Sławiński Kazimierz (1870–1941), chemik, profesor Uniw. Stefana Batorego w Wilnie. Ur. 21 I w Lipkach (pow. sieradzki), był synem Stanisława, dzierżawcy Lipek i Borków, oraz Kasyldy z Moszczyńskich.
Po ukończeniu szkoły średniej w Kielcach w r. 1886 S. pracował do r. 1891 w aptece. W l. 1891–3 studiował farmację w Cesarskim Uniw. w Warszawie i uzyskał tytuł prowizora. Od jesieni 1893 był tam asystentem J. Wagnera w pracowni chemii organicznej. Na podstawie pracy K reakcii okislenija pinola i o pinolglikoljach (W. 1897) otrzymał w r. 1898 w Uniw. Moskiewskim tytuł magistra chemii. Ponadto opublikował w tym okresie kilka artykułów z dziedziny chemii, m. in. O pinolu („Žurnal Russkogo-fiziko-chimičeskogo obščestva” 1896), O dejstvii na chloristyj mentomentil spirtovoj ščeloči i chinolina (tamże 1897), O niektórych pochodnych pinenu („Roczn. Tow. Nauk. Warsz.” 1898) oraz we współpracy z J. Wagnerem Zur Constitution des Pinens („Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft” 1899). W l. 1898–1915 był starszym asystentem katedry chemii organicznej Inst. Politechnicznego w Warszawie. Dwukrotnie (w r. 1904 i r. 1906) wyjeżdżał na uzupełniające studia do Berna, gdzie pod kierunkiem profesorów F. Schaffera i A. Tschircha prowadził badania nad chemicznym i mikroskopowym składem produktów spożywczych. Opublikował wówczas pracę De la structure des produits, obtenus par l’action de l’acide hypochloreux sur le camphène (,,Bulletin International de l’Académie des Sciences de Cracovie. Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles” 1905 nr 7). Równocześnie w l. 1899–1905 był członkiem redakcji Wielkiej Encyklopedii Powszechnej Ilustrowanej i autorem (także po r. 1905) wielu haseł z dziedziny chemii, a w l. 1905–14 współpracował z czasopismami: „Farmacja” i „Chemik Polski”. Przetłumaczył z języka niemieckiego podręcznik chemii organicznej A. F. Hollermanna (W. 1911, n. 12 wyd.). W l. 1902–15 był nauczycielem chemii i towaroznawstwa w kilku warszawskich szkołach średnich i zawodowych, m. in. na pensjach żeńskich Antoniny Walickiej i Leonii Rudzkiej oraz na kursach handlowych, następnie w szkole handlowej Teodory Raczkowskiej. Wykładał też na Uniw. Ludowym i wygłaszał popularnonaukowe prelekcje w Muz. Przemysłu i Rolnictwa. W r. 1905 wraz z Tadeuszem Miłobędzkim i Mikołajem Tołwińskim opracował deklarację, złożoną radom rosyjskiego uniwersytetu i politechniki w Warszawie, domagającą się polonizacji tych uczelni. W laboratorium Inst. Politechnicznego produkował rtęć piorunującą, którą przekazywał za pośrednictwem studenta Instytutu, członka Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) Lucjana Orłowskiego, dla potrzeb bojówek PPS. Od maja 1910 do stycznia 1914 był członkiem Komitetu Kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowym im. Józefa Mianowskiego.
W lipcu 1915 S. mianowany przez Komitet Obywatelski m. st. Warszawy kuratorem Inst. Politechnicznego w Warszawie, zapobiegł wywiezieniu do Rosji i zniszczeniu części jego wyposażenia. Relację o tych działaniach opublikował w „Tygodniku Ilustrowanym” (1939 nr 32). W r. 1915 opracował techniczną metodę otrzymywania kwasu salicylowego dla potrzeb farmaceutycznych i nadzorował budowę fabryki tego kwasu w Warszawskich Zakładach Gazowych przy ul. Ludnej. Odrzuciwszy propozycję objęcia wykładów chemii ogólnej na Uniw. Warsz., pozostał na etacie starszego asystenta Politechn. Warsz. do marca 1919. Wykładał tu w semestrze zimowym 1918/19 technologię środków spożywczych i towaroznawstwo oraz równocześnie w l. 1916–18 chemię na Wydz. Przyrodniczym Tow. Kursów Naukowych. Kontynuował też do czerwca 1918 nauczanie w warszawskich szkołach średnich. Opublikował w tym czasie kilka artykułów, m. in.: O działaniu kwasu podchlorawego na tlenek mezytylu („Chemik Pol.” T. 15: 1917 i odb.), Przyczynek do cis, cis-trans izomerii w szeregu związków terpenowych (tamże, i odb.), Nowa metoda otrzymywania pinolu CP10 H160 (tamże T. 16: 1918). Dn. 1 IV 1919 został profesorem nadzwycz. Politechn. Warsz., potem w lipcu t.r. kierownikiem Zakładu Chemii Organicznej i tymczasowym kierownikiem Zakładu Technologii Produktów Spożywczych.
W październiku 1919 S. przeniósł się do Wilna, gdzie zorganizował Zakład Chemii Organicznej i objął wykłady tego przedmiotu na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym Uniw. Stefana Batorego (USB) od 1 XI 1919 jako profesor nadzwycz., od lipca 1920 – zwycz. Przebudował gmach przy ul. Nowogrodzkiej 22, przystosowując go do potrzeb pracowni chemicznej, dwukrotnie wyjeżdżał do Wiednia po wyposażenie laboratoryjne i potrzebne chemikalia. Dzięki zdolnościom organizacyjnym stworzył jedną z najlepszych tego rodzaju placówek badawczych w Polsce. W jesieni 1923 wyjeżdżał do Moskwy w sprawach rewindykacji mienia Politechn. Warsz. Na USB S. przyczynił się do powstania studium rolniczego, zwłaszcza jako dziekan Wydz. Matematyczno-Przyrodniczego w l. 1927–9. Był członkiem komisji senackich ds. własności gmachów uniwersyteckich i dyscyplinarnej dla profesorów oraz kuratorem kilku kół naukowych studentów, w tym Koła Chemików. Wychował znaczną grupę wybitnych chemików, m. in. późniejszych profesorów: Osmana Achmatowicza, Witolda Zacharewicza, Leona Kamieńskiego, Józefa Sawlewicza i Piotra Wierzchowskiego. W l. 1934–6 był członkiem Fundacji Naukowej im. W. i J. Umiastowskich w Wilnie. Wyniki prac naukowych tego okresu publikował najczęściej w „Rocznikach Chemicznych”, m. in. O nienormalnych zjawiskach w grupie związków terpenowych w świetle rozszerzonej teorii Thielego (1923), W sprawie budowy terpenów dwupierścieniowych (1923, toż w języku francuskim w: ,,Bulletin de la Société Chimique de France”, 1924), O rozbudowie pierścienia czteroczłonowego w glikolu pinenu (1934, wspólnie z W. Zacharewiczem) i O pyrolizie selenku myrtenylu (1937, wspólnie z G. Dupontem i W. Zacharewiczem). Ponadto S. przetłumaczył z języka niemieckiego podręcznik chemii organicznej O. Dielsa (W. 1926, n. 6 wyd.) oraz opublikował kilka prac dotyczących historii Uniw. Wil., m. in. Inwentarz pracowni chemicznej Wszechnicy Wileńskiej z r. 1800 („Arch. Hist. i Filoz. Med. oraz Hist. Nauk Przyr.” 1930 nr 2), Zabiegi o pozyskanie żubrów dla Muzeum Zoologicznego dawnego Uniw. Wil. (tamże 1931), Jan Śniadecki (Wil. 1931), Krótki opis Zakładu Chemii Organicznej Uniw. Stefana Batorego (Wil. 1936), Jędrzej Śniadecki, życie i dzieła („Roczniki Chem.” 1939 i odb.).
W r. 1935 dla Polskiego Monopolu Tytoniowego S. opracował projekt organizacji przerobu surowca i dla Polskiego Monopolu Spirytusowego prowadził badania nad środkami do skażania spirytusu. W marcu 1936 otrzymał tytuł doktora honoris causa USB. Był członkiem wielu towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych, m. in.: Polskiego Tow. Chemicznego i jego prezesem (1934), Francuskiego Tow. Chemicznego w Paryżu, Rosyjskiego Tow. Fizyko-Chemicznego w Petersburgu, Niemieckiego Tow. Chemicznego w Berlinie, Tow. Przyrodników im. M. Kopernika we Lwowie, Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie, Stow. Techników w Warszawie, Tow. Higienicznego w Warszawie i wiceprezesem jego sekcji biologicznej, Tow. Botanicznego w Warszawie i wiceprezesem Polskiego Tow. Krajoznawczego.
W Wilnie S. utrzymywał bliskie kontakty z zespołem teatru Reduty Juliusza Osterwy, a zwłaszcza z jego doradcą Mieczysławem Limanowskim. Przyjaźnił się z malarzami wileńskimi, m. in. Ferdynandem Ruszczycem, Bronisławem Jamonttem i Ludomirem Sleńdzińskim, gromadząc duży zbiór ich obrazów, oraz z profesorami wileńskimi różnych specjalności: Witoldem Staniewiczem, Ludwikiem Szperlem, Juliuszem Rudnickim, Tadeuszem Miłobędzkim i in. S. z zamiłowaniem hodował kwiaty; pielęgnowane przez niego róże były przedmiotem podziwu zawodowych ogrodników.
W sierpniu 1936 S. przeszedł na emeryturę i przeniósł się do Warszawy. Utrzymywał jednak kontakty z Wilnem, m. in. jako członek komisji budowy pomnika marszałka J. Piłsudskiego. W październiku 1937 z okazji posadzenia w Zułowie pamiątkowego dębu wygłosił odczyt Życie i czyny marszałka Józefa Piłsudskiego (Wil. 1937). W maju 1938 wygłosił też przemówienie o życiu i działalności Jędrzeja Śniadeckiego z okazji odsłonięcia w Żninie pamiątkowej tablicy w setną rocznicę jego śmierci, a 30 VI t.r. w Wilnie wykład na akademii ku czci Śniadeckiego (druk. w: Jędrzej Śniadecki…). W ostatnich latach życia przebywał w Warszawie, gdzie zmarł 14 X 1941. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Odznaczony był Krzyżem Komandorskim Polonia Restituta z gwiazdą.
Rodziny S. nie założył.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Słownik polskich towarzystw naukowych, Wr. 1978–90 I, II cz. 1; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Program wykładów i skład Uniw. Stefana Batorego w Wilnie za l. 1919/20–1938/39; Spisok studentov Imperatorskogo Varšavskogo Universiteta 1891/2 [b. m. r. w.] s. 165; toż za r. 1892/3; Katalog wydawnictw Polskiej Akademii Umiejętności 1873–1947, Kr. 1948 I–II; – Bolewski A., Pierzchała H., Losy polskich pracowników nauki w latach 1939–1945, Wr. 1989; – Hist. Nauki Pol., IV; Księga pamiątkowa Uniw. Wil., II; K.W., Prof. dr h.c. Kazimierz Sławiński, „Przemysł Chem.” 1936 nr 3/4 s. 79–81 (fot.); Politechnika Warszawska 1915–1925, W. 1925; Politechnika Warszawska 1915–1965, W. 1965; Prof. Kazimierz Sławiński. Doktor honoris causa i kawaler Krzyża Komandorskiego z gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, „Wiad. Farmac.” 1936 nr 12 s. 164 (fot.); Towarzystwo Kursów Naukowych. Program studiów i przepisy dla studentów na Wydziale Przyrodniczym w r. stud. 1916/7, W. 1916 s. 21; toż w r. stud. 1917/8; W pięćdziesięciolecie Kasy imienia Mianowskiego, W. 1932; Zacharewicz W., Prof. dr h.c. Kazimierz Sławiński (1870–1941), „Wiad. Chem.” 1961 nr 10 s. 609–18 (bibliogr., fot.); Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce, W. 1983; – Dorabialska A., Jeszcze jedno życie, W. 1972 (fot.); – „Ateneum Wil.” R. 11: 1936 s. 758, 820; „Kron. Farmac.” 1936 nr 8 s. 79; – AAN: Akta Min. WRiOP, teczka 5691; CAW: KN – odrz. 21 VI 1938; Parafia św. Idziego w Bałdrzychowie: Metryka ur. nr 36/1870.
Stanisław Konarski