Sadłowski Kazimierz (1870–1946), nauczyciel, działacz społeczno-oświatowy, malarz. Ur. 25 II w Pokrzywnicy (pow. iłżecki), był synem Józefa, wiejskiego wyrobnika, i Józefy z Krakowiaków.
S. po ukończeniu w r. 1890 Seminarium Nauczycielskiego w Solcu nad Wisłą uczył w szkołach elementarnych w Lindowie (pow. częstochowski) i Glinniku (pow. rawski). Po kilku latach osiadł na stale w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie uczył w szkole miejskiej, a od r. 1903 w siedmioklasowej Szkole Handlowej. W czasie strajku szkolnego w r. 1905 S. pomagał w akcji strajkowej. W szkole tej, przekształconej później na gimnazjum filologiczne, przemianowanej następnie na Gimnazjum Humanistyczne, był nauczycielem do wybuchu wojny 1939 r. Uczył przede wszystkim języka polskiego, a okresowo również historii, matematyki, rysunków. Poza tym udzielał młodzieży lekcji gry na skrzypcach. W l. 1934–9 był kierownikiem szkoły powszechnej działającej przy tymże gimnazjum. Podczas drugiej wojny światowej nadal mieszkał w Tomaszowie. Od r. 1945, mimo podeszłego wieku, kontynuował pracę nauczycielską w Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych oraz w Gimnazjum i Liceum Pedagogicznym.
W r. 1915 S. prawdopodobnie uczestniczył w zjeździe zorganizowanym w Piotrkowie przez Dep. Wojskowy Naczelnego Komitetu Narodowego. Był wiceprzewodniczącym zawiązanego w r. 1916 w Tomaszowie Stow. Nauczycieli Chrześcijan. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę kierował kołem Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych (zasiadał również w zarządzie Okręgu Łódzkiego tegoż Towarzystwa). Pod jego kierunkiem koło organizowało odczyty dla robotników i sfer inteligenckich oraz kursy dla analfabetów. Czynny w reaktywowanym w r. 1916 w Tomaszowie kole Polskiej Macierzy Szkolnej (PMS) był S. jego długoletnim przewodniczącym (do r. 1939); organizował kursy dla analfabetów, kursy metodyki pracy społeczno-oświatowej, odczyty i spotkania, przyczynił się do powstania i rozwoju biblioteki koła PMS. W r. 1937 za krzewienie czytelnictwa odznaczony został Srebrnym Wawrzynem Akademickim przez Polską Akademię Literatury.
Prawdziwą pasją S-ego było malarstwo. Po pierwszej wojnie światowej dokształcał się w malarstwie u Teodora Ziomka. Początkowo malował obrazy o charakterze rodzajowym (np. Kobieta w stroju ludowym inaczej: Kobieta z Komorowa, Dziecko), jednak w jego twórczości dominują realistyczne pejzaże (związane najczęściej z okolicami Tomaszowa) oraz kwiaty. Wykonał też kilka kopii (m. in. kobiecy portret Franciszka Żmurki). Malował techniką olejną. W latach międzywojennych obrazy S-ego eksponowane były w Tomaszowie w gimnazjum, w którym uczył oraz na zbiorowej ekspozycji prac miejscowych artystów malarzy w r. 1936 w Tomaszowie. Obraz Sosny w słońcu był wystawiany na jednym z salonów artystycznych w Warszawie w r. 1927 (obecnie własność Zygmunta Droszczyńskiego z Tomaszowa Mazowieckiego). S. zmarł 29 VIII 1946 w Tomaszowie Mazowieckim i pochowany został na miejscowym cmentarzu.
Z małżeństwa z Zofią z Bednarskich (zm. 16 VII 1939) S. dzieci nie miał. Bratankiem jego był gen. Jan Sadowski (zob.).
W r. 1977 w muzeum tomaszowskim otwarta została indywidualna wystawa malarstwa S-ego, na której zgromadzono 27 obrazów. Pięć prac tego malarza posiada Muzeum w Tomaszowie (Kobieta z Komorowa 1912, Młyn na Utracie 1920, Pałac hr. Ostrowskich 1937, Brama klasztorna w Smardzewicach, Nad Pilicą).
Malarstwo K. Sadłowskiego, Tomaszów Maz. 1977 (katalog wystawy z podobizną oraz życiorysem S-ego oprac. przez J. P. Dekowskiego); Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Kawka T., Zarys historii I Liceum Ogólnokształcącego im. Jarosława Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim, Tomaszów Maz. 1980 s. 119, 125, 242 (fot.); Stemler J., Polska Macierz Szkolna…, 1905–1925, W. 1926 s. 166; Tomaszów bohaterowi narodowemu, W. 1918 s. 43, 48–9; Zieliński J., Gen. Jan Jagmin-Sadowski, obrońca Śląska 1895–1977, Kat. 1988 s. 7; – Tow. Przyjaciół Nauki, Liter. i Sztuki w Tomaszowie Maz. Sprawozdanie z działalności za okres od 20 XI 1935 r. do 5 III 1937 r., Tomaszów Maz. 1937 s. 8; – „Dzien. Popularny” (AB) 1977 nr 21; „Roczn. Pol. Akad. Liter. 1937–38” [W.] 1939 s. 178; – AAN: Tow. Naucz. Szkół Średnich i Wyższych (Okręg Łódzki), t. 122 s. 558, 566, 569–570, 578–579, 592, t. 166 s. 11; AP w Ł.: Łódzka Dyrekcja Szkolna, sygn. 3247 (akta osobowe); AP w Radomiu: Radomska Dyrekcja Szkolna (spec.), sygn. 426, vol. 1 k. 35, 38; AP w Tomaszowie Maz.: Akta m. Tomaszowa, sygn. III/131 k. 398, t. 617 k. 140, 163, sygn. stara t. 53/1930 (tu wiadomość o udziale S-ego w strajku szkolnym 1905), Kartoteka do rejestru mieszkańców m. Tomaszowa; Arch. Paraf. w Pawłowie (koło Starachowic): Księga ochrzczonych za r. 1870 nr 23; Arch. Paraf. Rzymskokatolickiej św. Antoniego w Tomaszowie Maz.: Wykaz zmarłych, r. 1946 L. 172; Arch. Zakł. Urzędu m. Łodzi: Prezydium WRN-Kuratorium Okręgu Szkolnego, t. 1428 (akta osobowe); Muz. w Tomaszowie Maz.: Katalog nauk. działu sztuki, nr inwent. 4–6, 18, Katalog nauk. działu etnogr., nr inwent. 259; – Informacje Natalii Bartolewskiej z Gliwic, Zygmunta Droszczyńskiego, Heleny Głowy, Janiny Krygier, Włodzimierza Rudzia (wszyscy z Tomaszowa), Ryszarda Kustrzyńskiego z Modrzewka koło Opoczna i Andrzeja Sadowskiego z W.
Jerzy Wojniłowicz