Lewkowicz Ksawery Franciszek (1869–1958), lekarz, profesor katedry chorób dzieci Wydziału Lekarskiego UJ. Ur. 2 XII w Krakowie, syn Antoniego i Marcjanny z Wyleżyńskich, wnuk Sykstusa (zob.). Gimnazjum Św. Anny ukończył w Krakowie w r. 1888. Studiował na Wydziale Lekarskim UJ, stopień doktora wszech nauk medycznych uzyskał w r. 1895. W l. 1895–7 był lekarzem praktykantem w Szpitalu Św. Łazarza w Krakowie na oddziale chorób wewnętrznych, kierowanym przez prof. Stanisława Pareńskiego, potem w Klinice Pediatrycznej prof. Macieja Jakubowskiego. W l. 1897–1903 został asystentem tej kliniki. W semestrach zimowych 1900/1 i 1901/2 odbył dalsze studia lekarskie w Paryżu, w klinice pediatrycznej prof. A. Granchera i w Instytucie Pasteura; w r. 1903 kilka miesięcy dokształcał się w klinikach w Wiedniu. Habilitował się w UJ w r. 1903. W l. 1903–7 był zawodowym lekarzem wojskowym w randze kapitana w jednym z pułków krakowskich. Profesorem nadzwycz. i kierownikiem katedry chorób dzieci w UJ mianowany został 1 X 1907, profesorem zwycz. tytularnym 30 VI 1917, profesorem zwycz. 2 I 1920.
W r. 1914 Tow. Opieki Szpitalnej powierzyło mu funkcje lekarza ordynującego w Szpitalu Św. Ludwika dla dzieci (mieszczącym się w jednym gmachu z Kliniką Chorób Dzieci UJ). W okresie od 1 X 1914 do sierpnia 1916 zajmował zastępczo stanowisko dyrektora tego szpitala. Równocześnie w sierpniu 1914 został powołany do służby wojskowej w Krakowie, jako dowódca szpitala fortecznego; zwolniony z niej w grudniu 1918 r. Otrzymał w tym okresie kolejno rangę majora i podpułkownika. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej zajmował nadal w okresie międzywojennym stanowisko kierownika katedry chorób dzieci Wydziału Lekarskiego UJ. W r. akad. 1930/1 był dziekanem Wydziału Lekarskiego. W r. 1931 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a w r. 1938 prezesem Krakowskiego Tow. Lekarskiego. Podczas okupacji niemieckiej, w jesieni 1939 r., wraz z innymi profesorami UJ wywieziony został do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Powrócił z niego z ciężkimi objawami choroby głodowej. Po wojnie 1945 r. L. objął z powrotem kierownictwo Katedry Chorób Dzieci. Dn. 31 XII 1947 przeszedł na emeryturę.
Dorobek naukowy L-a stanowi 96 publikacji. Pierwszą pracę, pt. Ueber den Entwicklungsgang und die Einteilung der Malaria Parasiten ogłosił jeszcze w r. 1897, w „Zentralblatt für Bakteriologie” (T. 21 z, 4). Wyniki swoich doświadczeń i obserwacji klinicznych przedstawiał w „Przeglądzie Lekarskim”, „Wiener Klinische Wochenschrift”, „Jahrbuch für Kinderheilkunde”, „Lancet”, „La Presse Médicale” i innych czasopismach. Po początkowych zainteresowaniach zimnicą (Zur Biologie der Malaria Parasiten, „Wiener Klinische Wochenschr.” 1900 nr 9, 10) zwrócił się L. ku klinicznym zagadnieniom nagminnego zapalenia opon u dzieci, publikując w polskich i zagranicznych periodykach lekarskich cykl znanych później prac na ten temat (Leczenie swoiste nagminnego zapalenia opon, artykuły w „Przeglądzie Lekarskim” 1916–8, Le traitement spécifique de la méningite épidemique, „Arch. Méd. Enfants” i in.). Wiele prac L-a dotyczyło patogenezy gruźlicy i jej stosunku do schorzeń gośćcowych (Gruźlica u dzieci, „Przegl. Lek.” 1910 nr 14). Były one wielokrotnie przedstawiane na posiedzeniach naukowych Wydziału Lekarskiego Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie w l. 1931–47 oraz na zjazdach międzynarodowych w Londynie i Nowym Jorku. Wiele publikacji L-a miało charakter doniesień kazuistycznych. L. zmarł 15 VIII 1958 w Krakowie. Żonaty ze Stanisławą z Kwielewskich, doktorem praw, miał synów: Sykstusa (ur. 1911), Janusza (ur. 1913) i Józefa (ur. 1915).
Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Wachholz L., Białoń J., Grochowski J., Skład osobowy Wydziału Lekarskiego i Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1949, Akademii Medycznej w Krakowie w latach 1950–1963, Kr. 1963; – Giza T., Dzieje nauki i nauczania pediatrii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Medycznej w Krakowie, w: Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, T. II: Historia katedr, Kr. 1964 s. 473–83; Groer F., Ks. L. w 50 rocznicę pracy badawczej, a 40 rocznicę profesury w Uniwersytecie Jagiellońskim, „Przegl. Lek.” 1947 nr 24–5 s. 884–6; Gwiazdomorski J., Wspomnienia z Sachsenhausen, dzieje uwięzienia profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1964 s. 270; Krukowska H., Prof. dr Ks. L., „Pediatria Pol.” 1959 nr 2 s. 117–20; Supniewski J., Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego w okresie okupacji, w: Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, T. II: Historia katedr, Kr. 1964 s. 139–52; – Roczn. PAU 1933–4 [druk.] 1935; – Arch. UJ: W. L. S. Personalia.
Jerzy Lisiewicz