INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Owsiński      Kazimierz Owsiński, wizerunek na podstawie odrysu Władysława Podkowińskiego z ryciny Józefa Sonntaga, wykonanego około 1888 r.

Kazimierz Owsiński  

 
 
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Owsiński Kazimierz (1752–1799), aktor, dyrektor teatru. Pochodził prawdopodobnie ze środowiska mieszczan krakowskich, był synem Sebastiana. W r. 1762 w semestrze letnim zapisany został w Album Studiosorum Akad. Krak. jako «Ing[eniosus] Casimirus Sebastiani Owsiński Crac.». Wg Wojciecha Bogusławskiego «pierwsze nauki brał w Akademii Krakowskiej, w których niedalej jak do trzeciej klasy doszedł», zapewne więc uczęszczał do Szkół Nowodworskich. W r. 1768 przystąpił do konfederacji barskiej w woj. krakowskim i miał walczyć w jej szeregach przez parę lat. W bliżej nie znanym czasie przyjął służbę u prymasa Gabriela Podoskiego i przebywał na jego dworze w Gdańsku. Wiadomość o podróżach zagranicznych O-ego u boku prymasa podana przez Bogusławskiego jest nieprawdopodobna, gdyż prymas wyjechał za granicę w parę lat po zaangażowaniu O-ego do teatru warszawskiego, być może jednak, że O. bywał za granicą wysyłany w interesach przez swego chlebodawcę i wtedy miał okazję oglądać sławnych aktorów niemieckich i francuskich, jak twierdzi Bogusławski. Błędną również jest informacja Bogusławskiego, że śmierć prymasa (w r. 1777) spowodowała wstąpienie O-ego do teatru.

O. zaczął występować zapewne od sierpnia 1774 w okresie prowadzenia antrepryzy teatralnej przez spółkę: August Sułkowski, Adam Poniński i Franciszek Ryx. Zadebiutował w niewielkiej roli Nizińskiego w komedii Ph. N. Destouches’a „Dumny”, w której jednak od razu wykazał prawdziwe uzdolnienia aktorskie. Wkrótce potem zagrał główną rolę w komedii Destouche’a „Marnotrawcy” i odtąd stał się już pierwszym amantem zespołu polskiego. W lipcu 1780 doszło do ostrego zatargu, zapewne na tle finansowym, między polskimi aktorami a ówczesnym antreprenerem teatru Michałem Bizestim. O. został wówczas przywódcą zorganizowanego przez zespół strajku i znalazł się nawet w areszcie. Zajście to było zapewne jedną z przyczyn, które skłoniły O-ego do opuszczenia Warszawy i przeniesienia się do Lwowa. Wraz z przybyłymi tam również Agnieszką i Tomaszem Truskolaskimi O. zorganizował polską scenę i był członkiem trzyosobowej dyrekcji teatru. W lutym 1781 O. zabiegał bezskutecznie w Wiedniu o wsparcie finansowe dla teatru. W maju otrzymał zasiłek 100 dukatów od Stanisława Augusta. O. występował we Lwowie do momentu likwidacji antrepryzy w końcu września 1783. Od listopada 1783 przebywał znów w Warszawie, grając w zespole kierowanym przez Bogusławskiego. Impreza Bogusławskiego zakończyła się bankructwem w czerwcu 1784. Na jesieni w okresie sejmu O. brał udział w występach zespołu polskiego w Grodnie, po czym wraz z innymi aktorami grał w Warszawie do końca 1784 r. W styczniu 1785 O. występował z zespołem Bogusławskiego w Dubnie. Od czerwca 1785 był ponownie aktorem sceny narodowej w Warszawie kierowanej wówczas przez F. Ryxa. Na wiosnę 1789 Ryx zlikwidował polskie przedstawienia i rozpuścił zespół aktorski; O. przeniósł się wówczas do teatru w Krakowie, skąd został z powrotem sprowadzony przez Bogusławskiego w r. 1791. Odtąd grał w teatrze Bogusławskiego aż do likwidacji widowisk w r. 1794. Po wyjeździe Bogusławskiego do Lwowa, w lutym 1795 O. zorganizował mały zespół z pozostałych w Warszawie aktorów i dawał 2 spektakle tygodniowo w teatrze na pl. Krasińskich. Chcąc ściągnąć do teatru rosyjskich widzów, O. wystawiał również opery rosyjskie wykonywane przez polskich aktorów. W lipcu 1795, nie widząc zapewne większej przyszłości dla swej antrepryzy, O. wyjechał do Bogusławskiego do Lwowa.

O. wg opisu Bogusławskiego: «był średniej ciała postaci, ani chudy, ani zbyt tłusty. Oczy duże, niebieskie, w czasie gry dziwnej nabierały żywości. Twarz długa, bardziej męska niżeli powabna, pełną była mocnych wyrazów, co sprawiało, że równie w tragicznej jako i komicznej grze doskonale rozmaite wyobrażał odmiany. Poruszenia jego ciała były poważne, gęsta rąk, osobliwie w tragedii, krótkie, lecz silne. Głos jego brzmiący, a razem przyjemny, przenikał duszę i wzbudzał nadzwyczajne jakieś omamienie». Zdaniem Bogusławskiego, O. nie poprzestawał na przygotowanej przez siebie interpretacji roli, lecz zmieniał ją często już na scenie w czasie gry, tworząc inną znakomitą kreację, co świadczyło o niespotykanym talencie aktora. O. uchodził za najwybitniejszego aktora epoki stanisławowskiej, należał do członków zespołu pobierających najwyższą gażę i otrzymujących najcenniejsze prezenty od króla z okazji benefisów. Pewnym utrudnieniem w pracy O-ego było nadużywanie alkoholu. O. odnosił sukcesy zarówno w komediach, jak i w repertuarze poważnym. W Warszawie grał z wielkim powodzeniem m. in. Fircyka („Fircyk w zalotach” F. Zabłockiego), króla („Król w kraju rozkoszy” tegoż), Henryka VI („Henryk VI na łowach” Bogusławskiego), słynna była jego rola gracza w dramie „Bewerley” B. J. Sandrina (wg E. Moore’a). Po przyjeździe do Lwowa w r. 1795 O. miał grać «królów, starych uczciwych ojców, starców, intrygantów, ludzi łajdackich i rozpustnych». Wielkim uznaniem cieszyły się wówczas jego role królów: w „Hamlecie” W. Szekspira, „Inez de Kastro” F. H. J. Sodena, „Izakaharze” Bogusławskiego. Stworzył również znakomitą kreację kamerdynera w komedii F. G. Hagemanna „Książę i jego kamerdyner”. Wg „Allgemeine Deutsche Theater Zeitung” O. mógłby w tej roli «na pierwszych scenach niemieckich otrzymać taki poklask, jaki tu umiał sobie pozyskać». Na wiosnę 1799 O. wraz z Bogusławskim i innymi aktorami zamierzał opuścić Lwów, ale zmarł 13 V 1799. Pochowany został we Lwowie.

Od r. 1774 O. był żonaty z aktorką Julią Sikorską (zm. 1775); małżeństwo było bezdzietne.

 

Słown. Teatru Pol. (błędy w informacjach, podob., bibliogr.); Bogusławski W., Wiadomość o życiu i talencie O-ego, w: tenże, Dzieje Teatru Narodowego…, W. 1820 s. 242–56 (podob.), (wyd. fotooffsetowe W. 1965); Raszewski Z., Bogusławski, W. 1972 I–II; Wierzbicka-Michalska K., Teatr w Polsce w XVIII w., W. 1977; – Album stud. Univ. Crac., V 140.

Karyna Wierzbicka-Michalska

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.