Skowroński Kazimierz Aleksander, pseud. konspiracyjne: Figa, Kowal (1907–1974), nauczyciel, działacz kulturalny, historyk. Ur. 30 V w Kolbuszowej, był synem Władysława, rzemieślnika, i Marii z Deców.
S. ukończył Prywatne Gimnazjum w Kolbuszowej w r. 1925. W t. r. zdał maturę w Państwowym Gimnazjum i Liceum w Mielcu. Studia historyczne na Wydz. Filozoficznym UJ w Krakowie ukończył w r. 1930, a w r. 1932 uzyskał stopień doktora na podstawie dysertacji napisanej pod kierunkiem Jana Dąbrowskiego Studia nad osadnictwem w dorzeczu Wisłoki i Sanu. Ukończył również roczne Studium Pedagogiczne na UJ. W latach studiów pełnił funkcję sekretarza w uczelnianej organizacji Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej (PAML), należał do literacko-artystycznego koła «Litart», był współredaktorem czasopisma „Antena Literacka” i współpracownikiem „Gazety Literackiej”. Od sierpnia 1933 pracował jako nauczyciel kontraktowy w Prywatnym Gimnazjum i Liceum im. T. Kościuszki w Turku koło Kalisza, gdzie w l. 1936–8 był dyrektorem. Od sierpnia 1938 uczył historii w Gimnazjum Kupieckim Tow. Szkoły Ludowej w Rzeszowie. W l. 1933–8 był członkiem Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych i Średnich, a od r. 1939 Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP). Opiekował się w r. 1939 drużyną harcerską (sam w młodości należał do Związku Harcerstwa Polskiego). Był redaktorem naczelnym ukazującego się od stycznia 1939 tygodnika „Przegląd Rzeszowski”.
We wrześniu 1939 w następstwie ewakuacji S. znalazł się w sowieckiej strefie okupacyjnej i w październiku t. r. podjął pracę nauczyciela w Gimnazjum Mechanicznym w Tarnopolu. W listopadzie przedostał się do strefy niemieckiej, zamieszkał w rodzinnej Kolbuszowej, gdzie oficjalnie zajął się pracą na roli, a równocześnie zaczął organizować komplety tajnego nauczania w zakresie programu szkoły średniej. W l. 1940–2 prowadził tajne nauczanie w Kolbuszowej, Kolbuszowej Dolnej i Górnej, Porębach Dymarskich i Weryni, od r. 1943 był członkiem Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury Delegatury Rządu, uczył historii i geografii w tajnym gimnazjum i liceum oraz był członkiem Komisji Egzaminacyjnej. S. był zarazem od grudnia 1939 jednym z redaktorów wydawanego w Kolbuszowej konspiracyjnego pisma miejscowej inteligencji „Wiadomości. Biuletyn radiowy”, którego ukazało się kilka numerów. Od r. 1940 był członkiem podziemnej organizacji «Odwet», założonej przez Władysława Jasińskiego «Jędrusia». Na przełomie 1940 i 1941 organizował punkt przebitkowy i kolportaż tajnego czasopisma organizacji, również pod nazwą „Odwet” (kiedy w r. 1940 powstało pismo „Odwet” zawieszone zostały „Wiadomości”). Był członkiem podziemnego Stronnictwa Ludowego oraz Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej ZWZ–AK. W l. 1943–4 uczestniczył w redagowaniu tajnych czasopism „Wiarus” i „Gawęda”, wydawanych jako lokalne dodatki do pisma AK „Na posterunku”. W konspiracji używał pseud. Figa i Kowal. W sierpniu 1944 S. został członkiem Powiatowej, a następnie również Miejskiej Rady Narodowej w Kolbuszowej, w obu pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, był też krótko inspektorem szkolnym.
Od września 1944 S. uczył, a od listopada t. r. do maja 1947 był dyrektorem w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum i Liceum w Kolbuszowej. Należał do Polskiego Stronnictwa Ludowego, do czasu jego likwidacji. Z własnego uposażenia fundował stypendia dla najuboższych uczniów. W l. 1950–1 pełnił funkcję dyrektora Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych w Kolbuszowej. W okresie pracy w Kolbuszowej w l. 1945–50 był komendantem hufca harcerskiego; otrzymał wówczas stopień Harcerza Rzeczypospolitej. Dn. 1 IX 1952 S. został przeniesiony na stanowisko nauczyciela do Liceum Ogólnokształcącego w Mielcu, a 1 IX 1953 do Państwowego Technikum Rolniczego w Weryni koło Kolbuszowej, gdzie pracował do przejścia na emeryturę w r. 1972.
Dn. 20 I 1957 w wyborach do Sejmu PRL został posłem z okręgu nr 79: Stalowa Wola (na jego nazwisko, czwarte na liście, padło najwięcej głosów). Początkowo należał do grupy posłów bezpartyjnych, następnie przyłączył się do Koła Posłów Katolickich «Znak». Był członkiem dwóch Komisji Sejmowych: Kultury i Sztuki oraz Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Dwukrotnie przemawiał podczas sesji plenarnych, m. in. postulując «humanizację» szkolnictwa. Jako poseł działał w Komitecie Budowy Kolei Rzeszów–Kolbuszowa–Tarnobrzeg oraz w Komitecie Elektryfikacyjnym pow. kolbuszowskiego.
S. był długoletnim członkiem Polskiego Tow. Krajoznawczego, a następnie Polskiego Tow. Turystyczno-Krajoznawczego, członkiem zarządu Rzeszowskiego Tow. Przyjaciół Nauk oraz członkiem Okręgowej Komisji Opieki nad Zabytkami w Rzeszowie. Był również założycielem i długoletnim prezesem Tow. Opieki nad Zabytkami Przyrody i Kultury (później Tow. Kultury) im. Juliana Goslara w Kolbuszowej. W r. 1959 z jego inicjatywy oraz z funduszy uzyskanych w trakcie działalności poselskiej otwarto Muz. Regionalne Lasowiaków (później Muz. Kultury Ludowej) w Kolbuszowej. Był również członkiem Okręgowej Komisji Opieki nad Zabytkami w Rzeszowie oraz Polskiego Tow. Archeologicznego i Polskiego Tow. Historycznego. Z ramienia Państwowego Instytutu Sztuki i Muzeum Okręgowego w Rzeszowie prowadził badania w zakresie historii, etnografii i językoznawstwa w okolicach Kolbuszowej. Był członkiem powiatowego zarządu ZBoWiD, do r. 1968 prezesem jego koła w Kolbuszowej.
S. publikował prace naukowe w wydawnictwach i czasopismach regionalnych, m. in. w „Biuletynie”, wydawanym przez Muzeum w Kolbuszowej. W l. 1945–6 zamieszczał artykuły w „Dzienniku Rzeszowskim”, w r. 1957 w „Życiu Kulturalnym Ziemi Rzeszowskiej”, a w l. siedemdziesiątych w „Mówią wieki” i w „Profilach”. Ogłosił m. in. fragment swojej dysertacji doktorskiej Z dziejów osadnictwa nad Wisłoką w XIV wieku („Mediaevalia. W 50 rocznicę pracy naukowej Jana Dąbrowskiego”, W. 1960). Pośmiertnie ukazały się: artykuł Wysiedlenia ludności polskiej w widłach Wisły i Sanu w latach okupacji 1939–1943 (w: „Studia nad okupacją hitlerowską południowo-wschodniej części Polski”, red. S. Zabierowski, Rzeszów 1976), opracowana wspólnie z Józefem Półćwiartkiem rozprawa Puszcza sandomierska w strategii polskich ruchów wolnościowych (do połowy XIX wieku) (w: „Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś. Zbiór rozpraw i artykułów”, Red. J. Półćwiartek, Rzeszów 1980) oraz przygotowany do druku przez Ryszarda Terleckiego artykuł Tajne nauczanie w powiecie kolbuszowskim („Roczn. Kom. Nauk Pedagog.” T. 28: 1982). Zmarł nagle 26 XI 1974 w Kolbuszowej i tam został pochowany. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi i złotą odznaką ZNP.
S. rodziny nie założył.
Bibliografia historii polskiej za rok 1961, W. 1963; toż za l.: 1970, 1973, 1975, 1976, 1980, 1982, Wr. 1972, 1975, 1978, 1982, 1985; Bibliografia Rzeszowszczyzny 1944–1963, Rzeszów 1968; toż za r. 1971, Rzeszów 1978; toż za l. 1974 – 31 V 1975, Rzeszów 1990; Bibliografia woj. krośnieńskiego, przemyskiego, rzeszowskiego i tarnobrzeskiego 1975–1976, Rzeszów 1981; toż za l.: 1978, 1979, 1980, 1982, Rzeszów 1985, 1986, 1988, 1991; Spis posłów na Sejm i regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, W. 1957 s. 69, 102, 107, 137; – Cmela B., Dr Kazimierz Skowroński, „Roczn. Woj. Rzeszowskiego” R. 9: 1978 s. 257–9 (fot.); Draus J., Terlecki R., Oświata na Rzeszowszczyźnie w latach 1939–1945, Wr. 1984; Górski W., Kazimierz Skowroński, „Tyg. Powsz.” 1975 nr 8 s. 6 (fot.); Meissner A., Wpływ tajnej oświaty na odbudowę szkolnictwa w województwie rzeszowskim w pierwszych latach po wyzwoleniu, „Roczn. Kom. Nauk Pedagog.” T. 39: 1987; Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać. Pax i Znak w Polsce 1945–1976, Paris 1978 s. 180, 184, 185; Mielec. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, Red. F. Kiryk, Mielec 1988 II; Sokół Z., Prasa rzeszowska, w: Odbudowa życia kulturalnego w woj. rzeszowskim w latach 1944–1949, Rzeszów 1988 I 176; taż, Rzeszowska prasa konspiracyjna (1939–1944), Rzeszów 1989; Świeboda J., Zespół Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie […] 1916–1986, Rzeszów 1988 (fot. po s. 80); Terlecki R., Podziemne Gimnazjum i Liceum w Kolbuszowej, „Przegl. Hist.-Oświat.” R. 24: 1981 nr 2 s. 272–3; tenże, Tajne władze oświatowe w zachodniej Rzeszowszczyźnie w latach 1939–1944, „Rozpr. z Dziej. Oświaty” T. 22: 1980 s. 146, 153; Wójcik Z., Z dziejów Rzeszowa 1935–1939, Rzeszów 1994; – Zechenter W., Upływa szybko życie, Kr. 1975 I 213; – „Nowiny Rzeszowskie” 1957 nr 21, 24, 53, 1974 nr 318, 319; – Arch. PAN w Kr.: Zespół tajnego nauczania, teczka Kolbuszowa, sygn. IV/5/Kba.
Ryszard Terlecki