Kuczyński Leon Michał h. Ślepowron (1716–1777), konfederat barski, poseł sejmowy, podkomorzy drohicki. Syn Wiktoryna (zob.) i Anieli Chądzyńskiej. Otrzymał staranne wychowanie; kształcił się w Akad. Krak., a następnie za granicą. Po śmierci Augusta II opowiedział się za Stanisławem Leszczyńskim. W r. 1739 występował jako stolnik mielnicki; od r. 1742 ściśle związany z J. K. Branickim, wówczas hetmanem pol. kor., był jego totumfackim przez lat piętnaście. W interesie swego pryncypała przeprowadzał i zrywał sejmiki poselskie i deputackię, utrącał przeciwników, zabiegał o jego interesy w trybunałach. W r. 1744 posłował z ziemi drohickiej na sejm grodzieński i jako stronnik Potockich należał do czołowej grupy opozycjonistów, która doprowadziła do zerwania sejmu. Mimo usilnych zabiegów przepadł na sejmiku przedsejmowym ziemi mielnickiej w r. 1746. Otrzymał natomiast mandat poselski z tej ziemi w r. 1748. Wszedł wówczas do deputacji sejmowej dla przeprowadzenia kalkulacji skarbu litewskiego. Wypowiadał się za aukcją wojska, proponował zniesienie pogłównego, a wprowadzenie cła generalnego i podniesienie pogłównego żydowskiego do wysokości jednego talara; apelował do ofiarności duchowieństwa i posiadaczy królewszczyzn («gdybym jaką królewszczyznę z łaski JKMości gratis miał, tedy bym i połowy intraty nie żałował»). Od r. 1746 chorąży, otrzymał od Branickiego w r. 1750 szarżę pułkownika. W l. 1746–56 miał starostwo żurobickie.
W r. 1755 K. pełnił z woj. podlaskiego funkcję deputata na Trybunał Lubelski. Z czasem zaczął prowadzić na Podlasiu własną politykę. J. Mniszech za pośrednictwem M. Matuszewicza starał się przeciągnąć K-ego w r. 1761 do obozu saskiego, zapewniając mu kuchmistrzostwo lit. względnie miecznikostwo kor. K., lawirując między obozem rządowym a «familią», zbliżył się do tej ostatniej. W r. 1764 posłował z ziemi mielnickiej na sejm konwokacyjny i wszedł do Rady przy prymasie na czas bezkrólewia, jak również w skład deputacji do traktowania z dworem wiedeńskim. Był następnie z ziemi mielnickiej posłem na sejm elekcyjny. Jako rotmistrz duktorowy swej ziemi poprowadził dwie chorągwie stukonne, które na polu elekcyjnym «najparadniej i najregularniej prezentowały się». Dn. 7 IX podpisał w imieniu woj. podlaskiego akt elekcji oraz z ziemią mielnicką wybór Stanisława Poniatowskiego. Posłując z ziemi bielskiej na sejm koronacyjny, podpisał akt konfirmacji praw kardynalnych przez króla oraz wypowiedział się za koniecznością założenia szkoły rycerskiej. Za te dowody przychylności dla «familii» został w r. 1765 podkomorzym drohickim. W r. 1767 paraliżował skutecznie przez czas dłuższy agitację agentów G. Podoskiego i T. Wessla na terenie Podlasia. Po odbyciu w Białymstoku konferencji z Karolem Radziwiłłem (7 VI) przyczynił się wprawdzie do skonfederowania ziemi drohickiej i mielnickiej (w ostatnich dniach czerwca), jednak w sposób stanowczy wymówił się od przyjazdu do Radomia.
Pozostając w bliskim kontakcie z Józefem Pułaskim był K. w r. 1768 głównym organizatorem konfederacji barskiej na Podlasiu. Już w maju podniósł powstanie i stanął na jego czele. J. K. Branickiemu zabrał kilkudziesięciu ludzi z milicji nadwornej, kilka armat i różnej broni. Poczynania te rychło zakończyły się niepowodzeniem i dopiero w rok później za poduszczeniem Anny Jabłonowskiej, zbrojnym poparciem Józefa Bierzyńskiego, a dużym nakładem finansowym i wysiłkiem organizacyjnym K-ego, 5 VII 1769 r. utworzona została konfederacja generału podlaskiego, do której K. skierował dwóch swoich bratanków: Ignacego (zob.) na konsyliarza i Wiktoryna (zob.) na marszałka mielnickiego. Swój udział w konfederacji barskiej traktował K. jako walkę o niepodległość i z królem nie zrywał. W końcu sierpnia 1771 r. przybył nawet do Warszawy; t. r. K. był rekomendowany do wakującego województwa podlaskiego, potem miał «mocne reprezentacje ministerii» (tzn. Czartoryskich) do kasztelanii podlaskiej, ale ku zadowoleniu K. Salderna – jak wspomina Stanisław August – otrzymał ją J. Wilczewski. Dn. 7 I 1772 r. uzyskał (tak jak Wiktoryn, Jan i Ignacy Kuczyńscy) paszport od Generalności do Gdańska. W czerwcu 1772 r. celowo wysłał swe galery ze zbożem do Gdańska bez zbrojnej eskorty, by stały się łupem resztek zgłodniałych i tropionych ostatnich konfederatów. Podejrzewany wciąż o udzielanie pomocy barzanom miał «częste wizyty» wojsk rosyjskich w swych majątkach (połączone z wyniszczającymi egzekucjami, zwłaszcza w l. 1767–9). Z ramienia sejmu rozbiorowego wchodził do kilku komisji sądowych. Król starał się o jego współpracę przy wyborach na sejm 1776 r. i uzyskał odpowiednią obietnicę. Przez A. Mokronowskiego starał się K. o Order Św. Stanisława.
K. posiadał na Podlasiu, nad Bugiem, rozległe dobra Korczew, a ponadto majętności Woźniki, Kuczyn, Gródek nad Nurcem, kilka wiosek w parafii pietkowskiej w ziemi bielskiej oraz dwór w Drohiczynie. Żona Magdalena z Kossakowskich, chorążanka owrucka, wniosła mu kilkanaście wsi liczące klucze: kurczycki i worotniewski w woj. wołyńskim. K. był jednym z najzamożniejszych ziemian na Podlasiu. Dobrze zagospodarowane majątki przynosiły mu 200 000 zł rocznej intraty. Co roku odstawiał do Gdańska własną «flotą» wielkie ilości żyta z majątków podlaskich, a pszenicy i potażu z wołyńskich. Duże dochody czerpał również z gospodarki rybnej w jeziorach i stawach dóbr nadbużańskich. Nazywany «królikiem podlaskim», posiadał, jak stwierdza M. Matuszewicz, «kredyt i moc wielką» w woj. podlaskim. Zabiegali o jego względy i poparcie Potoccy i Czartoryscy, a z miejscowych Ossolińscy i sam Branicki. K. ciężko chorował w l. 1739, 1756, 1767, 1772. Stale zamieszkiwał w Korczewie. Zmarł na «guz» w r. 1777; pochowany został 29 IV w podziemiach kościoła w Knychówku. Wdowa po nim, Magdalena z Kossakowskich, żyła w swych dobrach dziedzicznych na Wołyniu w Worotniewie jeszcze w początkach XIX w. Pozostawił 2 córki: Wiktorię, za Adamem Szydłowskim, starostą mielnickim, i Konstancję, za Jakubem Ciecierskim, stolnikiem drohickim, oraz 3 synów: Feliksa (zob.), Antoniego, stolnika mielnickiego, i Dominika (zob.).

Estreicher; Enc. Org.; Słow. Geogr., IV 392–3, 892; Boniecki; Kossakowski S. K., Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, W. 1860 II 354; Niesiecki; Uruski; Wielądko W. W., Heraldyka, czyli opisanie herbów…, W. 1798 V; Zielińska P., Katalog tek Glinki, cz. 1, W. 1969; – Bergerówna J., Księżna pani na Kocku i Siemiatyczach, Lw. 1936; Grabski W. M., Kilka uwag o początkach Szkoły Rycerskiej, Nauki Human.-Społ., Ł. 1965 z. 40 s. 105; [Iwanowski E.], Heleniusz E., Wspomnienia lat minionych, Kr. 1876 I 467–8; Skibiński M., Europa a Polska, Kr. 1912–3 I–II; – Diariusze sejmowe z wieku XVIII, W. 1911 I; Elektorów poczet, Wyd. O. Pietruski, Lw. 1845; Kossakowskiej Katarzyny z Potockich, Listy 1754–1800, Wyd. K. Waliszewski, P. 1883; Koźmian K., Pamiętniki, W. 1907 VI 56; Lubomirski S., Pamiętniki, Lw. 1925; Materiały do konfederacji barskiej, Wyd. S. Morawski, Lw. 1851 s. 150, 222; Matuszewicz M., Pamiętniki, Wyd. A. Pawiński, W. 1876; Mémoires du roi Stanislas-Auguste Poniatowski, Pet.–Leningrad 1914–24 I, II; Teka Podoskiego, IV 311; Vol. leg., VII 16, 53, 93, 104, 128, 136, 165, VIII 146, 271, 339, 343, 380; – AGAD: Arch. Roskie rkp. nr XI/29, nr XXXIV/231, nr LXIV/59, nr LXX III/67, Zbiory Anny Branickiej rkp. nr K I 21, nr K I 21a, Zbiory Komierowskich rkp. 67/87, Arch. Radziwiłłowskie V nr 7959, nr 7970; Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów, Teki Wessla rkp. nr 302 s. 43–7, nr 170 s. 360; B. Czart.: rkp. nr 794, nr 1192 s. 22; B. Krasińskich w W.: rkp. 3115 s. 46.
                                                                                                                                                                                                                             Wacław Szczygielski