Plisowski (Odrowąż-Plisowski) Kazimierz (1896–1962), pułkownik WP. Ur. 11 II w Nowosiółce w pow. bałckim na Podolu, był synem Karola i Marii Ambrożyny z Hołubów, bratem Józefa (zob.) i Konstantego (zob.). Początkowo uczył się w domu, a następnie w Korpusie Kadetów w Sumach, gdzie uzyskał świadectwo maturalne. Od czerwca 1915 kształcił się w Mikołajewskiej Szkole Jazdy, po której ukończeniu (1 II 1916) w stopniu chorążego został skierowany do 12 achtyrskiego pułku huzarów jako młodszy oficer. W okresie od czerwca 1916 do czerwca 1917 uczestniczył w licznych bojach na Wołyniu, m. in. pod Woronczynem, Świniuchami i nad Stochodem. W dn. 1 VI 1916 awansował na podporucznika, a 1 III 1917 na porucznika (4 IX t. r. wg innej informacji zawartej również w teczce personalnej). Na przełomie listopada i grudnia 1917 zgłosił się do szwadronu polskiego, organizowanego w Odessie przez starszego brata rtm. Konstantego i zaliczonego w skład 3 p. ułanów I Korpusu Polskiego (KP). Uczestniczył w znanym przemarszu szwadronu z Odessy do rejonu Bobrujska. Dn. 1 VII 1918 zwolniony z rozbrojonego I KP, wrócił do domu rodzinnego. We wrześniu t. r. udał się na Kubań i jako dowódca szwadronu rozpoczął służbę w dywizjonie ułanów, rozwiniętym wiosną 1919 w pułk, a po przybyciu do kraju nazwanym 14 p. ułanów, dowodzonym przez brata Konstantego w 4 dywizji gen. Lucjana Żeligowskiego. Od czerwca 1919 uczestniczył w bojach polsko-ukraińskich na obszarze wschodniej Małopolski, m. in. w ataku pod Jazłowcem (11 VII 1919). Podczas wojny polsko-radzieckiej brał udział w rajdzie na Koziatyn, w ofensywie kijowskiej i walkach odwrotowych wojsk Frontu Południowego, a następnie w jego działaniach zaczepnych na Wołyniu. Ranny (7 VI 1920) w lewą rękę, przebywał przez parę tygodni w warszawskim szpitalu Polskiego Czerwonego Krzyża. W dn. 25 VII t. r. wrócił na stanowisko dowódcy 1 szwadronu. W dn. 21 XII t. r. został mianowany rotmistrzem.
W dn. 2 XII 1922 przeniesiono P-ego na stanowisko adiutanta dowódcy 14 p. ułanów. Dn. 7 VIII 1924 P. został dowódcą szwadronu zapasowego; wykazał wówczas duże umiejętności w zakresie szkolenia żołnierzy. Awans do stopnia majora otrzymał 17 XII 1924 (ze starszeństwem od 15 VIII t. r.). Dn. 9 V 1925 objął stanowisko komendanta Szkół Podchorążych Rezerwy Kawalerii i Podoficerów Zawodowych w Dowództwie Okręgu Korpusu VI we Lwowie. W dn. 20 X 1927 został skierowany do Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu na dwumiesięczny kurs dla oficerów sztabowych, skąd wrócił na poprzednie stanowisko. Przeniesiony 24 XII 1928 do 3 p. szwoleżerów, objął w nim agendy kwatermistrza. W dn. 11 VII 1929 skierowany został do 13 p. ułanów wileńskich w charakterze zastępcy dowódcy pułku, a 1 I 1931 otrzymał stopień podpułkownika. Od marca do maja 1931 odbył kurs dla oficerów sztabowych w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. W dn. 10 XI 1932 przeniesiono go na stanowisko dowódcy 10 p. strzelców konnych. W r. 1933 (31 III – 30 VII) był słuchaczem kursu dowódców w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, a w r. n. uczestniczył w IV kursie informacyjnym broni pancernej dla dowódców pułków w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie. W dn. 1 I 1936 awansował na pułkownika, a 13 III 1937 przeniesiony został na stanowisko dowódcy 2 p. ułanów Grochowskich im. gen. Dwernickiego Suwalskiej Brygady Kawalerii (BK). W corocznych listach kwalifikacyjnych otrzymywał systematycznie bardzo wysokie oceny. W chwili wybuchu wojny był nadal dowódcą 2 p. ułanów, zatrzymanego na stanowiskach pokojowej dyslokacji i zabezpieczającego prawe skrzydło Samodzielnej Grupy Operacyjnej «Narew». W dn. 4 IX 1939 wieczorem, P., działając na rozkaz, wycofał 2 p. ułanów z Suwałk i 8 IX t. r. osiągnął rejon Zambrowa. W związku z powołaniem gen. Zygmunta Podhorskiego na stanowisko dowódcy Grupy Operacyjnej Kawalerii (Suwalska BK i Podlaska BK) objął w dn. 9 IX t. r. dowództwo Suwalskiej BK. W dn. 10 IX dowodził ciężkimi walkami swej brygady z niemieckim oddziałem pancernym pod Rudką i przeprowadził udane natarcie pod Śniadowem, a w nocy z 13 na 14 IX t. r., przedzierając się na Białowieżę, stoczył krwawy bój pod wsią Olszewo. W dn. 22 IX, po zorganizowaniu przez gen. Podhorskiego dywizji kawalerii «Zaza», objął dowództwo brygady «Plis», która wchodziła w jej skład. W dn. 28 IX dowodził brygadą „Plis» pod Jawidzem a 29 IX wszedł wraz z dywizją «Zaza» w skład armii gen. Franciszka Kleeberga. Dn. 2 X dowodził zwycięskim bojem w Serokomli, a 4 i 5 X odniósł spore sukcesy taktyczne w rejonie Woli Gułowskiej. W dn. 6 X złożył broń na rozkaz w Adamowie pod Kockiem i został wzięty do niewoli niemieckiej; był internowany w oficerskim obozie jenieckim w Murnau. Uwolniony wiosną 1945, udał się do Wielkiej Brytanii i przebywał w Londynie, gdzie żył z należnej mu renty, a żona pracowała zarobkowo. We wrześniu 1962 wrócił do kraju jako człowiek już ciężko chory. Zamieszkał w Warszawie i tu zmarł 22 XII 1962; został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Był odznaczony m. in. Orderem Virtuti Militari V i IV klasy, Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Walecznych czterokrotnie, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Złotym Krzyżem Zasługi, Médaille Interalliée.
P. by. żonaty od r. 1924 z Marią Jadwigą z Sulimirskich, z którą miał dwie córki bliźniaczki: Teresę i Wandę (ur. 1925), zamężną za Wojciechem Piórkowskim.
Fot. w CAW: teczka nr P-6073; – Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, W. 1921 s. 259; Bochno S., Relacja z walk 3-go Szwadronu 2 Pułku Ułanów w dniach 2–5 X 1939, „Przegl. Kawalerii i Broni Pancernej” (Londyn) T. 12: 1978 nr 92 s. 288; Czaykowski W., Zarys historii wojennej 14-go Pułku Ułanów Jazłowieckich, W. 1928 s. 8, 15, 18, 20, 23, 39; Mitkiewicz L., Kawaleria samodzielna Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie 1939 roku, Toronto 1964; Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, W. 1978 cz. 3; T. I., Pułkownik Plisowski powrócił do Kraju, „WTK” 1962 nr 45 (fot.); Walka brygady kawalerii płk. P-ego pod Serokomlą z października 1939 r., „Żołnierz Pol. w Drugiej Wojnie Światowej” 1943 nr 45 s. 1–3; Zawilski A., Bitwy polskiego września, W. 1972 I–II; – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1963 nr 3 s. 4, nr 8 s. 4, nr 9 s. 4; „Tydzień Pol.” 1963 nr 1 s. 15; „Życie Warszawy” 1969 nr 305, 306, 307; – Arch. Wojsk. Inst. Hist.: Porczyński W., Kronika działań Suwalskiej BK w kampanii 1939, II/3/165 passim; CAW: Akta personalne P-6073 i P-11394 (fot.); – Informacje Wojciecha Piórkowskiego.
Mieczysław Wrzosek