Sapieżyna z Sapiehów, 2.v. Żywna, Katarzyna Agnieszka (Ludwika) (1718–1779), łowczyna lit., działaczka konfederacji barskiej. Ur. 14 I w Koźminie w Wielkopolsce, była córką Jana Kazimierza, star. bobrujskiego (zob.), i Ludwiki z Opalińskich, siostrą woj. smoleńskiego Piotra Pawła (zob.).
Dn. 29 VI 1733 wyszła w Rawiczu za mąż za Michała Antoniego Sapiehę (zob.), wówczas star. gulbińskiego. Ślub odbył się bez dyspensy od przeszkody pokrewieństwa i bez udziału właściwego proboszcza, co zostało potem wykorzystane, jako pretekst do unieważnienia związku z inicjatywy S-y. W czasie przedostatniego bezkrólewia M. Sapieha został internowany w Rydze, gdzie też przebywała z nim S. i urodziła tam córkę, której losy nie są znane. W r. 1742 odbywał się już przed poznańskim konsystorzem biskupim proces o unieważnienie małżeństwa; orzeczenie nastąpiło 18 IX 1743. W Warszawie 12 V 1745 S. wzięła ślub z dworzaninem Sapiehów Albertem (Wojciechem) Pawłem Żywnym (ur. w Pradze 24 XI 1721). Do końca życia używała jednak nazwiska pierwszego męża i od jego godności z lat przed rozwodem tytułowała się łowczyną lit. Z drugim mężem, nobilitowanym z przydomkiem von Lilienhoff przez cesarzową Marię Teresę w r. 1756 (wg „Skorowidzu” 20 XII 1745), mieszkała na Śląsku w dobrach Freyhan (Frejno, obecnie Cieszków), nabytych w r. 1745 od Henryka Flemminga. Podczas wojny siedmioletniej wiele kłopotów sprawiały jej stacjonujące w Wielkopolsce wojska. S. zabiegała usilnie o uwolnienie swych dóbr od przymusowych dostaw i kwaterunków kołatając o protekcję u dowódców rosyjskich, polskich komisarzy prowiantowych i u dworu. W zamian informowała dwór o nastrojach i działalności malkontentów, w tym swego brata Piotra.
Współcześni przypisywali S-ie decydującą rolę w skonfederowaniu Wielkopolski w r. 1768. Zgadzali się z tą opinią historycy (W. Konopczyński, W. Szczygielski). Zachowana korespondencja S-y nie potwierdza jej decydującej dla rozwoju wypadków w Wielkopolsce roli, choć świadczy o jej aktywności w pierwszej fazie ruchu. S. korespondowała stale z Adamem Krasińskim, Antonim Lubomirskim, Jerzym Augustem Mniszchem; wiadomo także o jej korespondencji z przywódcami wielkopolskimi Ignacym Malczewskim i Józefem Zarembą. Angażowała się w wewnętrzne konflikty wśród Wielkopolan; była protektorką marszałka I. Malczewskiego, a przeciwniczką Jakuba Ulejskiego. Pośredniczyła w kontaktach Franciszka Rostworowskiego, stolnika kaliskiego Jana Turny i star. soleckiego Tadeusza Jaraczewskiego, reprezentujących wielkopolską Radę Wojewódzką, z A. Krasińskim i Generalnością. Uczestniczyła w przygotowaniu zjazdu konfederackiego w Poznaniu w dn. 5–21 VIII 1769. Popierała wówczas stronników A. Krasińskiego, m. in. F. Rostworowskiego. Zwalczała próby objęcia przywództwa ruchu przez swego brata Piotra Sapiehę i star. sokolnickiego Antoniego Sułkowskiego. We wrześniu 1769 gościła we Freyhan powracających z Saksonii wysłanników konfederacji wielkopolskiej Jana Ponińskiego i J. Turnę. W listopadzie donosiła A. Lubomirskiemu o działaniach Onufrego Bęklewskiego, a wiosną 1770 zaangażowała się w zwalczanie Skórzewskich. Protegowała Antoniego Sieroszewskiego i w dalszym ciągu pozostawała w dobrych stosunkach z I. Malczewskim, który donosił A. Krasińskiemu o jej roli w przekazywaniu poczty konfederacji wielkopolskiej do Generalności. Stale informowała A. Krasińskiego o sytuacji w Wielkopolsce. Rezydując w swych dobrach na Śląsku pruskim, pośredniczyła w wymianie informacji i korespondencji. Zajmowała się tą działalnością jeszcze latem 1770. Wraz z osłabnięciem ruchu barskiego w Wielkopolsce jej działalność polityczna przygasła. W czerwcu 1772 gościła we Freyhan Józefa Sapiehę, regimentarza konfederacji lit.
S., wraz z bratem Piotrem, odziedziczyła w Wielkopolsce dobra po matce. W ich skład wchodziły 3 duże kompleksy: Rawicz, Koźmin i Wieleń z przyległościami. Były one powodem ciągłych sporów rodzinnych, najpierw z bratem Piotrem, a potem, po jego śmierci w r. 1771, z wdową po nim, Joanną z Sułkowskich Sapieżyną, mimo że już w r. 1756 zawarto układ, w którym Piotr Sapieha zapisał siostrze swoją część spadku po matce, z zastrzeżeniem praw dożywocia dla żony. Jednak w l. 1766–7 S. szukała protekcji Stanisława Augusta przeciw bratu w sporach majątkowych. Na Śląsku S. posiadała dobra Neywald, Lilienhoff i Freyhan (te ostatnie przez jej sukcesorów zostały sprzedane w r. 1779 za 79 tys. talarów). W swej rezydencji w Freyhan ufundowała kościół parafialny, p. wezw. św. Jana Chrzciciela. Jej staraniem wystawiono w Rawiczu w l. 1753–6 ratusz wg projektu Leopolda Ostritza. Dla kościoła w Koźminie ufundowała w r. 1772 posrebrzane wotum. Dn. 9 I 1773 S. sprzedała Koźmin Stary i Nowy z przyległościami, Radlin z przyległościami oraz klucz wsi koło Wielenia Kazimierzowi Nestorowi Sapieże i jego matce Elżbiecie z Branickich za sumę 1 528 tys. złp., z czego 658 tys. złp. otrzymała w gotówce. Transakcja ta stała się przyczyną pozwania nabywców i samej S-y przez wdowę po Piotrze Sapieże. S. zmarła 2 III 1779 w majątku Lilienhoff, gdzie mieszkała w ostatnich latach życia, a pochowano ją w kościele we Freyhan.
W małżeństwie z Albertem Pawłem Żywnym miała S. dwóch synów: Jana, który dał początek rodzinie von Lilienhoff und Adelnau, oraz Joachima, który wraz z rodziną przybrał nazwisko von Lilienhoff Zwowitzki.

Portret przez C. S. Knoefvla w ratuszu w Rawiczu, reprod. w: Katalog zabytków sztuki w Pol., V z. 21 (jako portret jej matki); Portret na epitafium w kościele w Cieszkowie (olejny); – Estreicher, XXVII 121; Boniecki, XIV 261; Dworzaczek, tabl. 170; Sapiehowie, III; Katalog zabytków sztuki w Pol., V z. 11, 21; – Konopczyński W., Kiedy nami rządziły kobiety, Londyn 1960 s. 45, 183; tenże, Konfederacja barska, W. 1936–8 II; Łukomski S., Koźmin Wielki i Nowy, P. 1914 s. 173, 185; Pilchowie K. i J., Zabytki Dolnego Śląska, Wr. 1962 s. 32–3; Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768–1770, W. 1970; – Sapieżyna T., Z pamiętnika konfederatki…, Kr. 1914; – B. Czart.: rkp. 687, 941, 942, 944, 948, 3836, 3838, 3840, 3842, 3843, 3848, 3852, 3853, 3862–3864, 3866, 3868 (listy od i do S-y); – Mater. Red. PSB: Skorowidz Sapiehów, Oprac. przez Eustachego S. Sapiehę.
Wojciech Kriegseisen