Matecki Kazimierz (1855–1913), przemysłowiec i działacz społeczny. Ur. 7 VII w majątku Kuchary w pow. konińskim, był synem Jana, dzierżawcy ziemskiego i uczestnika powstania styczniowego, oraz Eleonory z Rudnickich. Po ukończeniu w r. 1872 Gimnazjum Realnego w Kaliszu rozpoczął studia techniczne w Rydze, a następnie kontynuował je na politechnice w Berlinie, którą ukończył z wyróżnieniem w r. 1877, uzyskując dyplom inżyniera-mechanika. W t. r. osiedlił się na stałe w Warszawie, gdzie rozpoczął pracę zawodową jako konstruktor w biurze technicznym inż. A. Trechcińskiego. Zafascynowany hasłami «pracy organicznej» stał się rychło jednym z typowych przedstawicieli tej części polskiej inteligencji technicznej, która mimo skromnych kapitałów, rzetelną wiedzą fachową i uzdolnieniami organizacyjnymi torowała sobie drogę ku nowym szczeblom kariery przemysłowej. Wykorzystując dogodną koniunkturę, związaną z realizacją od r. 1883 lindleyowskiego projektu miejskiej sieci kanalizacyjno-wodociągowej w Warszawie, założył w r. 1884 do spółki z konstruktorem polskim inż. Kazimierzem Obrębowiczem pierwszą w kraju firmę projektowoinstalacyjną w zakresie inżynierii sanitarnej p. n. Warszawskie Biuro Techniczne «K. Matecki i K. Obrębowicz». Za jego długoletniej dyrekcji stała się ona jednym z największych w kraju dostawców kompletnych instalacji kanalizacyjno-wodociągowych, centralnego ogrzewania i wentylacyjnych dla wielu miast i zakładów przemysłowych. Od lat dziewięćdziesiątych zakres specjalności firmy M-ego rozszerzył się także o urządzenia pralni mechanicznych, kuchni parowych, kamer dezynfekcyjnych oraz dźwigów osobowych i towarowych. Większość tych konstrukcji wytwarzano w uruchomionej przez niego w r. 1892 w Warszawie (przy ul. Siennej 39) Fabryce Urządzeń Mechanicznych, zatrudniającej do 100 robotników.

 

Dzięki wysokim parametrom techniczno-eksplaotacyjnym oraz szerokiej sieci własnych przedstawicielstw handlowych i otwartej w r. 1897 filii Warszawskiego Biura w Tyflisie (Tbilisi) prace konstrukcyjno-inżynierskie i wyroby firmy zdobyły zasłużoną renomę także w Rosji i na Kaukazie. W r. 1896 M. założył z inżynierami warszawskimi Ludwikiem Rossmanem i Emilem Schönfeldem spółkę zakładów armatury kanalizacyjnej i sanitarnej (przy ul. Siennej 15), w której po jej przekształceniu w r. 1900 na Tow. Udziałowe Specjalnej Fabryki Armatur i Motorów «Ursus» objął funkcję prezesa zarządu. Na tym stanowisku przyczynił się do uruchomienia w r. 1902 produkcji pierwszych w Król. Pol. i w Rosji silników spalinowych Diesla p. n. «Ursus», o mocy do 80 KM, które zyskały zakładom dużą popularność, a w latach dwudziestych stanowiły punkt wyjścia do uruchomienia w Czechowicach koło Warszawy (później m. Ursus) także pierwszej w Polsce produkcji rolniczych ciągników spalinowych. W r. 1906 M. wskutek choroby serca i niepowodzeń finansowych wycofał się z Tow. Udziałowego «Ursus», likwidując w r. 1911 także Warszawskie Biuro Techniczne i odtąd aż do śmierci prowadził na własny rachunek jedynie małą wytwórnię blachy dziurkowanej p. n. «Sito».

 

Obok pracy zawodowej M. poświęcał wiele uwagi działalności społecznej. Szczególnie dużą aktywność przejawiał w powstałym w r. 1878 najstarszym polskim klubie sportowym – Warszawskim Tow. Wioślarskim (WTW), startując w jego barwach od r. 1884 w licznych regatach wioślarskich oraz pełniąc w l. 1892–1902 (za prezesury Józefa Krasińskiego i Ksawerego Branickiego) funkcję wiceprezesa klubu. Pełen pomysłów i świetny organizator, znacznie ożywił wówczas działalność WTW, stając się jego faktycznym kierownikiem. Był gorącym propagatorem pływania, gimnastyki, szermierki, lekkoatletyki oraz inspiratorem powstawania klubów wioślarskich w innych miastach, co zyskało WTW miano «Macierzy Sportu Polskiego». Jego też staraniem przy pomocy materialnej Branickiego WTW otrzymało w r. 1897 piękną siedzibę własną przy ul. Foksal 19, w której oprócz zajęć sportowych prowadzono także szeroką akcję odczytową. W swej działalności sportowo-społecznej szerzył idee patriotyczne, za co był w r. 1897 więziony przez pewien czas na Pawiaku. Jako członek sekcji przemysłowo-technicznej Oddziału Warszawskiego Tow. Popierania Rosyjskiego Przemysłu i Handlu wygłaszał także odczyty na temat techniki, z których dwa opublikował w „Przeglądzie Technicznym”. Był też współzałożycielem powstałego w r. 1898 Stowarzyszenia Techników Polskich i do r. 1905 członkiem jego zarządu. M. zmarł 8 IV 1913 w Warszawie; pochowany został na Powązkach. Żonaty ze Stanisławą z Brodowskich, miał córki: Wandę, Helenę i Stanisławę.

 

 

 

90 lat Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego 1878–1968, W. 1968 s. 30, 33, 39, 41, 42, 55; Goliński J., Kaczak R., Zakłady Mechaniczne Ursus 1893–1967, W. 1967 s. 19, 20; Jeziorański L., Księga adresowa przemysłu fabrycznego Królestwa Polskiego na r. 1905, W. 1905 nr 325, 339 i 790; Przyrembel Z., Stowarzyszenie Techników Polskich w Warszawie 1898–1938, W. 1938 s. 21–2; LXX WTW. Jubileusz 1878–1948, W. 1948 s. 3, 5; Sroka R., Przemysł fabryczny w Królestwie Polskim w r. 1911, W. 1911 nr 1048, 13184; – Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie. Zdanie sprawy…, 1884–1903; Wawrykiewicz E., Spis techników w guberniach Królestwa Polskiego w 1899 r., W. 1899 s. 64–5; – „Przegl. Techn.” T. 25: 1888 s. 156–7, T. 28: 1891 s. 206–10, 1896 t. 1 s. 22, 1914 nr 21 s. 273; „Tyg. Ilustr.” 1913 nr 16 s. 313; – Informacje Heleny Mateckiej, Tadeusza Mateckiego i Romana Jabrzemskiego.