Rumsza Kazimierz (1886–1970), oficer armii rosyjskiej, pułkownik WP. Ur. 20 VIII w majątku Wiłkupompie (gmina i paraf. Szweksznie) w pow. rosieńskim, był synem Jerzego i Barbary z Jakubowskich.
R. ukończył gimnazjum w Połądze w r. 1906. W sierpniu 1906 wstąpił do Szkoły Wojskowej w Wilnie, którą ukończył w r. 1909 otrzymując awans na podporucznika w nizowskim 23. p.p. W l. 1910–14 kształcił się w warszawskiej szkole fechtunku, a następnie w oficerskiej szkole fechtunku i gimnastyki w Petersburgu; po ukończeniu szkoły był w niej instruktorem. W r. 1913 awansował na porucznika.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej walczył R. w szeregach 23. p.p. w Prusach Wschodnich. Już w sierpniu 1914 dostał się do niewoli niemieckiej; internowany w obozie niemieckim, uciekł w lipcu 1915 do Francji. Został oficerem łącznikowym rosyjskiej Misji Wojskowej w Paryżu i od sierpnia do września 1915 przebywał na froncie francuskim, a od października do listopada t. r. – na froncie serbskim. W grudniu t. r. wrócił do szeregów armii rosyjskiej, do 23. p.p. obejmując dowództwo 2. baonu. W kwietniu 1916 awansował na sztabskapitana, a w grudniu t. r. – na kapitana. Od lipca do grudnia 1917 był czasowo dowódcą 23. p.p.; awansował wtedy na podpułkownika. Po wybuchu rewolucji lutowej brał udział w organizacjach Wojskowych Polaków w komitetach XV korpusu frontu zachodniego i w I Ogólnym Zjeździe Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie. W grudniu 1917 przeszedł do I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego i został dowódcą 3. batalionu 3. p. strzelców polskich. Odkomenderowany w styczniu 1918 na niższy kurs do Akademii Sztabu Generalnego w Piotrogrodzie, ukończył go w lutym t. r. Uczestniczył w pracach kolonii polskiej w tym mieście. Po ewakuowaniu Akademii do Jekaterynburga, stanął na czele grupy oficerów Polaków, którzy przystąpili do organizowania oddziałów polskich. Oddziały te weszły później w skład 5. Dyw. Syberyjskiej. Uczestniczył w walkach oddziałów przeciw Armii Czerwonej. Po utworzeniu Dowództwa Wojsk Polskich we Wschodniej Rosji został w sierpniu 1918 szefem wydziału formowań Dowództwa i komendantem szkoły oficerskiej. W październiku 1918 objął dowództwo 1. p. strzelców im. T. Kościuszki. Od listopada 1918 do stycznia 1919 był dowódcą grupy szturmowej armii sojuszniczej na Syberii, składającej się głównie z oddziałów czeskich, białogwardyjskich, polskich i misji wojskowych państw sprzymierzonych. Walczył na froncie ufińskim. W dn. 25 I 1919 został mianowany rozkazem gen. Józefa Hallera, przebywającego we Francji, dowódcą 5. Dyw. Syberyjskiej we Wschodniej Rosji, którą następnie zorganizował. Dywizja ta podlegała płk. Walerianowi Czumie, jako dowódcy WP na Syberii. W lutym 1919 R. awansował na pułkownika. Pozostawał na czele 5. Dyw. aż do momentu nakazanej przez płk. Czumę kapitulacji przed oddziałami sowieckimi w dn. 10 I 1920 na stacji Klukwiennaja. Przeciwny kapitulacji R. uciekł wyznaczając miasto Charbin jako punkt zborny dla jednostek wojskowych, które nie podporządkowały się temu rozkazowi. Jednostki te zostały następnie z portu Dajren przetransportowane drogą morską w lipcu t. r. do Polski, dokąd również przybył R. kilka tygodni wcześniej.
W dn. 18 VII 1920 został R. mianowany dowódcą Brygady Syberyjskiej, którą do 8 VIII t. r. zorganizował. Weszła ona w skład 5. Armii gen. Władysława Sikorskiego. Brał udział m. in. w bitwach pod Borkowem, Nowym Miastem, Nasielskiem, Przasnyszem. Za umiejętne kierowanie brygadą, opanowanie węzła Maków, przecięcie drogi odwrotu sowieckiemu korpusowi jazdy Gaja-chana koło Chorzela, został odznaczony orderem Virtuti Militari V kl. Gen. J. Haller wnioskował 25 IX 1920 o mianowanie R-y generałem i dowódcą dywizji. Od 1 I 1921 był p. o. dowódcą syberyjskiej 25. Dyw. Piechoty, a od września t. r. – dowódcą piechoty dywizyjnej w tejże dywizji. Od 23 II do listopada 1921 przebywał na kursie dla Wyższych Dowódców w Warszawie. Następnie został przydzielony do Oddziału V Min. Spraw Wojskowych. W związku z zarzutami stawianymi mu jako dowódcy 5. Dyw. Syberyjskiej, stanął przed Oficerskim Trybunałem Orzekającym – który wydał jednak 8 VII 1921 orzeczenie stwierdzające, że może być oficerem WP. Dn. 31 V 1922 został przeniesiony na własną prośbę do rezerwy. W dn. 18 X 1924 ponownie powołano go do służby czynnej i mianowano dowódcą III Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP). W dn. 8 V 1926 został przeniesiony do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu III, a z dn. 30 VI 1928 zwolniono go ze służby czynnej. Decyzje te pozostawały być może w związku z zarzutami znanymi z opinii dowódcy KOP gen. Henryka Minkiewicza z dn. 10 VI 1926, który twierdził, że «co najmniej lekkomyślne obchodzenie się z pieniędzmi skarbowymi» dyskwalifikuje R-ę jako dowódcę. Dn. 26 X 1928 Rada Ministrów przyznała R-y zaopatrzenie w ramach ustawy z r. 1924 o przyznawaniu darów z łaski.
Po kampanii wrześniowej 1939 przedostał się R. do Francji; od grudnia 1939 do czerwca 1940 był komendantem Ośrodka Zbornego Oficerów w Cerizay w środkowej Francji. Po klęsce Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii, gdzie do lutego 1941 pozostawał bez przydziału. Od lutego do lipca 1941 był dowódcą 8. Brygady Kadrowej Strzelców I Korpusu w Szkocji, a następnie do lipca 1942 zastępcą komendanta Stacji Zbornej Oficerów w Rothesay na wyspie Bute w Szkocji, w której zgromadzeni byli oficerowie bez przydziału. Potem pozostawał w ewidencji i na urlopie. Od września 1944 do października 1945 przebywał w Centrum Wyszkolenia Zarządu Wojskowego, a z kolei do r. 1947 – w rezerwie Sztabu Głównego. Po demobilizacji osiedlił się w Londynie. Dn. 1 I 1964 został mianowany generałem brygady przez władze emigracyjne. Zmarł 28 I 1970 w Londynie. Został pochowany w dn. 20 II t. r. na cmentarzu w Highgate w Londynie. Był odznaczony m. in. Orderem św. Anny IV, III i II kl., Orderem św. Stanisława III i II kl., Orderem św. Włodzimierza IV kl., Orderem św. Jerzego IV kl., Orderem «Croix de guerre» I kl. z jedną palmą i z dwoma palmami, Legią Honorową, Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Niepodległości, Orderem Polonia Restituta IV kl., Krzyżem Walecznych (trzykrotnie).
W małżeństwie z Haliną Eyssymondtt (Ejsymontl) miał R. córkę Danutę (ur. 1923 lub 1924).
Enc. Wojsk., VII; Kryska-Karski – Żurakowski, Generałowie (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest? Uzupełnienia (tu nazwisko żony: Eyssymondtt); Rocznik oficerski, W. 1923, 1924; – Armia Polska we Francji, Oprac. J. Sierociński, W. 1929 s. 232 (fot.), 233 (fot. zbiorowa), 239, 241; Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, W. 1921 s. 496–7 (wspólna fot.), 549–50, 554, 557, 565, 569, 571, 573–7, 581–2, 584, 586–9, 592–3; Biegański W., Wojsko Polskie we Francji 1939–40, W. 1967; Emisarski J., Na pożegnanie swego dowódcy, „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1970 nr 46 s. 2 (fot.); Kryska-Karski T., Piechota polska 1939–1945, Londyn 1972 z. 9–10 s. 98; Lipiński W., Walka zbrojna o niepodległość Polski 1905–1918, W. 1935; Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski, Londyn 1967 II; Seyda M., Polska na przełomie dziejów, P. 1931 II; Świecki T., Wybult F., Mazowsze Płockie w czasach wojny światowej i powstania Państwa Polskiego, Tor. 1932; – MSWojsk. Dziennik Personalny, W. 1921 nr 13 s. 611, nr 42 s. 1666, 1925 nr 75 s. 401, 1926 nr 20 s. 154, 1928 nr 8 s. 95; Pol. Siły Zbrojne, II cz. 1 s. 241; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1983; Sikorski W., Nad Wisłą i Wkrą, Lw. 1928 s. 132, 139, 203; – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1970 nr 36 s. 4, nr 37 s. 4, nr 40 s. 4; – AAN: SURM z 1928 r.; CAW: Akta personalne nr 2973 (fot., tu nazwisko żony Ejsymontl), Akta Krzyża Niepodległości.
Henryk Korczyk