Starzeński Kazimierz Władysław (1816–1899), ziemianin, marszałek szlachty guberni augustowskiej, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego.
Ur. 16 III w Pietkowie (pow. bielski), był wnukiem Michała Hieronima (zob.), synem Józefa Leona i Anny Karoliny z Benkinów (informacje o rodzicach w życiorysie Michała Hieronima Starzeńskiego), bratem stryjecznym Wiktora Wacława (zob.). S. dziedziczył austriacki tytuł hrabiowski otrzymany przez Starzeńskich w r. 1780, potwierdzony przez Heroldię Król. Pol. w r. 1819 oraz przez cara Mikołaja I w l. 1849 i 1853.
Brat S-ego, Henryk Jędrzej (1821–1896), właściciel Klukowa (pow. mazowiecki), był członkiem honorowym Deputacji szlacheckiej gub. augustowskiej, w r. 1858 współzałożycielem, a następnie członkiem Tow. Rolniczego w Warszawie, w l. 1860–79 radcą Dyrekcji Głównej Tow. Kredytowego Ziemskiego, ok. r. 1863 jednym z przywódców «białych» w woj. augustowskim, potem współwydawcą dwutygodnika „Niwa”. Drugi brat, Michał Konstanty (1818–1884), był właścicielem majątku Nowodwory koło Ciechanowca, gdzie wybudował w l. sześćdziesiątych imponujący kompleks rezydencjonalny. Siostra, Zofia (1828–1867), była żoną Adama Ronikiera.
S. otrzymał staranne wykształcenie domowe, został też przygotowany do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Od września 1835 do lutego 1837 był aplikantem Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. Następnie wrócił do Pietkowa i zajmował się gospodarowaniem w swym majątku. W październiku 1838 Rada Administracyjna mianowała go sędzią pokoju okręgu tykocińskiego (odszedł na własną prośbę w r. 1857). Za umiejętny rozdział wśród mieszkańców pożyczek i zboża otrzymał w r. 1846 oficjalne podziękowanie. W r. 1853 powołany został na radcę Komitetu Tow. Kredytowego Ziemskiego z gub. augustowskiej, najpierw na dwa lata, a następnie na kolejne kadencje aż do r. 1881. W r. 1856 został wybrany na marszałka szlachty gub. augustowskiej. T.r. otrzymał godność kamerjunkra (szambelana) dworu carskiego i uczestniczył w uroczystościach koronacyjnych Aleksandra II w Moskwie. S. propagował postęp w gospodarowaniu, służąc ziemianom przykładem; w r. 1858 jako zwolennik uwłaszczenia chłopów na mocy dobrowolnej umowy, oczynszował ich w swoich dobrach, inicjując przy tym regulację i komasację gruntów. Od t.r. należał do Komitetu Tow. Rolniczego w Warszawie. W r. 1859 był członkiem delegacji szlachty na odsłonięcie pomnika Mikołaja I w Petersburgu. Jako kolator parafii pietkowskiej, w l. 1859–60 zatwierdzał i powiększał świadczenia dworskie na cele kościelne, zaangażował się też w odwołanie proboszcza oskarżonego o pijaństwo i grę w karty. W l. 1860–4 należał do Dyrekcji Wyścigów Konnych w Warszawie.
Na początku r. 1861 uczestniczył S. w Warszawie w obradach Tow. Rolniczego i był świadkiem manifestacji patriotycznych. Na znak protestu przeciw zastrzeleniu 27 II t.r. pięciu demonstrantów, S. wraz z czterema innymi marszałkami szlachty podał się do dymisji z funkcji marszałka gub. augustowskiej. Był w tym czasie w bliskich kontaktach z przywódcą obozu ziemiańskiego w Król. Pol. i prezesem Tow. Rolniczego Andrzejem Zamoyskim. Cieszący się opinią człowieka wpływowego i otoczonego powszechnym szacunkiem, otrzymał w maju t.r. od namiestnika Król. Pol. M. Gorczakowa propozycję objęcia stanowiska prezydenta Warszawy; odrzucił ją jednak, argumentując, że nie zna się na administrowaniu miastem. We wrześniu t.r., S. wraz z braćmi Henrykiem i Michałem kandydował z sukcesem w wyborach do rad miejskich i powiatowych w Łomżyńskiem. Wyraziwszy zgodę na pełnienie funkcji w III Radzie Stanu Król. Pol. w Warszawie, był od 3 VII 1861 czasowym, a od 1 I r.n. stałym jej członkiem; aktywnie działał w Wydz. Próśb i Zażaleń, a następnie w Wydz. Spornym i Administracyjno-Skarbowym dla rozpatrzenia długu krajowego z r. 1860. Dom Starzeńskich w Warszawie był w tym czasie ogniskiem życia towarzyskiego; coniedzielne spotkania skupiały zwłaszcza ziemian o poglądach zachowawczych. Jakub Gieysztor wspominał, że poznał tutaj «wielu obywateli wybitniejszych i wpływowych». W grudniu 1862 wystarał się S. o dłuższy urlop na wyjazd do Francji i Włoch. Po powrocie, wiosną 1863, w trakcie powstania styczniowego, ustąpił z Rady Stanu 28 V t.r.
Po klęsce powstania skoncentrował się S. na gospodarowaniu w swych majątkach. Oprócz Pietkowa był w Łomżyńskiem właścicielem Wilkowa i Łukawicy. W trudnej dla ziemiaństwa sytuacji po uwłaszczeniu chłopów służył radą okolicznej szlachcie, zachęcał do wprowadzenia dalszych reform, wykorzystując swe wcześniejsze kontakty, pomagał w załatwianiu spraw w Warszawie. Wobec władz był nadal lojalny; szczycił się, że w r. 1866, w Brześciu, car Aleksander II i carowa tylko z nim przywitali się osobiście. W r. 1884, w czasie pobytu cara Aleksandra III w Warszawie, otrzymał urząd wielkiego ochmistrza dworu cesarskiego. Pod koniec życia tracił słuch. Zmarł po długiej chorobie 15 III 1899 w Pietkowie, został pochowany 18 III na tamtejszym cmentarzu w grobowcu rodzinnym. Był odznaczony rosyjskimi Orderami św. Stanisława I kl. i św. Anny.
W małżeństwie zawartym w r. 1842 z Zofią z Ożarowskich (15 XII 1824 – 18 V 1898), córką Franciszka, szambelana dworu rosyjskiego (jego druga córka, Elżbieta, wyszła za mąż za brata S-ego, Michała), i Pelagii z Wołłowiczów, chorążanki słonimskiej, miał S. dwie córki: Marię Paulinę (1843–1897), niezamężną, i Annę Gabrielę (Gabrielę Karolinę Annę) (1844–1930), która odziedziczyła Pietkowo, Wilków i Łukawicę; była od r. 1860 żoną Józefa Komara (zm. 1886), właściciela Poniemunia i Czados w pow. nowoaleksandrowskim na Litwie, radcy stanu i kuratora zakładów dobroczynnych pow. nowoaleksandrowskiego.
Epitafia w kaplicy cmentarnej Starzeńskich w Pietkowie z datami ur. i śmierci S-ego, jego żony Zofii, córki Marii i brata Henryka; Litogr. przez Józefa Krienhubera, w: A. Zamoyski, The Noble House of Starzeński, London 1997 s. 117–18, 120, 171; Fot. córki S-ego, Marii oraz braci, Henryka i Michała, tamże; – Wurzbach, Biogr. Lexikon, XXXVII; – Boniecki, X (Komarowie); Borkowski, Almanach; Kosiński A., Przewodnik heraldyczny, Kr. 1877 s. 192; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VI 314 (dot. ojca i brata, Michała); Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; Uruski, XIII 141 (Ożarowscy); Żychliński, VII 231; – Słown. Geogr. (Klukowo, Pietkowo); – Brodzicki C., Godlewska D., Łomża w latach 1794–1866, W. 1987; Chamerska H., Marszałkowie szlachty w Królestwie Polskim (1849–1861), w: Ziemiaństwo polskie 1795–1945, Red. J. Leskiewiczowa, W. 1985 s. 245; Chankowski S., Powstanie styczniowe w Augustowskiem, Prace Białostockiego Tow. Nauk. Nr 17: 1972 (dot. Henryka Starzeńskiego); Kieniewicz S., Między ugodą a rewolucją. Andrzej Zamoyski w latach 1861–1862, W. 1962; – Lista członków czynnych Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim w roku 1859, s. 71; Pamiatnaja knižka varšavskoj gubernii na 1874 god, Varšava 1874; Rocznik Urzędowy [...] Królestwa Polskiego, W. 1856, 1857, 1860, 1862, 1864, 1866; Spis szlachty Królestwa Polskiego..., W. 1851; Spiski titulovannym rodom i licam Rossijskoj imperii, Pet. 1892 s. 179; Spisok zemlevladenij v grodnenskoj gubernii, Sost. P. Dukov, Grodna 1890 s. 98; – Galicja w powstaniu styczniowym; Gieysztor J., Pamiętniki z lat 1857–1865, Wil. 1921 I; Jenerał Zamoyski 1803–1868, P. 1930 VI; Koresp. namiestników Król. Pol., I, II; Raporty polityczne konsulów generalnych Francji w Warszawie 1860–1864, Oprac. I. Koberdowa, Wr. 1965; – Kalendarz Czecha 1897 s. 91; „Tyg. Ilustr.” 1896 nr 9 (nekrolog Henryka Starzeńskiego); – Nekrologi z r. 1899: „Czas” nr 65, „Gaz. Roln.” nr 14, „Kur. Warsz.” nr 76, „Tyg. Ilustr.” nr 13; – AGAD: III Rada Stanu KP, mf. 31030 (teczka osobowa S-ego do maja 1863), Arch. Starzeńskich, t. 24 (potwierdzenie hrabiostwa), t. 35 (2 listy, Pietkowo 1886), Marszałkowie szlachty gub. warsz., sygn. 395; AP w Białymstoku: Augustowska Gub. Deputacja Szlachecka, sygn. 30, litera S, poz. 6 (świadectwo Heroldii Król. Pol.); Arch. Diec. Łomżyńskiej: Paraf. Pietkowo, wizytacje, koresp.; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 4375 t. 3; B. Ossol.: rkp. 6005/II (dot. żony S-ego).
Adam Dobroński