Niesiołowski Kazimierz (1872–1949), ksiądz, działacz społeczny. Ur. 6 II w Mroczy pod Nakłem, był synem Andrzeja, dzierżawcy dóbr, i Heleny z Bogusławskich, stryjem Andrzeja (zob.). W l. 1883–92 uczęszczał do gimnazjum w Bydgoszczy. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości wstąpił w październiku 1892 do Seminarium Duchownego w Poznaniu. Święcenia kapłańskie otrzymał 29 VI 1896 w Gnieźnie. W t. r. został wikarym w Pleszewie, a w r. 1900 proboszczem. Na tym stanowisku, z wyjątkiem przerwy w l. 1941–5, pozostał do końca życia. W Pleszewie N. rozwinął szeroką działalność społeczną. Politycznie związany był z Ligą Narodową (wstąpił przed r. 1905); należał również do utworzonej przez Ligę konspiracyjnej organizacji «Obrona Narodowa». Działał w Katolickim Tow. Robotników Polskich, Związku Towarzystw Przemysłowych, Banku Pożyczkowo-Spółdzielczym i Tow. Czytelń Ludowych. W r. 1905 zorganizował pierwszy w zaborze pruskim ogródek jordanowski. Należał do czołowych organizatorów ruchu przeciwalkoholowego na tym terenie. Był współorganizatorem Związku Księży Abstynentów na Archidiecezję Gnieźnieńską i Poznańską, założonego w r. 1902, i jego prezesem aż do r. 1939; od r. 1904 pełnił obowiązki redaktora organu tego związku, miesięcznika „Świt”, wydawanego w Pleszewie. Należał także do współzałożycieli w r. 1905 Tow. Zupełnej Wstrzemięźliwości od Napojów Alkoholowych «Wyzwolenie» i był redaktorem „Miesięcznika dla Popierania Ruchu Wstrzemięźliwości”. Reprezentował polski ruch antyalkoholowy na kongresach międzynarodowych (również i w latach międzywojennych).
W r. 1918, z polecenia Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Poznaniu, N. założył tajny komitet w Pleszewie; w listopadzie t. r. komitet powołał Radę Robotników i Żołnierzy, przekształconą następnie w Radę Ludową, której został prezesem. W okresie międzywojennym z jego inicjatywy zbudowano w Pleszewie dom parafialny, w którym mieściło się muzeum regionalne zorganizowane przez N-ego. N. był autorem wielu artykułów i publikacji, głównie propagujących ideę antyalkoholową, m. in. Czem zastąpić alkohol w życiu jednostki i narodu? (P. 1926), Walka z alkoholizmem nakazem miłości bliźniego (P. 1930). Wydał także tom wspomnień Szkice i sylwetki z przeszłości Pleszewa (Pleszew 1938) oraz kilka broszur, m. in. O kasach oszczędności dla dzieci i młodzieży (P. 1905), Ogród Jordanowski w małym mieście w świetle doświadczeń (P. 1937). Dn. 19 III 1929 mianowany został prałatem. Był dziekanem dekanatu pleszewskiego.
W czasie drugiej wojny światowej N. został 6 X 1941 aresztowany przez gestapo i uwięziony w Forcie VII w Poznaniu, skąd przewieziono go 11 XII t.r. do obozu przejściowego dla księży w Bojanowie. Wysiedlony 17 VI 1942 do Generalnej Guberni, przebywał następnie w Warszawie. Po zakończeniu wojny wrócił do Pleszewa, gdzie zmarł 5 XI 1949 i tam został pochowany. Był odznaczony m. in. Krzyżem Niepodległości i Orderem Polonia Restituta.
Fot. w: Niesiołowski K., Szkice i sylwetki z przeszłości Pleszewa, Pleszew 1938; – Jakóbczyk W., Studia nad dziejami Wielkopolski, P. 1967 III; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., III; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej. (Okres 1887–1907), Londyn 1964; Kryszak F., Dzieje miasta Pleszewa, Pleszew 1938; Marczewski J., Narodowa Demokracja w Poznańskiem 1900–1914, W. 1967; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II; Sziling J., Polityka okupanta hitlerowskiego wobec Kościoła katolickiego 1939–1945, P. 1970; Zaręba J., Śp. ks. prałat Kazimierz Niesiołowski, „Wiad. Archidiec. Gnieźnieńskiej” 1950 nr 5 s. 138–40; – „Praca” 1911 nr 10 s. 298–9; – Akta Gł. Kom. Badania Zbrodni Niemieckich w W.: sygn. 580/III/Z; Arch. Kurii Metropol. w Gnieźnie: Akta personalne; – Palewodziński E., Los duchowieństwa archidiecezji gnieźnieńskiej w wojennych latach 1939–1945, (mszp. w posiadaniu autora); – Informacje rodziny i ks. Edmunda Palewodzińskiego.
Andrzej Wędzki