i II> Kr. 1894).
W r. 1886 przesłał S. Tow. Lekarskiemu Warszawskiemu dwadzieścia prac z zakresu dermatologii i chorób wenerycznych; 4 I 1887 został jego członkiem korespondentem. Dn. 22 II 1888 został też członkiem korespondentem Tow. Lekarskiego Krakowskiego. Na VII Zjeździe Lekarzy i Przyrodników Polskich w r. 1895 we Lwowie wygłosił w sekcji chorób skórnych i wenerycznych odczyt Wyniki leczenia kiły głębokimi wstrzykiwaniami salicylanu i tymoloctanu rtęciowego („Przegl. Lek.” 1895 nr 8 oraz „Pamiętnik VII Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich”, Lw. 1895). Artykuł Przyczynek do kazuistyki zapalenia liszajowego skóry Duhringa (dermatitis herpetiformis Duhringi) („Przegl. Lek.” 1897 nr 11–12, osobno Kr. 1897) opublikował także w amerykańskim czasopiśmie „The St. Louis Medical & Surgical Journal” (T. 24: 1898); na tych łamach ogłosił również prace: Remarks on pemphigus vulgaris oraz Remarks on pemphigus foliaceus (T. 25: 1898). Zapraszany na Katedrę Dermatologii Uniw. Lwow., ostatecznie jej nie objął.
Na początku XX w. pracował S. jako dermatolog w tzw. Lecznicy Polskiej w Kijowie. Był jednym z inicjatorów i uczestników niejawnych spotkań tamtejszych lekarzy, na których (wg świadectwa Mieczysława Waryńskiego) uczono się «myśleć i mówić po polsku». Jako wiolonczelista występował w Kijowie w zespołach kameralnych. W r. 1906 na IX Zjeździe Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie zaprezentował referat O zgorzeli samoistnej (gangraena spontanea) pochodzenia kiłowego („Dziennik IX Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Krakowie”, Kr. 1906 nr 5). Przyczynił się do założenia w Warszawie czasopisma „Przegląd Chorób Skórnych i Wenerycznych” (ukazywało się od r. 1906); ogłosił na jego łamach Przyczynek do kazuistyki zgorzeli samoistnej pochodzenia przymiotowego (gangrena spontanea syph.). Chory na gruźlicę płuc i krtani, wyjechał do sanatorium Gries-Bozeu w Tyrolu, gdzie zmarł 30 I 1907 i tam zgodnie ze swą wolą został pochowany. Lekarze kijowscy utworzyli fundusz im. S-a przy kijowskim Tow. «Oświata».
S. miał żonę i córkę.
Dużą bibliotekę z zakresu dermatologii i wenerologii S-a prawdopodobnie przekazano po jego śmierci Uniw. Lwow.
Estreicher w. XIX, IV; Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w., X; Kośmiński, Słown. lekarzów; Przegląd piśmiennictwa lekarskiego polskiego za rok 1907, W. 1909 XXXI; Słown. lek. pol. XIX w., V; – Ostrowska T., Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie w XIX wieku (1800–1900). Zarys historyczno-bibliograficzny, Wr. 1973; – Łążyński M., Sto lat bez mała, W. 1961 s. 131, 143, 295, 313; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1907: „Dzien. Kijowski” nr 22, 25, „Gaz. Lek.” nr 14, „Kresy” nr 24, „Przegl. Chorób Skórnych i Wenerycznych” nr 4–5 s. 123–32 (Waryński M., fot., spis prac S-a), „Przegl. Lek.” nr 7, „Świat” nr 9 (fot.).
Elżbieta Orman