Piniński Leon Jan (1857–1938), prawnik, rektor Uniw. Lwow., namiestnik Galicji, historyk sztuki. Ur. 8 III we Lwowie, był synem Leonarda (1824–1886), ziemianina, i Julii z Nikorowiczów (zm. 1893). Uczył się w domu rodzinnym w Grzymałowie (pow. skałacki), egzamin dojrzałości złożył w gimnazjum w Tarnopolu w r. 1874. Studiował na Wydziale Praw. Uniw. Lwow.; był członkiem akademickich związków młodzieżowych, a w r. 1876/7 prezesem Czytelni Akademickiej. W r. 1880 uzyskał doktorat praw, a następnie wyjechał na dalsze studia do Lipska, Berlina i Wiednia (decydujący wpływ wywarli na P-ego: W. Wundt, R. Ihering, H. Dernburg). Po powrocie do kraju w r. 1886 habilitował się i był docentem prywatnym prawa rzymskiego Uniw. Lwow. w l. 1886–90. Dn. 13 XII 1891 został profesorem zwycz. prawa rzymskiego Uniw. Lwow. i w r. 1892 objął katedrę prawa rzymskiego. Był członkiem komisji dla teoretycznych egzaminów prawniczych oddziału prawno-historycznego i oddziału sądowego. Dn. 2 V 1895 został członkiem korespondentem Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności, a 11 V 1903 członkiem czynnym AU. Publiczną działalność P-ego wytyczały trzy kierunki zainteresowań: nauka, polityka i kultura. Był wybitnym znawcą prawa rzymskiego, cywilnego, karnego i państwowego. Jako prawnik zyskał uznanie międzynarodowej krytyki po ogłoszeniu monografii Der Thatbestand des Sachbesitzerwerbs nach gemeinem Rechte (Leipzig 1885–8 I–II, t. I był podstawą habilitacji), w której na podstawie gruntownej analizy źródeł poddał krytyce panującą dotychczas teorię Savigny’ego o istocie posiadania, formułując własną teorię określającą posiadanie jako stan gospodarczego korzystania z rzeczy. Znalazło to szeroki oddźwięk w literaturze prawniczej oraz wyraz praktyczny we współczesnym ustawodawstwie. Wysoko oceniana była także rozprawa P-ego O pojęciu i granicach prawa własności według prawa rzymskiego („Księga pamiątkowa Uniwersytetu Lwowskiego ku uczczeniu pięćsetnej rocznicy fundacji Jagiellońskiej Uniwersytetu Krakowskiego”, Lw. 1900; toż w języku niemieckim Wien 1902). Studia nad prawem rzymskim traktował P. także jako jeden ze sposobów wpływania na kształtowanie współczesnej praktyki. Znalazło to wyraz w dwu rozprawach: O stosunkach prawnych nie bronionych skargą („Księga pamiątkowa ku czci O. Balzera”, Lw. 1925 II) oraz Wpływ błędu «in corpore» i «in qualitate» na ważność umów według prawa rzymskiego („Księga pamiątkowa ku czci W. Abrahama”, Lw. 1930 I). Pisał również o kodeksie Justyniana, R. Iheringu i B. Windscheidzie, a także artykuły w prasie codziennej o aktualnych problemach prawnych i ustrojowych. Ogłoszone zostały jego wykłady uniwersyteckie pt. Prawo rzeczowe (Lw. 1927), Prawo rzymskie prywatne (Lw. 1928) i Prawo rodzinne rzymskie (Lw. 1931).

P. odziedziczył po ojcu miasteczko w pow. skałackim – Grzymałów, należał do Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego (od r. 1885) oraz Tow. Kredytowego Ziemskiego we Lwowie (od r. 1887). Działalność społeczno-polityczną rozpoczął w r. 1886 od Rady i Wydziału Powiatowego w Skałacie. W r. 1889 wybrany został na posła do Rady Państwa z kurii wielkiej własności okręgu Tarnopol–Zbaraż–Skałat–Trembowla, a w r. 1891 z okręgu gmin wiejskich Tarnopol–Zbaraż–Skałat. Członkiem Rady Państwa był do r. 1898. Należał do grona przywódców Koła Polskiego i szybko stał się jednym z wybitniejszych przedstawicieli galicyjskiego ziemiaństwa w parlamencie. Pracował głównie w komisjach finansowych i prawniczych: w l. 1895–6 przewodniczył stałej komisji opracowującej kodeks procedury cywilnej. Jako przewodniczący komisji karnej referował projekt nowego kodeksu karnego i z jego inicjatywy uchwalono wiele postanowień odnoszących się do wyzyskiwania nieudolności lub nieświadomości jednostek w sprawach kredytowych. W komisji budżetowej referował budżet Ministerstwa Wyznań i Oświaty, należał do komisji adresowej, walutowej i weryfikacyjnej. Z inicjatywy P-ego powstała uchwała z 8 VI 1892 o szkolnych inspektorach powiatowych. W r. 1893 przemawiał w Izbie Posłów w sprawie reformy studiów, domagając się m. in. zaliczenia dawnego prawa polskiego do przedmiotów rygorozowych na Uniw. Lwow. i UJ. Wniósł m. in. projekt ustawy o uregulowaniu emigracji. Gruntowne przygotowanie prawnicze oraz umiejętne przedstawianie wniosków pod obrady Rady Państwa szybko uczyniły z P-ego znanego parlamentarzystę. Dn. 18 III 1894 został powołany na dożywotniego członka Trybunału Państwa jako kandydat zaproponowany przez Izbę Posłów na wniosek Koła Polskiego. W r. 1896 został wybrany do wspólnych Delegacji. Politycznie związany z «podolakami», dążył do rozszerzenia autonomii Galicji i kompetencji Sejmu (kosztem parlamentu centralnego) z myślą o umocnieniu pozycji konserwatystów galicyjskich. Od 9 XI 1894 zasiadał P. w galicyjskim Sejmie Krajowym z okręgu wielkiej własności w Tarnopolu, pracował głównie w komisjach: adresowej, prawniczej, emigracyjnej, szkolnej i budżetowej, przedstawiając analizy dotyczące stanu szkolnictwa ludowego, seminariów nauczycielskich oraz budżetu krajowego (1895, 1898). Wypowiadał się m. in. za obostrzeniem przepisów karnych przeciw lichwie.

Dn. 31 III 1898, dzięki poparciu Kazimierza Badeniego, został namiestnikiem Galicji po ustąpieniu Eustachego Sanguszki. Zrezygnował wówczas z profesury uniwersyteckiej. Z urzędu pełnił także obowiązki prezydenta Dyrekcji Skarbu, Dyrekcji Dóbr Państwowych i Rady Szkolnej, otrzymał tytuł tajnego radcy. Miał opinię dobrego administratora, przeprowadził w r. 1900 powierzenie arcybiskupstwa lwowskiego swemu przyjacielowi ks. prof. Józefowi Bilczewskiemu. Współpracował z Michałem Bobrzyńskim przy reformie oświaty w Galicji, podjętej przez Radę Szkolną Krajową. W grudniu 1901 pomoc namiestnika P-ego dała zwycięstwo galicyjskim konserwatystom w wyborach do Sejmu. W styczniu 1902 w związku z dyskusją sejmową i manifestacjami w Galicji przeciw pruskiej polityce szkolnej w Poznańskiem Berlin oficjalnie wyraził swe niezadowolenie z postawy P-ego. Jako namiestnik Galicji podjął energiczną walkę z ukraińskim ruchem narodowym oraz ruchem socjalistycznym. Przeciw ruchowi robotniczemu stosował represje policyjne, domagając się jednocześnie od działaczy konserwatywnych podjęcia kontrakcji ideologicznej. Pod pozorem walki z antysemityzmem wprowadził 28 VI 1898 stan wyjątkowy w 33 powiatach (w tym w całej Galicji Zachodniej) oraz sądy doraźne w 2 powiatach, skierowane przeciw działaczom socjalistycznym i ruchu ludowego. Pod hasłem obrony polskiego stanu posiadania we wschodniej Galicji związał się z Ligą Narodową i był popierany przez „Słowo Polskie” w antyukraińskiej polityce, zwłaszcza w okresie strajku rolnego w r. 1902. Współpracował ściśle z Władysławem Kozłowskim. Uczynił „Gazetę Narodową” swym nieoficjalnym organem. Uważany był w niektórych kołach konserwatystów krakowskich za życzliwego dla endencji. Ostro atakowany przez Ignacego Daszyńskiego za stosowanie wobec socjalistów ustawodawstwa wyjątkowego, w atmosferze skandalu politycznego z powodu sprowadzenia z Wiednia do Nowego Sącza kata mającego wykonywać wyroki śmierci, został 8 VI 1903 odwołany z namiestnictwa po krwawych wydarzeniach w Sanockiem. Przyczynił się do tego również premier austriacki E. Koerber oraz krytykujący stan administracji galicyjskiej konserwatyści krakowscy z prezesem Koła Polskiego Władysławem L. Jaworskim, którzy wysunęli Andrzeja Potockiego na stanowisko Namiestnika.

Równocześnie z dymisją otrzymał P. dożywotnie członkostwo Izby Panów Rady Państwa (8 VI 1903–1918), a 16 VI 1904 został członkiem Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie, w której zasiadał do r. 1920. Powrócił też do pracy w Trybunale Państwa (1904–18). Ponownie, jako profesor honorowy, podjął wykłady z prawa rzymskiego i karnego na Uniw. Lwow. Nie wycofał się także z czynnego życia politycznego, zasiadał w Sejmie galicyjskim, zabierał głos w sprawach szkolnych, budżetowych, Banku Przemysłowego. Opublikował rozprawkę W sprawie teatru lwowskiego (Lw. 1907), która wywołała głosy polemiczne. Jako przedstawiciel tzw. autonomistów – odłamu wschodniogalicyjskich konserwatystów («podolaków») – należał do Stronnictwa Prawicy Narodowej. Niechęć pomiędzy P-m a M. Bobrzyńskim, mająca swe podłoże w osobistych animozjach i poglądach politycznych, przyczyniła się do tego, że w okresie namiestnictwa Bobrzyńskiego P. należał do opozycji i sprzeciwiał się wprowadzeniu reform polityczno-społecznych w Galicji. W l. 1905–7 w Radzie Państwa przeciwstawiał się reformie wyborczej do parlamentu i wprowadzeniu powszechnego prawa głosowania (np. mowy z 2 XII 1905 i 21 XII 1906). W l. 1905–14 pracował w sejmowej komisji dla reformy wyborczej w Galicji, ale jednocześnie należał do najzaciętszych przeciwników reformy w Galicji i godził się tylko na jej ograniczony charakter (np. mowa z 15 X 1910). W listopadzie 1907 brał udział w pertraktacjach konserwatystów z ludowcami, które doprowadziły do ugody Bobrzyńskiego z Polskim Stronnictwem Ludowym. Nie zmienił nigdy swego wrogiego stanowiska wobec ruchu socjalistycznego, w r. 1905 otwarcie wzywał rząd do energicznej walki, był przeciwnikiem manifestacji patriotycznych. Ta ultrakonserwatywna postawa P-ego powodowała, że był ostro krytykowany nie tylko przez działaczy socjalistycznych i galicyjskich demokratów, ale nawet przez konserwatystów krakowskich. Przed r. 1914 był zdeklarowanym austrofilem: redagował rezolucję sejmowego Koła Polskiego z 10 XII 1912, która zapowiadała pełne poparcie Polaków dla Austro-Węgier w razie wybuchu wojny. W listopadzie i grudniu 1913 wygłosił w Delegacjach przemówienie poświęcone kryzysowi bałkańskiemu (Über Balkanfragen, Weltrüstungen und Friedenspolitik, Wien 1914). Przemówienia parlamentarne, sejmowe i artykuły na aktualne tematy polityczne zamieszczał w „Gazecie Narodowej”, „Gazecie Lwowskiej” oraz „Kurierze Lwowskim”.

W dn. 28 VII 1914 P. wszedł do Prezydium początkowo tajnego Komitetu Narodowego we Lwowie, przekształconego następnie 5 VIII w Centralny Komitet Narodowy (CKN). Był wówczas przeciwnikiem planów wojskowych Józefa Piłsudskiego i politycznych Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Z ramienia CKN brał udział w krakowskich naradach 15–16 VIII i jako reprezentant «podolaków» wszedł do Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN), mimo że otwarcie występował przeciw tworzeniu wojska polskiego, a zwłaszcza oddaniu dowództwa Piłsudskiemu. Był członkiem Sekcji Wschodniej NKN i wspólnie z Aleksandrem Skarbkiem pertraktował w sierpniu 1914 z austriacką komendą korpusu we Lwowie o zagwarantowanie Legionowi Wschodniemu statusu samodzielnej jednostki bojowej. Wobec niepowodzeń militarnych Austro-Węgier z rezerwą odnosił się do wysiłków NKN i należał do grona polityków wschodniogalicyjskich, którzy przed wkroczeniem Rosjan do Lwowa postanowili pozostać w mieście oraz podjąć działalność polityczną pod okupacją rosyjską. We wrześniu 1914 wszedł do Miejskiej Straży Obywatelskiej, następnie na przełomie r. 1914 i 1915 należał do utworzonego przez Tadeusza Rutowskiego komitetu broniącego mieszkańców, bezskutecznie starał się o uruchomienie szkolnictwa polskiego w okupowanym Lwowie. Stanął też na czele wznowionego austriackiego Czerwonego Krzyża. Od połowy 1915 r. był też członkiem lwowskiego Komitetu Ratunkowego Książęco-Biskupiego (K.B.K.). Dn. 10 XI 1914 we Lwowie podpisał apel o rozwiązanie Legionów Polskich. W grudniu 1914 był jednym z sygnatariuszy memoriału przychylnie oceniającego akcje wojskowe Rosji, opracowanego przez Stanisława Grabskiego i złożonego rosyjskiemu generałowi-gubernatorowi Galicji G. Bobrińskiemu. W konsekwencji działacze niepodległościowi uznali P-ego za moskalofila, on sam natomiast tłumaczył, że kierowała nim nadzieja powstrzymania Rosjan od represji w stosunku do wziętych do niewoli legionistów. W r. 1916 wraz z autonomistami powrócił do NKN i zwalczał antypolską politykę O. Czernina oraz E. Seidlera: dn. 28 VI 1917 w Izbie Panów Rady Państwa krytykował austriackie represje w Galicji. W lecie i jesienią 1917 opowiadał się za utrzymaniem NKN, a przeciw uchwale majowej polskiego Koła Sejmowego. W lutym 1918, wspólnie z Andrzejem Lubomirskim, przeprowadził w Budapeszcie w imieniu Koła Polskiego rozmowy polityczne w celu pozyskania Węgrów dla polskich koncepcji zmiany postanowień traktatu brzeskiego z Ukrainą, który ostro zaatakował w Izbie Panów Rady Państwa.

Po odzyskaniu niepodległości P. zerwał z polityką, poświęcając się działalności naukowej, a przede wszystkim sztuce. Był członkiem założycielem (1901) Tow. dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie, od r. 1920 członkiem Tow. Naukowego we Lwowie, a od r. 1922 aż do śmierci przewodniczącym jego Sekcji Historii Sztuki i Kultury oraz członkiem Tow. Naukowego Warszawskiego. Na Uniw. Lwow. od r. 1919 wykładał prawo rzymskie i prowadził seminarium, w l. 1928–9 był rektorem. Opracował wówczas „Kronikę Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie za r. 1928/29” (Lw. 1930). Dn. 16 XII 1930 zorganizowano P-emu jubileusz pięćdziesięciolecia doktoratu i odnowienie dyplomu. W r. 1935 otrzymał godność profesora honorowego, a 18 VI 1936 urządzono akademię poświęconą pięćdziesięcioleciu jego pracy na Uniwersytecie. Podobny jubileusz pracy naukowej i kulturalnej zorganizowało P-emu Tow. Naukowe we Lwowie 18 VI 1938. W l. 1932–3 bardzo energicznie wystąpił P. przeciw wprowadzanej ustawie o szkołach akademickich, broniąc idei ich samorządu.

Trzecią dziedziną zainteresowań P-ego była szeroko rozumiana sztuka, którą zajmował się równolegle z pracą naukową i działalnością polityczną. Był krytykiem muzycznym (sam też komponował), historykiem, mecenasem i kolekcjonerem dzieł sztuki. W swym pałacyku przy placu Matejki we Lwowie stworzył kolekcję dzieł sztuki (malarstwo, rzeźby, ryciny, starodruki) hiszpańskiej, włoskiej, holenderskiej, angielskiej oraz polskiej i ceniono go jako znawcę dawnej i współczesnej kultury europejskiej (Przechadzka po muzeach madryckich, Lw. 1908). Z czasem też na czoło jego działalności naukowej wysunęły się studia estetyczno-filozoficzne i estetyczno-historyczne, poświęcone muzyce i sztukom pięknym. Świadczyły one o wszechstronności jego zainteresowań i dużej erudycji. Muzyce poświęcił kilka większych studiów (O operze nowoczesnej i znaczeniu Ryszarda Wagnera oraz o Parsivalu Wagnera, Lw. 1883, Parsifal Wagnera po latach trzydziestu, Lw. 1914, Muzyka jako czynnik kultury, Lw. 1913) oraz liczne artykuły w prasie lwowskiej. Krytycznie oceniał muzykę Wagnera, ale „Lohengrina” jako artystyczną całość uznał za najpiękniejszą operę; pisał o F. Schubercie. Analizując dzieła wielkich klasyków, wydobywał z nich przede wszystkim nieprzemijające wartości etyczne, przydatne dla współczesnego życia społecznego. Taki charakter miały refleksje: Pod wrażeniem «Rozmyślań» Marka Aurelego (Kr. 1911), Etyka Dantego w Boskiej Komedii (Lw. 1922) czy Goethe w rozmowach z Eckermannem (Kr. 1932). Krytycznie przedstawił Sądy Goethego o sztuce włoskiej (Kr. 1916). Szczególne miejsce w pisarstwie P-ego zajmuje refleksyjno-dyskusyjna praca Shakespeare. Wrażenia i szkice z twórczości poety (t. 1–2, Lw. 1924–5) bardzo wysoko oceniona m. in. przez R. Dyboskiego, który na jej podstawie doszedł do wniosku, że P-ego cechował pesymistyczny stosunek do świata. P. był doskonałym znawcą sztuki włoskiego renesansu i baroku oraz angielskiego malarstwa XVIII w., zwłaszcza portretu. Pisał o Jacku Malczewskim, Kazimierzu Pochwalskim, Arturze Grottgerze, Rafaelu, o rycinach i portrecie polskim. Jako krytyk zwalczał niektóre modernistyczne kierunki (np. formizm). Na pierwszym miejscu stawiał zawsze społeczną rolę sztuki (Ewolucja i moda w pojmowaniu piękna, Lw. 1908). Z tego też względu szczególne zainteresowanie P-ego budziły zagadnienia konserwatorskie: w r. 1908 jako sprawozdawca komisji sejmowej walczył w Sejmie galicyjskim o ustawę konserwatorską, propagował te zagadnienia w licznych artykułach, zwłaszcza w „Gazecie Narodowej”, położył duże zasługi dla organizacji opieki nad zabytkami w Galicji, pisząc i czynnie wpływając na utrzymanie zabytkowego charakteru m. in. Krakowa i Lwowa, bronił Barbakanu krakowskiego przed umieszczeniem w nim panoramy (1909), starał się wpłynąć na politykę muzealną Lwowa (1909). Problemy związane z konserwatorstwem poruszył też w obszernej pracy Piękno miast i zabytki przeszłości (Kr. 1912). Jako referent komisji budżetowej Sejmu Krajowego przeprowadził układy z władzami austriackimi w sprawie ewakuacji wojska austriackiego z Zamku na Wawelu. Był członkiem Komitetu Odnowienia Wawelu. Opracował własne projekty odnowy i urządzenia Zamku (np. Zamek na Wawelu, Lw. 1905), w których chciał pogodzić rezydencję panującego z muzeum. Jako zasadę stawiał konserwację i był przeciwnikiem rekonstrukcji. W l. 1926–9 ofiarował Wawelowi kolekcję obrazów. Natomiast cenny zbiór rycin oraz bibliotekę przekazał testamentem Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich we Lwowie. Pozostałe dzieła sztuki wraz z willą przeznaczył na oddział Państwowych Zbiorów Sztuki we Lwowie. W r. 1905 został członkiem honorowym Muzeum Narodowego w Krakowie, w r. 1908 był kuratorem Muzeum Sztuki i Przemysłu w Wiedniu. Duże zasługi położył przy utworzeniu Gabinetu Rycin PAU w Krakowie, a następnie był w l. 1934–8 przewodniczącym Komitetu tego Gabinetu.

P-ego jako polityka ocenia się krytycznie: ultrakonserwatysta o ciasnych horyzontach politycznych (M. Bobrzyński); widziano w nim natomiast jednego z najwybitniejszych uczonych polskich, «mistrza i nauki i sztuki prawa» (F. Zoll, M. Chlamtacz, S. Łempicki, J. Hirschler, W. Osuchowski, R. Dyboski). Wyróżniony został doktoratami honoris causa: filozofii na Uniw. Lwow. oraz prawa na UJ (1900) i Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Dn. 4 XI 1937 na wniosek Polskiej Akademii Literatury otrzymał Złoty Wawrzyn Akademicki za twórczość naukową związaną z literaturą piękną. Był obywatelem honorowym wielu miejscowości galicyjskich, m. in. Lwowa, Tarnopola, Kołomyi, Nowego Sącza, Nowego Targu, Jasła, Drohobycza. Zmarł 4 IV 1938 we Lwowie, pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim. Był odznaczony Komandorią Orderu Polonia Restituta z Gwiazdą.

P. był ożeniony z Marią z Mniszchów (zm. 1922), wdową po Tadeuszu Horochu.

Dwa portrety pędzla Jacka Malczewskiego (z l. 1904, 1906) w zbiorach Muz. Narod. w Kr.; – Korbut, IV 175–6; Nowy Korbut, XV 252–4; Bibliogr. historii Pol., W. 1978 III cz. 2; Pol. bibliogr. sztuki, I, II; Suligowski, Bibliogr. prawnicza; Osuchowski W., Bibliogr. prac. P-ego, w: Księga pamiątkowa ku czci L. P-ego. Lw. 1936 II; Enc. Org; Ilustr. Enc. Trzaski; W. Enc. Powsz. (PWN); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Öster. Biogr. Lexikon; Peretiatkowicz–Sobeski, Współcz. kultura pol.; Borkowski, Almanach, II 687–8; Uruski; Żychliński, XXIII 147, XXVI 101, 111; Kolmer G., Das Herrenhaus des Österreichischen Reichsrats, Wien 1907; tenże, Parlament und Verfassung in Österreich, Wien 1907–14 IV–VIII; Nieciowa, Członkowie AU oraz PAU; – Akademia dla uczczenia zasług Prof. dra Leona hr. Pinińskiego, Lw. 1936; Barycz H., Na przełomie dwóch stuleci, Wr. 1977; Buszko J., Ruch socjalistyczny w Krakowie 1890–1914 na tle ruchu robotniczego w Zachodniej Galicji, Kr. 1961; tenże, Sejmowa reforma wyborcza w Galicji 1905–1914, W. 1956; Chlamtacz M., Śp. Leon Piniński, „Gaz. Sądowa Warszawska” 1938 nr 18 s. 276–9, nr 19 s. 289–90; Chołodecki-Białynia J., Lwów w czasie okupacji rosyjskiej, Lw. 1930; Finkel–Starzyński, Hist. Uniw. Lwow., II; Garlicki A., Geneza Legionów, W. 1964; Holzer J., Molenda J., Polska w pierwszej wojnie światowej, W. 1973; Jabłoński H., Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w czasie wojny 1914–1918 r., W. 1958; Księga pamiątkowa ku czci L. P-ego, Lw. 1936 I, II (fot. wg portretu J. Malczewskiego); Lasocki Z., Polacy w austriackich obozach barakowych dla uchodźców i internowanych, Kr. 1929; Mańkowski T., Leon Piniński (1857–1938), Prace Kom. Hist. Sztuki, Kr. 1938 VII 265–7 (fot., częściowa bibliografia prac); tenże, Śp. Leon Piniński (1857–1938), „Kwart. Hist.” T. 52: 1938 s. 793–4; Molenda J., Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908–1918, W. 1980; Morelowski M., Śp. Leon Piniński i jego działalność około podniesienia kultury artystycznej narodu, Prace i Mater. Sprawozdawcze Sekcji Hist. Sztuki Tow. Przyj. Nauk. w Wil., Wil. 1938/9 III 349–54; Myśliński J., Grupy polityczne Królestwa Polskiego w zachodniej Galicji (1895–1904), W. 1967; Najdus W., Szkice z historii Galicji, W. 1958–60 I–II; Osuchowski W., Le renouvellement du doctorat du professeur comte Piniński, „Przew. Hist.-Prawny” T. 2: 1931 s. 84–6; tenże, Śp. Leon hr. Piniński, „Ruch Prawn. Ekon. i Socjol.” R. 18: 1938 s. 731–3; Puciata-Pawłowska J., Jacek Malczewski, Wr. 1968 (fot. portretu P-ego pędzla Malczewskiego); Rossowski S., Lwów podczas inwazji, Lw. 1916 s. 258; tenże, Wizerunki sejmowe. Ludzie i sprawy, Lw. 1903 s. 96–101; Rzepecki J., Sprawa Legionu Wschodniego 1914 roku, W. 1966; Srokowski K., NKN. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kr. 1923; Śmiałek W., Leon Piniński, „Przegl. Pedagog.” R. 57: 1938 s. 237–8; Witkowski S., Longchamps R. de Berier, Leon Piniński, z okazji pięćdziesięciolecia doktoratu, Lw. 1931 (fot.); Zacharewicz J., Leon Piniński, „Kultura” 1936 nr 17 (fot.); – Biliński L., Wspomnienia i dokumenty, W. 1924 II; Bobrzyński M., Z moich pamiętników, Wr. 1957; Bogdanowicz-Rosco M., Wspomnienia, Kr. 1959 I–II; Daszyński I., Pamiętniki, W. 1957 II; Dąbrowski J., Dziennik 1914–1918, Kr. 1977; Galicja w dobie autonomicznej (1850–1914), Oprac. S. Kieniewicz, Wr. 1952; Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, Pelplin 1939 s. 84–5; Hupka J., Z czasów wielkiej wojny, Lw. 1937; Kronika Uniw. Lwow. 1894–1898, Lw. 1899; toż, II: (1898/9–1909/10), Lw. 1912; Kronika Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie za r. 1928/29, Lw. 1930 s. 1, 7, 10–16, 17, 19, 49; Sokolnicki M., Rok czternasty, Londyn 1961; Spraw. stenogr. Sejmu Krajowego galicyjskiego, 1894–1914; Sprawozdania Tow. Naukowego we Lwowie, Lw. 1921 s. 130–1; toż za r. 1936 nr 2 s. 226–8; toż za r. 1938 nr 2 s. 229, 236–7; Szematyzmy Król. Galicji, 1885–1914; Wasylewski S., Pod kopulą lwowskiego Ossolineum, Wr. 1958; Wyczółkowski L., Listy i wspomnienia, Wr. 1960; – „Czas” 1938 nr 94, 95, 98–9 (F. Zoll), 101 (F. Zoll), 102, 105 (fot.); „Gaz. Lwow.” 1930 nr 289; „Kultura” 1937 nr 47; „Przegl. Prawa i Administracji” R. 63: 1938 s. 153–4; „Roczn. AU” 1894/5 s. 28, 1902/3 s. 15; „Roczn. PAU” 1937/8 s. XLV; „Tyg. Illustr.” 1898 nr 15 s. 288 (fot.), 1909 nr 52 s. 1092 (fot. portretu Zygmunta Ajdukiewicza); „Wiek Nowy” 1930 nr 8851; – B. Jag.: rkp. 8078, 8081, 8082, 8083, 8085, 8086, 8087, 8088, 8089, 8099, 8698, 6717, 6998, Akc. 123/56, 49/67, 576/73; B. PAN w Kr.: rkp. 1990, 2714, 2716, 2782, 2783, 2785, 3727, 3851, 3983, 4076, 4080, 6756, 8106, 8145, 8156; B. Ossol.: rkp. 7046, 7348, 7482, 7535, 7683, 7706, 11545–11552, 12177, 12236, 12436, 12013, 13490, 13992, 13994, 13996; – Autobiografia P-ego w Materiałach Red. PSB.

Jerzy Zdrada