Stadnicka z Dunin-Karwickich Klementyna, 1.v. Podhorska (ok. 1876–1944), dama czynna w życiu towarzyskim i kulturalnym Kijowa oraz Warszawy. Była córką Franciszka Władysława Dunin-Karwickiego (1843–1900) i Natalii z Frankowskich, bratanicą pamiętnikarza Józefa Gabriela Dunin-Karwickiego (zob.).

Dzieciństwo spędziła w dobrach swego ojca Połonne (pow. Nowogród Wołyński), odziedziczonych po ciotce, Annie z Karwickich Karwickiej (1797–1881), których centrum stanowił pałac w Hamerni, wyspie w rozlewisku rzeki Chomar, z pięknym parkiem, zbiorami sztuki i biblioteką dzieł historyczno-literackich. W r. 1889 poślubiła starszego od siebie o 17 lat Konstantego Macieja Podhorskiego, syna Oktawiana i Ludwiki ze Skorupków-Padlewskich, właściciela dóbr Mikołajówka w pow. kaniowskim. Mąż – szwagier historyka Augusta Sokołowskiego (zob.) – pasjonował się genealogią i podróżami, stworzył archiwum rodzinne w Mikołajówce, opracował studium genealogiczne Podhorskich, wykazując ich prawo do tytułu kniaziowskiego z racji pochodzenia od dynastii Rurykowiczów, parał się pisarstwem, publikował. Jednak małżeństwo to nie ułożyło się szczęśliwie i w r. 1900, po śmierci ojca Klementyny, zostało anulowane. Podhorski wyjechał do Ameryki Północnej, gdzie zajął się poszukiwaniem złota na Alasce. Dn. 3 II 1903 w Wilnie Klementyna wyszła ponownie za mąż za Cezarego Kazimierza Stadnickiego, właściciela dóbr Jałtuszków i Boguszówka (Bohuszówka, Bohuszowce) w pow. uszyckim, wychowanego w Londynie, w college’u prowadzonym przez jezuitów, potem oficera w armii rosyjskiej.

S., łącząca urok damy z wysoką kulturą intelektualną, pozbawiona – wg świadectw współczesnych – snobizmu charakterystycznego dla jej środowiska społecznego, aspirowała do odegrania wybitniejszej roli. W Boguszówce, w pałacu urządzonym w stylu Cesarstwa, zgromadziła kolekcję dzieł literackich, z których wiele opatrzonych było dedykacjami autorów. Istniała tam też, finansowana przez Stadnickich, tajna polska szkółka ludowa, wykryta przez władze rosyjskie w r. 1907. Gdy po wybuchu pierwszej wojny światowej, w wyniku ewakuacji i migracji wojennych do Kijowa napłynęła rzesza artystów, pisarzy i aktorów z Król. Pol. oraz Galicji, S. znalazła się w centrum tego nowego środowiska. Jej kijowskie mieszkanie w domu baronostwa Ginsburgów przy ul. Instytutowej było chętnie odwiedzane. Zaprzyjaźniła się m.in. z Józefem Weyssenhoffem, Kornelem Makuszyńskim, Konradem Krzyżanowskim. Należała do wypróbowanych przyjaciół teatru kijowskiego Juliusza Osterwy, płaciła za dekoracje sceniczne i kostiumy aktorek. Wspomagała finansowo wielu literatów i artystów. Przewodniczyła Tow. Miłośników Sztuki w Kijowie. Salon S-iej był nie tylko ośrodkiem towarzyskim, lecz też «instytucją dobroczynną dla mniej zamożnych i spichlerzem dla głodnych» (Weyssenhoff). W r. 1916 podjęła się wydawania, przeniesionego z Warszawy i redagowanego przez Eugenię Żmijewską, tygodnika ilustrowanego „Świat Kobiecy” (od nr 5). Pod jej kierunkiem (współwydawcą był brat S-iej, Stanisław Wincenty Dunin-Karwicki) czasopismo to, propagujące swoisty feminizm, zmieniło tytuł na „Przedświt” (od nr 14/15 t.r.) oraz linię programową na nieco bardziej konserwatywną; kierownikiem działu politycznego został Gustaw Olechowski. Wydawane starannie, ilustrowane, pozyskało sobie grono doborowych współpracowników, m.in. literatów: Leopolda Staffa, Makuszyńskiego, Zofię Kossak-Szczucką, Wacława Wolskiego, oraz malarza Mikołaja Wisznickiego. Było obowiązkowo prenumerowane przez szkoły polskie pozostające pod nadzorem Sekcji Pomocy Kulturalnej Rady Okręgowej Kijowskiej. Ukazywało się do r. 1917 (nr ostatni: 7/8/9 z 1 V).

Po rewolucji, utracie dóbr na Ukrainie oraz swej kolekcji, osiadła S. w Warszawie. W r. 1920 owdowiała. Zamieszkała wraz ze szwagrostwem, Marią i Kazimierzem Stadnickimi, przy ul. Służewskiej 3, gdzie prowadziła salon literacko-artystyczny. Obok wspomnianych wyżej znajomych z czasów kijowskich, bywali w nim Karol Szymanowski, Włodzimierz Perzyński, Tadeusz Żeleński Boy, Jarosław Iwaszkiewicz. Przez kilka lat mieszkał u S-iej August Iwański, junior, wówczas naczelnik Wydz. Handlu Zagranicznego w Min. Aprowizacji, który zadedykował jej spisane w l. 1942–3 „Wspomnienia”. W l. 1922–3 korzystał z jej gościny także Szymanowski. W czasie drugiej wojny światowej S., kilkakrotnie przesiedlana, schroniła się wreszcie w mieszkaniu przy ul. Franciszkańskiej. Zginęła na początku powstania warszawskiego 1944 r. w nie ustalonych okolicznościach.

Ani z pierwszego małżeństwa z Konstantym Podhorskim (1859–1907), który został zastrzelony w jakiejś tawernie na Alasce, ani z drugiego – z Cezarym Stadnickim (1868–1920), S. dzieci nie miała.

Portret pierwszego męża S-iej, Konstantego Podhorskiego, pędzla Juliusza Kossaka, reprod. w: Lenczewski, Genealogie; – Bibliogr. historii Pol. XIX w., III vol. 1; Łukawski Z., Bibliografia prasy polskiej w Rosji w l. 1917–1920, „Prasa Współcz. i Dawna” 1958 s. 13; – Boniecki, IX 317; Lenczewski, Genealogie; Pułaski, Kronika, I; Uruski, VI 238, XIV 139; Żychliński, III; – Chwalewik, Zbiory pol., I 28; Słown. Geogr. (Bohuszówka); – Aftanazy, Dzieje rezydencji, V, IX; Karolczak K., Dzieduszyccy. Dzieje rodu, Kr. 2000; Szczublewski J., Pierwsza reduta Osterwy, W. 1965; Ślisz A., Prasa polska w Rosji w dobie wojny i rewolucji (1915–1919), W. 1968; Urbański A., Z czarnego szlaku i tamtych rubieży, W. 1928 s. 28–9; Zasztowt L., Polskie szkółki ludowe na Ukrainie w latach 1905–1914, „Rozpr. z Dziej. Oświat.” T. 33: 1990 s. 97; – Woreyd. Almanach, W. 1928; Spisok členov Podol’skago obščestva sel’skago chozjajstva i sel’sko-chozjajstvennoj promyšlennosty, [b.m.r.w.] s. 12 (dot. Cezarego Stadnickiego); Spisok dvorjan volynskoj gubernii, Žitomir 1906 (dot. Karwickich); – Gostyński T., Salon mojej matki, „Roczn. Warsz.” T. 12: 1974; Günther W., Polski teatr w Kijowie, „Pam. Kijowski” T. 3: 1966; Iwański A., Gdzie i jak mieszkał w Warszawie Karol Szymanowski, „Muzyka” 1952 nr 7–8; Iwański A., junior, Wspomnienia 1881–1939, Oprac. W. Zawadzki, Słowo wstępne J. Iwaszkiewicz, W. 1986; Iwaszkiewicz J., Spotkania z Szymanowskim, Kr. 1976 s. 72–3; Kossak W., Listy do żony i przyjaciół, Oprac. K. Olszański, Kr. 1985 II (dot. Cezarego Stadnickiego); Szymanowski K., Korespondencja, Oprac. T. Chylińska, W. 1994–7 II–III; Weyssenhoff J., Boguszówka, „Świat” R. 26: 1931 nr 34– 35; – B. Jag.: sygn. 9832 III k. 100–2 (W. Podhorski, „Moje ostatnie wspomnienia”), sygn. Przyb. 63/93.

Andrzej A. Zięba