Skierski Kazimierz Zenon, pseud. konspiracyjne: Antoni Piotrowski, Zenon (1908–1961), powieściopisarz i nowelista. Ur. 18 I w Piotrkowie Kujawskim, był synem rzemieślnika Stefana i Antoniny z Lewandowskich.
S. uczęszczał do Gimnazjum Humanistycznego im. Jana Długosza we Włocławku; w r. szk. 1925/6 był tu przewodniczącym Koła Filaretów. Wydawało ono pisemko „Wici”, w którym S. umieszczał wiersze i opowiadania. Należał też do gimnazjalnego Koła Historyków. W r. 1926 zdał w tymże gimnazjum egzamin dojrzałości (jeszcze jako Zenon, tego też imienia używał – obok obu – w swoich publikacjach) i rozpoczął studia polonistyczne na Uniw. Pozn., ukończył je w r. 1930. Studiował również historię sztuki. W czasie studiów drukował opowiadania w prasie poznańskiej. W l. 1930–1 uczył w gimnazjach we Włocławku, a następnie w Kartuzach. W r. 1933 został nauczycielem na kursach szkolnych w więzieniu karno-śledczym we Włocławku, w r.n. przeniósł się do Warszawy, gdzie był instruktorem świetlicowym, a następnie redaktorem biuletynu Kół Młodzieży Polskiego Czerwonego Krzyża, zredagował też później i wstępem poprzedził publikację „Młodzież o sobie. Kartki z działalności czerwonokrzyskiej” (W. 1937). Współpracował z pismami „Antena”, „Teatr w Szkole”, ogłaszał utwory dla dzieci, prozą i wierszem w „Płomyczku”. Od r. 1937 był zatrudniony w Polskim Radiu (PR). Jako sprawozdawca PR został w r. 1939 wysłany po śmierci papieża Piusa XI do Rzymu; relacje z pogrzebu Piusa XI i obioru nowego papieża ogłosił także w „Gazecie Polskiej” i w „Antenie”. Przed r. 1939 miał już gotową powieść pt. Okolica miłości (rkp. zniszczony w czasie powstania warszawskiego 1944 r.).
Po wybuchu wojny S. brał udział w obronie Warszawy i dostał się do niewoli niemieckiej, z której uciekł, i w październiku 1939 powrócił do stolicy. Podczas okupacji utrzymywał się z drobnego handlu. Na przełomie l. 1940 i 1941 wszedł – pod pseud. Zenon – w skład konspiracyjnego zespołu radiowców, który od 1 VIII 1942 stał się jedną z sekcji Dep. Informacji i Prasy Delegatury Rządu RP pn. Polskie Radio i krypt. «Ra»; jej zadaniem było odtworzenie Polskiego Radia w czasie powstania i po nim; S. miał w niej powierzony referat odczytowy. W r. 1940 został też członkiem konspiracyjnej organizacji Polska Niepodległa, był jednym z redaktorów jej organu tygodnika „Jutro” oraz założycielem i szefem wydz. wydawniczego «Oficyna Polska». Wydział ten połączył się później z kierowaną przez Zbigniewa Mitznera akcją wydawniczą «Wisła». Latem 1943 S., już jako pełnomocnik «Wisły», pertraktował z niektórymi autorami (sam – pod pseud. Antoni Piotrowski – podpisał umowę z Mitznerem na wydanie swej książki). W pierwszych dniach powstania warszawskiego, w sierpniu 1944, pędzony przez Niemców w grupie polskiej ludności jako osłona czołgu w ataku na powstańczą brygadę, zdołał uciec na polską stronę i wziął udział w powstaniu jako redaktor, reporter i lektor radiostacji «Błyskawica» (w rkp. w B. Ossol., sygn. 14085, zachowało sie jego opracowanie dotyczące pracy Polskiego Radia w czasie powstania warszawskiego). Po powstaniu uciekł z transportu niemieckiego i w grudniu 1944 przedostał się do Krakowa.
Od r. 1945 S. publikował swoje utwory głównie w „Tygodniku Powszechnym”, „Tygodniku Warszawskim”, w „Dziś i Jutro” i w „Odrodzeniu”. Pod koniec r. 1945 był w Czechosłowacji (reportaże z tej podróży ogłaszał w „Tygodniku Powszechnym” t.r.), a w r. 1947 (i 1946?) we Włoszech (korespondencja w „Przekroju” 1947). Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich (od r. 1949 Związek Literatów Polskich (ZLP), w październiku 1947 został wybrany na członka Zarządu Oddziału Krakowskiego. W r. 1948 zamieszkał w Warszawie (od r. 1949 na stałe).
Pierwszą książką S-ego był powstały w l. 1943–4 zbiór nowel Sztuka umierania (Kr. 1946, jedna z nich została wyróżniona na konkursie Związku Zawodowego Literatów Polskich). Ukazywały one różne zachowania ludzi w obliczu śmierci w okresie okupacji i z miejsca zyskały rozgłos oraz poczytność (3 wyd. w r. 1959) zarówno z racji swej tematyki, jak i literackiej wartości, chociaż np. Wilhelm Mach zauważył, że warsztat pisarski S-ego jest «bogaty, lecz straszliwie nieuporządkowany». Od razu zaliczono autora do pisarzy katolickich, mimo wytykanych mu sprzeczności z katolicką moralnością. Wydana w r. 1947 (Kr.), lecz napisana wcześniej (w l. 1940–3), powieść Nieurodzaj miała charakter psychologiczny, jej bohaterem był młody, bezrobotny inteligent w l. międzywojennego kryzysu. Ją również uznała krytyka za przejaw «żywiołowego wręcz temperamentu pisarskiego» (S. Lichański). Podobnie oceniono następną powieść Głodne żywioły (W. 1948), która powracała do lat okupacji, przedstawiając walkę polskiego społeczeństwa z podejmowanymi przez Niemców próbami jego demoralizacji. T. r. powieścią U przystani (W., Wyd. 2. 1957) rozpoczął S. cykl zatytułowany pierwotnie Przemiany, a później Głos wielu wód. Cykl ten należał do rozpowszechnionego przed r. 1939 gatunku tzw. powieści rodzinnej i przedstawiał losy kilku inteligentów o aspiracjach artystycznych i naukowych w l. trzydziestych.
W r. 1948 S. otrzymał jeszcze Nagrodę Funduszu Kultury Narodowej Województwa Krakowskiego, ale już w r.n. zaprzestano go drukować; wydawnictwa zwracały mu rękopisy jako «ideowo nie odpowiadające». Utrzymywał się z doraźnych zarobków, m.in. pisał anonimowo odpowiedzi na listy czytelników do kobiecego tygodnika „Przyjaciółka”. Jednakże na zjazdach literatów występował ostro («odważny w wypowiedziach» pisała o nim Maria Dąbrowska w r. 1950); nie wiadomo, czy urzeczywistnił zamiar skierowania do prezydenta Bolesława Bieruta (pod koniec 1949 r.) bardzo krytycznego memoriału «w sprawie sytuacji książki polskiej i pisarzy polskich». Bez powodzenia usiłował tworzyć dla teatru (przeróbka na scenę powieści H. Balzaka, sztuka o Mikołaju Koperniku Machina świata), nawiązywać kontakty z filmem, trochę pisał dla radia. W l. 1950–1 niemal nic nie ogłaszał, a w l. 1952–3 drukował prawie wyłącznie w „Dziś i Jutro” (m.in. fragment utworu scenicznego o Balzaku pt. Hotel pod Fasolą, 1953 nr 23). Dopiero w r. 1954 Instytut Wydawniczy PAX (który był odtąd jego głównym wydawcą) opublikował powieść Jemioła dojrzewa (W., cz. 2 cyklu Głos wielu wód), a Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza «opowieść» o Józefie Chełmońskim pt. Barwa świata (W., Wyd. 3, 1957).
Ostatecznie S. związał się ze Stowarzyszeniem PAX – współpracował z jego organami „Słowem Powszechnym” i „Kierunkami”, od r. 1957 należał do założycieli i był pierwszym sekretarzem warszawskiego Klubu Literatów «Krąg». Związki te odbiły się niekorzystnie na jego twórczości: nastąpiło w niej połączenie katolicyzmu z socrealistycznym schematyzmem («Chwalono go […] za to, że i katolik, i marksista równocześnie» – pisał później Piotr Kuncewicz). Tak było w powieści Jemioła dojrzewa, w nowym cyklu powieściowym pt. Księga rodzaju złożonym z trzech części (Poranek, W. 1955, Drzewo wiadomości, W. 1957, Napój miłosny, W. 1960), który opowiadał o dziejach rodziny proletariackiej od czasu sprzed pierwszej wojny światowej po międzywojenne dwudziestolecie, oraz częściowo w tomie opowiadań o tematyce współczesnej i okupacyjnej Świadkowie ziemi (W. 1955). Po r. 1956 wzrosły zastrzeżenia krytyki a zarazem osłabło jej zainteresowanie twórczością S-ego. Większe wrażenie wywarła następna, oparta na autentycznych wydarzeniach powieść Gdy słońce gaśnie (W. 1959, Wyd. 2, 1960) relacjonująca losy kilku niemieckich żołnierzy zasypanych w podziemnym bunkrze. Za jedną z najlepszych, czy też wręcz najlepszą w jego dorobku uznano, wydaną już po śmierci pisarza, powieść o powstaniu warszawskim Powstaną synowie ognia (W. 1961, Wyd. 3, 1977).
Pisarstwo S-ego, w zamierzeniu popularne, i z silnymi tendencjami moralistycznymi, zarazem jednak nawiązujące do ambitnych wzorów literatury katolickiej (G. Bernanos, F. Mauriac), cieszyło się za życia pisarza dużą poczytnością, a niektóre jego opowiadania zostały przetłumaczone na języki niemiecki i rosyjski. S. był znany ze swojej postawy społecznikowskiej – «były dziesiątki i setki ludzi, którym pomagał, dla których zabiegał o pomoc» (J. Dobraczyński), bardzo chętnie nawiązywał kontakty z czytelnikami. Przez jakiś czas był członkiem Zarządu ZLP. Zmarł 20 V 1961 we Włocławku, dokąd przyjechał na wieczór autorski. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Rodziny S. nie założył.
Po śmierci S-ego twórczość jego uległa niemal całkowitemu zapomnieniu. Rękopis powstałej w r. 1947 powieści S-ego Daleko od miłości, a zapewne i in. nie drukowanych utworów, m.in. poematu prozą z r. 1954 pt. Wszystka jesteś piękna oraz sztuki pt. Rumiany pan Tartuffe. Opowieść teatralna o powstawaniu przedstawienia (1956) znajdowały się w posiadaniu rodziny S-ego.
Karykatura S-ego, rys. przez E. Głowackiego, „Dzien. Liter.” 1948 nr 8; – Nowy Korbut (Słown. Pisarzy), III (bibliogr.); Czachowska, Literatura pol. Bibliogr., II; Grzegorczyk P., Z materiałów bio- i bibliograficznych dotyczących pisarzy zmarłych w 1961 roku, „Roczn. Liter. 1961” W. 1962; Pol. Bibliogr. Liter. za l. 1944/45 i n.; Literatura Pol. Enc.; Bartelski L. M., Polscy pisarze współcześni 1939–1991, W. 1995; Kuncewicz P., Leksykon polskich pisarzy współczesnych, W. 1995 II; – Bartelski L. M., Pieśń niepodległa, Kr. 1988; Jarocki R., Czterdzieści pięć lat w opozycji, Kr. 1990; Kwiatkowski M. J., „Błyskawica”, w: Powstanie warszawskie. 1 sierpnia – 2 października 1944. Służby w walce, W. 1994; tenże, Polskie Radio w konspiracji 1939–1944, W. 1989; tenże, „Tu Polskie Radio Warszawa…”, W. 1980; Lichański S., [Rec. Nieurodzaju i Głodnych żywiołów], „Tyg. Powsz.” 1948 nr 36; Lichniak Z., Opowieść o „Kręgu” otwartym, „Zesz. Nauk. Stowarzyszenia PAX” 1982 nr 3 s. 73–5; Mach W., Niecierpliwe przedwiośnie, „Twórczość” 1946 nr 4; Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP–ZWZ–AK 1939–1945, W. 1987; Sierotwiński S., Kronika życia literackiego w Polsce pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, Kr. 1988 I–II; Święch J., Literatura polska w latach II wojny światowej, W. 1997; Wróbel J., Tematy żydowskie w prozie polskiej 1939–1987, Kr. 1991; – Bańkowska A., Bartoszewski W., Autor „Barwy świata” opowiada o sobie…, „Poradnik Bibliotekarza” 1956 nr 7–8 s. 176–81 (fot.); Dąbrowska M., Dzienniki powojenne 1950–1954, W. 1996 II 133; Dobraczyński J., Umarł człowiek niedoceniony, „Kierunki” 1961 nr 21 (fot.); Grabski W. J., Zenon Skierkowski nie żyje!, „Słowo Powsz.” 1961 nr 122 (fot.); Nałkowska Z., Dzienniki, V: 1939–1944, Oprac. H. Kirchner, W. 1996; Rocznik Gimnazjum Humanistycznego im. Długosza […] 1924–5, Włocławek 1925 s. 29, 30, 69 (fot.); toż za l. 1926–7, tamże 1927 s. 58; Skierski Z., O spotkaniach z pisarzami, „Kierunki” 1961 nr 21; Zakład im. Ks. J. Długosza we Włocławku, Włocławek [1938] s. 190; Zechenter W., Upływa szybko życie, Wyd. 2, Kr. 1975 II; – „Słowo Powsz.” 1961 nr 122–3, 126; – B. Jag.: rkp. 305/75, 686/88 (listy S-ego); B. Narod.: rkp. 7747 (listy S-ego); B. Ossol.: rkp. 13076, 13919, 16113 (listy S-ego); IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna (A. Bara).
Rościsław Skręt