Szczuka (Sczuka) Kazimierz Jan h. Grabie (1622–1694), opat paradyski, biskup chełmiński.
Ur. prawdopodobnie 18 II, pochodził ze średniozamożnej i rozrodzonej szlachty osiadłej w ziemi wiskiej (woj. mazowieckie), należał do linii dziedziczącej na Szczukach-Falisławach (Baranach), był synem Jana, sędziego mielnickiego, i Katarzyny z Popowskich, bratem Wacława (zob.), Jana oraz Anny, żony Jana Rostkowskiego i być może, w drugim małżeństwie, Klemensa Ciszowskiego. Krewnym S-i był Stanisław Antoni Szczuka (zob.).
Zapewne po r. 1631 (a przed r. 1645) uczył się S. w kolegium jezuitów w Reszlu, gdzie należał do sodalicji Niepokalanego Poczęcia NMP. Po zakończeniu edukacji prawdopodobnie odbył podróż po Europie, a wg zapisu z epitafium w Chełmży dotarł również do Azji. Po powrocie do kraju znalazł się w otoczeniu podkanclerzego kor. Hieronima Radziejowskiego. Jak się wydaje, towarzyszył mu po jego ucieczce z Rzpltej (luty 1652); na pewno był u jego boku w Hamburgu na przełomie l. 1654 i 1655, a następnie pozostał tam po jego wyjeździe. W niewyjaśnionych okolicznościach, być może wracając do Polski, dostał się przy pomocy podkomorzego kor. Gotarda Butlera na dwór królewski w Głogówku, gdzie Jan Kazimierz z żoną schronili się przed Szwedami w poł. października 1655; S. przełamał początkową nieufność królowej Ludwiki Marii i wkrótce stał się jej bliskim współpracownikiem, zwłaszcza po wyjeździe króla do Rzpltej wiosną 1656. Prowadził korespondencję Ludwiki Marii, opiekował się też pozostającą pod kuratelą królowej córką Radziejowskiego, Anną. Wysłany przez królową, miał zapewne udział w ustąpieniu Szwedów z zamków w Pilicy i Krzepicach na przełomie maja i czerwca t.r., a następnie jako komisarz Ludwiki Marii prowadził rozmowy z komendantem szwedzkiej załogi Piotrkowa, Francuzem J.B. de Piron i przyczynił się do oswobodzenia miasta 2 VII t.r. Jeszcze w tym miesiącu został wysłany do Czehrynia w celu wysondowania stanowiska Bohdana Chmielnickiego wobec porozumienia polsko-moskiewskiego; uzyskał wówczas jego pisemne i ustne zapewnienie o neutralności i przychylności wobec Jana Kazimierza.
Zdolności dyplomatyczne wzmocniły pozycję S-i na dworze królewskim i spowodowały uzyskanie przez niego tytułu sekretarza królewskiego. W lutym 1658 uczestniczył w prowadzonych w Berlinie przez woj. poznańskiego Jana Leszczyńskiego rokowaniach, dotyczących współdziałania polsko-austriacko-brandenburskiego w planowanym ataku na Pomorze szwedzkie. W tym okresie zdecydował się obrać stan duchowny i po przyjęciu niższych święceń kapłańskich, już w r. 1658 uzyskał za pośrednictwem nuncjusza P. Vidoniego prowizję na kustodię w kapit. poznańskiej, na którą instalował się 15 VII t.r. We wrześniu, po zakończonym sejmie, został wysłany do hetmana w. lit. Pawła Sapiehy w celu pozyskania go dla polityki dworu. Korespondował nadal z Radziejowskim, któremu zalecał pokorę wobec króla i odradzał starania o odzyskanie urzędu podkanclerzego lub uzyskanie innej godności senatorskiej. Zabiegi S-i przyczyniły się do zmiany nastawienia króla wobec Radziejowskiego.
Blisko związany z królową, stał się S. orędownikiem planów elekcji vivente rege (myślano o którymś z książąt francuskich). Wiosną 1661 król wysłał go do podczaszego lit. Krzysztofa Potockiego, podejrzewanego o spiskowanie z przeciwnym tym planom elektorem brandenburskim Fryderykiem Wilhelmem. Przy okazji S. odwiedził w tej sprawie także hetmana w. kor. Stanisława «Rewerę» Potockiego, przyrodniego brata Krzysztofa, i od żony hetmana, Anny Mohylanki, dowiedział się o nielojalności marszałka w. kor. Jerzego Lubomirskiego wobec dworu; nie zdołał jednak uzyskać dowodów winy marszałka. Pod koniec września t.r., z ramienia królowej, wraz z bp. sufraganem żmudzkim Stanisławem Święcickim, udał się do Kielc, gdzie rezydowały władze konfederacji wojska kor. – Związku Święconego; zabiegał o zbliżenie do dworu zwłaszcza starszyzny Związku, chcąc uzyskać wsparcie dla wyprawy litewskiej króla. Ludwika Maria proponowała wyznaczenie dla rokowań z wojskiem specjalnej komisji, na którą obiecała przybyć osobiście, jednak ofertę tę konfederaci odrzucili. Królowa podjęła wtedy przez swych wysłanników próbę przekupienia przywódców związku; pierwsze kroki w tym kierunku uczynili Święcicki i S. Pod koniec października 1661, zapewne za sprawą S-i, udało się dworowi nawiązać kontakt z substytutem marszałka Związku Pawłem Borzęckim; przeciwnicy dworu oskarżali później S-ę o kontakty z Borzęckim i nakłanianie go do poparcia kandydatury francuskiej do tronu polskiego. S. towarzyszył zapewne królowej, która pod koniec sierpnia 1662 udała się z królem na komisję obrachunkową do Lwowa; wysłała ona wówczas S-ę do woj. sandomierskiego Jana Zamoyskiego do Zwierzyńca, zaniepokojona stanem finansów jego żony Marii Kazimiery oraz informacjami, że należne jej od męża środki na utrzymanie zostały przeznaczone na inne cele. Możliwe, że S. pozostawał przy królowej podczas jej rocznego pobytu na Rusi. W sierpniu 1663 wrócił wraz z nią do Warszawy.
Podczas rokoszu Lubomirskiego S. pozostał wierny dworowi i jak wszyscy zwolennicy królowej spotkał się z krytyką ze strony zwolenników byłego marszałka. W satyrycznym wierszu „Battalija albo szyk wojska przeciw Lubomirskiemu...” przedstawiony został w gronie bliskich dworowi duchownych, którzy wpływali na przebieg akcji przeciw przywódcy rokoszu. Przebywał u boku królowej w Warszawie, korespondując z zaprzyjaźnionymi członkami stronnictwa dworskiego, szczególnie z podkomorzym smoleńskim Janem Antonim Chrapowickim, którego informował o przebiegu walk. Bliskie relacje łączyły go także z hetmanem w. lit. Michałem Kazimierzem Pacem; 12 VI 1666 gościł go u siebie w Warszawie. Zasługi, jakie S. oddał dworowi, oraz jego wierna służba królowej, przyniosły mu t.r. nominację królewską na komendatoryjne cysterskie opactwo paradyskie. Sprzeciwili się temu cystersi paradyscy, domagający się mianowania opata regularnego, nie zaś komendatariusza. Na rzecz S-i interweniował król listem z 9 VII 1667 do kardynała protektora Polski V. Orsiniego i ostatecznie 8 X t.r. papież Klemens IX mianował S-ę administratorem opactwa. T.r. został też S. kanonikiem krakowskim. Opinia szlachecka już wówczas spodziewała się jego szybkiej nominacji biskupiej, jednak jeśli wierzyć późniejszym relacjom, sam S. odmawiał przez długi czas jej przyjęcia, zadowalając się gromadzeniem mniejszych beneficjów. Otrzymał w tym czasie także probostwo łomżyńskie i tarczyńskie, jak również prepozyturę warszawską.
Po śmierci Ludwiki Marii w r. 1667 i abdykacji Jana Kazimierza w r.n. S., jak się wydaje, ograniczył aktywność polityczną. Wprawdzie wykaz sporządzony na polecenie królowej szwedzkiej Krystyny wskazuje na jego obecność w szeregach stronnictwa francuskiego podczas bezkrólewia w l. 1668–9, jednak w okresie panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego zachowywał S. zapewne stanowisko umiarkowane. Dopiero 11 VI 1670 przyjął święcenia diakonatu, a 13 VI t.r. – prezbiteriatu. Chętnie pomagał w uzyskiwaniu mitry biskupiej innym kandydatom, co przyniosło mu miano «creator episcoporum». Dopomógł m.in. młodemu Michałowi Radziejowskiemu, synowi swego dawnego protektora, radząc jego krewnemu i opiekunowi hetmanowi w. kor. i marszałkowi w. kor. Janowi Sobieskiemu, aby podjął starania o kanonię krakowską lub koadiutorię któregoś z opactw dla swojego podopiecznego. Patronował również karierze swojego siostrzeńca Adama Franciszka Rostkowskiego (zob.), protegował także Konstantego Zielińskiego, późniejszego arcybp. lwowskiego. Od ok. r. 1671 opiekował się krewnym z litewskiej linii Szczuków, Stanisławem Antonim. W licznych listach zalecał mu naukę łaciny oraz języków: niemieckiego i włoskiego, a także kształcenie wymowy ojczystej, obiecując wsparcie finansowe na ten cel (zwracał uwagę na jego litewski akcent i regionalizmy); nade wszystko polecał naukę prawa. Rekomendował Stanisława Antoniego profesorom Uniw. Krak. oraz dworowi królewskiemu, a także umożliwił mu praktyczne poznawanie prawa w Tryb. Lubelskim.
W r. 1670 wszedł S. w skład komisji ds. żup wielickich i bocheńskich, obradującej w dn. 20 VI – 4 VIII t.r. W czasie konfederacji gołąbskiej 1672 r. był postrzegany przez malkontentów jako «życzliwy» temu stronnictwu. Podczas bezkrólewia po śmierci Michała Korybuta był wymieniany przez dyplomację austriacką jako ewentualny zwolennik Karola Lotaryńskiego, jednak na elekcji 1674 r. wraz z ziemią wiską oddał głos na Jana Sobieskiego, z którym łączyła go wieloletnia znajomość. Odtąd pozostał wiernym stronnikiem nowego króla.
Ok. poł. r. 1675 wyjechał S. do Francji na kurację w ciepłych źródłach Owernii; zapewne czuł się źle, bo t.r. sporządził pierwszy testament. W związku z trwającą wówczas wojną Francji i sprzymierzonej z nią Szwecji z koalicją, m.in. duńsko-brandenburską, nie zdecydował się na powrót przez Niemcy lub drogą morską, lecz wyjechał do Rzymu, gdzie wziął udział w obchodach roku świętego i prawdopodobnie uzyskał audiencję u papieża Klemensa X. W Rzymie polecił namalować blisko 30 kopii portretu Jana III wg oryginału pędzla Daniela Schultza i rozdawał je tamtejszym dostojnikom. Listownie prosił S. A. Szczukę o rozpowszechnianie informacji o jego podróży, nie chciał bowiem, by uznano go za zmarłego i sięgano po jego dobra i beneficja. Wiosną 1676 przybył do Padwy dla kąpieli w tamtejszych gorących źródłach; 11 VI t.r. wpisał się do księgi nacji polskiej tamtejszego uniwersytetu. Po powrocie do Rzpltej rzadziej udzielał się politycznie, dzieląc czas między Paradyż a Warszawę, gdzie pełnił funkcję prepozyta w tamtejszej kapit. kolegiackiej. Zajmował się sprawami majątkowymi, a także działalnością fundatorską, dobroczynną i religijną. Dn. 5 VII 1681 król powołał go do specjalnej komisji dla zlikwidowania budowli zasłaniających warszawską kolumnę Zygmunta; komisja już 10 VII t.r. nakazała rajcom rozebranie bud i kramów w ciągu sześciu dni. Podczas kampanii wiedeńskiej 1683 r. rozpowszechniał S. wieści z wyprawy, otrzymywane od przebywającego u boku króla S. A. Szczuki. Wykorzystując bliskie związki z Janem III, zapewniał S. A. Szczuce obejmowanie kolejnych urzędów, a następnie wraz z bratem Wacławem pośredniczył w kontaktach z nim osób zainteresowanych uzyskiwaniem królewszczyzn i stanowisk.
Jako prepozyt warszawski uczestniczył S. w dn. 26–28 X 1689 w katedrze poznańskiej w synodzie tamtejszej diecezji. Administrując rozległymi dobrami opactwa paradyskiego, leżącymi także po stronie brandenburskiej, odgrywał dużą rolę w stosunkach religijnych na tych terenach, m.in. bronił ludności katolickiej przed szlachtą protestancką, usiłującą przejąć jej świątynie, skutecznie też interweniował u elektora Fryderyka III, z którym prowadził ożywioną korespondencję. W r. 1692 opowiedział się za planem reaktywowania stronnictwa profrancuskiego oraz nawiązania współpracy z Wersalem w celu odzyskania Prus przy pomocy szwedzkiej; jednak jego rozmowy z przedstawicielem elektora w Warszawie J. Hoverbeckiem, zamiast stanowić element nacisku, spowodowały akcję pruską wśród opozycji w Koronie oraz na Litwie i w efekcie sparaliżowały podjęte przez Francję starania o alians polsko-szwedzki. Na polecenie króla podjął S. kolejne rozmowy z Hoverbeckiem w celu uzyskania pomocy elektora Fryderyka III przeciw Tatarom; otrzymał jedynie obietnicę dostarczenia amunicji. Po śmierci bp. chełmińskiego Kazimierza Opalińskiego S., po naleganiach króla i nuncjusza papieskiego A. Santacroce, zdecydował się w r. 1693 przyjąć nominację z 25 VIII t.r. na to biskupstwo. Jan III, zawiadamiając o tym Stolicę Apostolską, prosił papieża Innocentego XII o obniżenie opłat za wydanie bulli nominacyjnej ze względu na wiek kandydata, jego zasługi oraz zły stan diecezji, a także o pozwolenie zatrzymania przez S-ę opactwa paradyskiego. Po niezwykle szybko podjętym procesie informacyjnym wysłano dokumenty 1 IX do Rzymu. Papież 25 IX zapewnił o chęci spełnienia prośby królewskiej, a miesiąc później zgodził się także na zatrzymanie opactwa; 2 X kapit. chełmińska dokonała elekcji. S. został prekonizowany 5 X, a 19 XI w kościele Wizytek w Warszawie udzielił mu sakry biskupiej bp poznański Stanisław Witwicki. Diecezję S. objął 5 XII, przez pełnomocnika. Przed drugim sejmem 1693 r., zwołanym na 22 XII, podczas którego po raz pierwszy miał zasiąść w senacie, uczestniczył w spotkaniach i rozmowach z senatorami, m.in. wraz z kanclerzem kor. Janem Albrechtem Dönhoffem i bp. płockim Janem Chryzostomem Załuskim odwiedził podskarbiego lit. Benedykta Sapiehę. Korespondował z prymasem M. Radziejowskim, którego chory i pozostający w Żółkwi król upoważnił do otwarcia obrad sejmowych. S. zachęcał prymasa do przyjazdu do stolicy i otwarcia obrad. Ostatecznie chwalił jednak decyzję M. Radziejowskiego, który nie chcąc angażować się w rozgrywki między królem a opozycją i mając wątpliwości natury formalno-prawnej, nie zdecydował się na przyjazd do Warszawy. Dn. 12 II 1694 uroczyście wjechał do Chełmna, a 18 II t.r. odbył ingres do katedry w Chełmży. Zamieszkał w domu misjonarzy w Chełmnie, gdzie ustanowił swoją siedzibę. Po krótkim pobycie w Chełmży uczestniczył w Toruniu w ślubie Konstancji, córki woj. chełmińskiego Jana Kosa, z Aleksandrem Czapskim i odwiedził tamtejsze kolegium jezuickie. Wśród mianowanych przez niego 26 II na wyższe urzędy diecezjalne znaleźli się dwaj jego siostrzeńcy – oficjał generalny Piotr Rostkowski i audytor generalny A. F. Rostkowski. W tym dniu S. wydał nową taksę kancelaryjną dla kancelarii biskupiej. Nakazał wszystkim księżom stawić się 15 III na rekolekcje do klasztoru misjonarzy w Chełmnie oraz przedłożyć świadectwa święceń i inne dokumenty upoważniające do sprawowania posług religijnych; zażądał też przedstawienia sprawozdań z osiąganych dochodów oraz ze stanu parafii. Od Jana III otrzymał przywilej upoważniający do mianowania na wszystkie beneficja w diecezji, również na beneficja których kolatorem był król. W kwietniu 1694 korespondował z opatem oliwskim Michałem Hackim w celu pozyskania gdańszczan dla pomysłu dworu zawarcia konwencji morskiej z Danią i Szwecją.
S. był jednym z najwybitniejszych gospodarzy opactwa paradyskiego. Wydobył je z długów i doprowadził do ponownego rozkwitu gospodarczego, przeprowadził remont zabudowań klasztornych i kościoła, zniszczonych i podupadłych po pożarze z r. 1633. Zapewne to on ufundował w kościele ołtarz główny, uważany za jeden z najwspanialszych przykładów sztuki barokowej w zachodniej Wielkopolsce. Urządził zakrystię, którą zaopatrzył w kosztowne paramenty liturgiczne, a w klasztorze – nowe pomieszczenie, przeznaczone na bibliotekę. Jako proboszcz w Łomży przeprowadził po r. 1691 gruntowny remont kościoła farnego w stylu barokowym, wg planów Józefa Szymona Bellottiego, a w testamencie przeznaczył 2 tys. zł na tę świątynię. Wyremontował i przebudował kościół w Tarczynie. Karmelitankom warszawskim ofiarował w r. 1672 swój dwór w stolicy. Obok kardynała M. Radziejowskiego był jednym z głównych fundatorów kościoła p. wezw. Świętego Krzyża w Warszawie. Jako protektor zakonu misjonarzy zabiegał, zgodnie z życzeniem Stolicy Apostolskiej, o powierzenie nowo utworzonych seminariów duchownych temu zgromadzeniu (informował o tym w liście z 21 IX 1676 papieża Innocentego XI). Był współfundatorem utworzonego przy kolegiacie warszawskiej w r. 1682 seminarium duchownego i wspierał je finansowo. Ok. r. 1688 przeznaczył 6 tys. zł na budowę wieży kolegiaty św. Jana w Warszawie. Łożył na restaurację zamku biskupów chełmińskich w Lubawie. Odegrał znaczną rolę w powstaniu miasta Szczuczyna nad Wissą; od rozpoczęcia jego budowy w r. 1689 pośredniczył w sprowadzaniu budowniczych i artystów oraz miał decydujący głos w fundacjach dokonywanych przez S. A. Szczukę. Czerpiąc wzór z położonego niedaleko Paradyża Międzyrzecza, inicjował rozwój w Szczuczynie rzemiosła tkackiego. Prowadził szeroko zakrojoną działalność dobroczynną. W r. 1682 zbudował nową siedzibę dla szpitala Świętego Ducha w Warszawie, zrujnowanego po pożarze z r. 1669. Jako jego prowizor powierzył opiekę nad chorymi Siostrom Miłosierdzia (szarytkom). W r. 1694 sprowadził je do Chełmna i w testamencie zapisał im 350 fl. na założenie szpitala. Ofiarował też 350 fl. na dokończenie rozpoczętej budowy seminarium w Chełmnie. Na egzekutorów testamentu (spisanego ponownie w r. 1692) wyznaczył S. A. Szczukę, swojego brata Wacława oraz bratanka Jana, podczaszego wiskiego. S. zmarł 30 VI 1694 w Chełmnie w domu misjonarzy. Na skromny pogrzeb (3 VII) zgodnie z wolą S-i zaproszono jedynie duchowieństwo; pochowano go w podziemiach kościoła parafialnego w Chełmnie.
Spadkobiercy S-i, Wacław oraz Stanisław Antoni Szczukowie, ufundowali mu epitafia w kościele w Chełmnie oraz w katedrze w Chełmży, a misjonarze – tablicę pamiątkową w kościele Świętego Krzyża w Warszawie. Siostrzeniec A. F. Rostkowski ufundował nagrobek S-i w kościele w Tarczynie.
Portret w epitafium w katedrze w Chełmży, reprod. w: Dorawa M., Katedra Św. Trójcy w Chełmży, W. 1975 s. 41; – Enc. Org.; Estreicher; Gatz E., Janker S. M., Die Bischöfe des Heiligen Römischen Reiches 1648 bis 1803: ein biographisches Lexikon, Berlin 1990 (bibliogr.); Łętowski, Katalog bpów krak., IV; Niesiecki; PSB (Potocki Krzysztof, Rostkowski Adam); Słown. Geogr. (Paradyż, Tarczyn); Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Gd. 1997 IV (bibliogr.); – Achremczyk S., Życie polityczne Prus Królewskich i Warmii w latach 1660–1703, Olsztyn 1991; Bobiatyński K., Michał Kazimierz Pac – wojewoda wileński, hetman wielki litewski, W. 2008; Brodzicki C., Kościoły i parafie w ziemi wiskiej i łomżyńskiej do 1529 r., W. 2003 s. 59; Chmielewska M., Sejm elekcyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego 1669 roku, W. 2006; Czermak W., Ostatnie lata Jana Kazimierza, W. 1972; Deiches E., Koniec Morstina, Kr. 1894; Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928; Dogiel G., Paradyż. Opactwo pocysterskie i jego zabytkowy zespół, Kr. 1988 s. 15, 41–2; Godlewska D., Dzieje Łomży od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej (XI w. – 1795 r.), Łomża 2007 s. 190; Gołembiowski M., Taksa kancelaryjna kancelarii biskupa chełmińskiego z 1694 r., w: Archiwistyka i bibliotekoznawstwo. Prace dedykowane Profesorowi Bogdanowi Ryszewskiemu, W. 1997; Grochowska I., Stanisław Antoni Szczuka – jego działalność w ziemi wiskiej 1682–1710, W. 1989 s. 27, 29, 33, 41–2, 48–9, 51–2; taż, Szczuczyński ośrodek sukienniczy w latach 1698–1710, „Przegl. Hist.” T. 71: 1980 z. 2; Janas E., Konfederacja wojska koronnego w latach 1661–1663, L. 1998; Jarochowski K., Stosunek Brandenburgii do Kościoła katolickiego w ziemiach polskich od roku 1640 do 1740, w: tenże, Opowiadania i studia historyczne, P. 1884; Jarocińska K., Prace snycerskie Jana Söffrensa z Elbląga dla misjonarzy w Chełmnie i Warszawie, w: Artyści włoscy w Polsce XV–XVIII wiek, W. 2004; Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, P. 2002; Karpowicz M., Architekci warszawscy w Szczuczynie na przełomie XVII i XVIII w., „Biul. Hist. Sztuki” T. 19: 1957 nr 3 s. 220–1; Kawecki R., Kardynał Michał Stefan Radziejowski (1645–1705), Opole 2005; tenże, W sprawie rzekomej nominacji biskupa Tomasza Leżeńskiego na arcybiskupstwo gnieźnieńskie, „Nasza Przeszłość” T. 106: 2006; Kersten A., Hieronim Radziejowski. Studium władzy i opozycji, W. 1988; Kowalczykowa E., Kościół Św. Krzyża w Warszawie. Monografia architektoniczna, „Roczn. Warsz.” T. 10: 1971; Kubala L., Wojny duńskie i pokój oliwski, Lw. 1922; Kwiatkowska I. M., Katedra Św. Jana, W. 1978; Liedtke A., Zarys dziejów diecezji chełmińskiej do 1945 roku, Pelplin 1994 s. 65; Lileyko J., Najcenniejsze zabytki Warszawy, W. 1989 s. 68; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów [...] w dawnej diecezji poznańskiej, P. 1859 II 394; Łukwińska J., Krótkie streszczenie historii Prowincji Kurytybskiej Sióstr Miłosierdzia, w: Zmagania polonijne w Brazylii, W. 1988 III; Mańkowski A., Kazimierz Jan Sczuka biskup chełmiński (1693–1694), „Zap. Tow. Nauk. Tor.” T. 5: 1920–22; tenże, Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy od założenia kapituły do naszych czasów, Tor. 1928; Mossakowski S., Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku, W. 2002; tenże, Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku, Wr. 1973; Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Dwaj młodsi Wazowie, P. 1982; Opis topograficzno-historyczny kolumny Zygmunta III w Warszawie, w: Starożytności Warszawy, Oprac. A. Wejnert, W. 1858 VI; Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX wieku, L. 1961; Podgórska-Klawe Z., Szpitale warszawskie 1388–1945, W. 1975; Przyboś A., Konfederacja gołąbska, Tarnopol 1936; Przyboś A., Rożek M., Biskup krakowski Andrzej Trzebicki, W. 1989; Sawicki J., Concilia Poloniae, P. 1952 VII; Swastek J., Opactwo w Paradyżu pod zarządem opatów polskiej narodowości (1558–1776), w: Opactwo cysterskie w Paradyżu, jego rola w dziejach i kulturze pogranicza, Red. J. Karczewska, Zielona Góra 2004 (błędne informacje); Synody diecezji poznańskiej i ich statuty, P. 1952; Targosz K., Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych, Wr. 1991; taż, Piórem zakonnicy. Kronikarki w Polsce XVII w. o swoich zakonach i swoich klasztorach, Kr. 2002; Wasilewski T., Ostatni Waza na polskim tronie, Kat. 1984 s. 220; Wiśniewski J., Podkanclerzy Stanisław Antoni Szczuka a geneza, rozrost i rozpad dóbr szczuczyńskich, w: Studia i materiały do dziejów powiatu grajewskiego, Red. M. Gnatowski, H. Majecki, W. 1975 I; Wójcik Z., Polska i Rosja wobec wspólnego niebezpieczeństwa szwedzkiego w okresie wojny północnej 1655–1660, w: Polska w okresie drugiej wojny północnej 1655–1660, W. 1957 I; Zielińska T., Stanisław Antoni Szczuka jako referendarz koronny w latach 1688–1699, „Kwart. Hist.” T. 111: 2004 z. 3; – Arch. nacji pol. w Uniw. Padewskim; Chrapowicki J. A., Diariusz. Część pierwsza: lata 1656–1664, Oprac. T. Wasilewski, W. 1978; tenże, Diariusz. Część druga: lata 1665–1669, Oprac. A. Rachuba, T. Wasilewski, W. 1988; Elementa ad fontium editiones, III 436, 551, X 236; Hierarchia catholica medii aevi, V 178; Listy Jana Andrzeja Morstina, Oprac. S. Ochmann-Staniszewska, Wr. 2002; Maria Kazimiera d’Arquien de la Grange, Listy do Jana Sobieskiego, Oprac. L. Kukulski, W. 1966; Pisma do wieku Jana Sobieskiego; Pisma polityczne z czasów panowania Jana Kazimierza Wazy, Oprac. S. Ochmann-Staniszewska, Wr. 1989–91 I–III; Receptiones seu installationes ad episcopatum, praelaturas et canonicatus Ecclesiae Catedralis Posnaniensis ab anno 1532 usque ad annum 1800, Ed. R. Weimann, „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk Pozn.” T. 35: 1909; Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego, Oprac. J. Woliński, Wr. 1958; Sobieski J., Listy do Marysieńki, Oprac. L. Kukulski, W. 1962; Vol. leg., V 47, 311; Załuski, Epistolae; – AGAD: Arch. Publ. Potockich, rkp. 163a T. 1 k. 161, T. 7 (koresp. K. Szczuki z S. A. Szczuką); AP w Kr.: Zbiór Rusieckich, rkp. 123 k. 439–42; Archivio Segreto Vaticano w Rzymie: Proces. Consist., Vol. 87 k. 235–44 (mf. w Inst. Archiwów Bibliotek i Muzeów Kośc. KUL, sygn. 135); B. Czart.: rkp. 1376 k. 81–2, rkp. 2078, rkp. 5941; B. Narod.: rkp. 6635 k. 63–4, rkp. 6880 k. 117, 125v; B. Ossol.: rkp. 241, 723 k. 18–20, rkp. 800 k. 85–108; BUW: rkp. 357 k. 3–3v.
Roman Kawecki