Plocker (Plockier, Płocker, Płockier) Leon, pseud. dr Kazimierz (1888–1968), lekarz, profesor i kierownik katedry i kliniki gastrologii Akademii Medycznej, później Studium Doskonalenia Lekarzy w Akademii Medycznej w Warszawie, działacz społeczny. Ur. 23 XII w Łodzi w rodzinie żydowskiej, był synem Grzegorza Salomona, księgowego, i Heleny z Fryszmanów. Do szkół uczęszczał w Łodzi. W l. 1905–6 należał do uczniowskiej oganizacji Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL). W r. 1906 wydalony z gimnazjum za udział w walce o polską szkołę, przeniósł się do Kowna, gdzie w r. 1907 był aresztowany za działalność w uczniowskiej organizacji SDKPiL. Po uzyskaniu w t. r. matury w Kownie wstąpił na wydział lekarski uniwersytetu w Giessen. Z powodów materialnych i rodzinnych musiał naukę przerwać na trzy lata. W l. 1909–10 odbywał służbę wojskową w armii rosyjskiej. W r. 1914 uzyskał absolutorium w Halle. W początkach pierwszej wojny światowej znalazł się w Niemczech jako jeniec wojenny i w l. 1914–18 był asystentem klinik i ośrodków berlińskich (u: H. Straussa, specjalisty chorób przemiany materii, G. Bergmanna, internisty, I. Boasa i A. Albu, specjalistów chorób przewodu pokarmowego, M. Mossego, specjalisty chorób przemiany materii, H. Oppenheima i R. Cassirera, neurologów, oraz u R. Staehelina, specjalisty chorób przemiany materii). W Paryżu w l. 1919–20 pracował w pracowni radiologicznej A. Béclère’a a następnie w Instytucie Anatomii Patologicznej E. Hedingera w Bazylei. Specjalizował się głównie w gastroenterologii. Doktorat medycyny uzyskał w lipcu 1920 w Bazylei na podstawie rozprawy o samobójstwie.
W t. r. P. powrócił do kraju. Odbył służbę wojskową w WP w stopniu porucznika, pełniąc obowiązki lekarza batalionowego i pułkowego (1920–2). Dyplom nostryfikował w r. 1921 w Warszawie. W l. 1922–5 pracował w m. Iwje, pow. Wołożyn, jako lekarz gminy Sierewice i lekarz instytucji społecznych; jednocześnie prowadził praktykę prywatną w zakresie medycyny ogólnej. W l. 1925 (1926?)–32 pracował w Szpitalu Starozakonnych na Czystem w Warszawie w charakterze asystenta wolontariusza, potem ordynatora pododdziału chorób przewodu pokarmowego. W r. 1924 został członkiem Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (MORP), w l. 1925–39 był lekarzem MOPR i leczył bezpłatnie działaczy lewicowych; wspierał ich też materialnie. Od r. 1927 co dwa lata wyjeżdżał na 3 miesiące za granicę do Berlina, Wiednia, Francji, Włoch w celach naukowych. W l. 1928–9 przebywał w Berlinie. W r. 1932 ze względów politycznych przerwał pracę w szpitalu. Pracował wówczas w stołecznym ambulatorium, w przychodni społecznej, w lecznicy swego wuja Antoniego Fryszmana na Tłomackiem oraz prywatnie praktykował w zakresie chorób przewodu pokarmowego. Był też lekarzem konsultantem Ambasady Związku Radzieckiego. W r. 1933 pracował przez cztery miesiące w Wiedniu w klinice wewnętrznej O. Porgesa, specjalisty chorób przewodu pokarmowego i przemiany materii
Zmobilizowany w r. 1939 jako lekarz porucznik, P. służył w IX Szpitalu Okręgowym. W październiku 1939 wzięty do niewoli niemieckiej w Adamowie, uciekł z niej do Warszawy. Podczas okupacji znalazł się w getcie warszawskim, gdzie prowadził przychodnię gastroenterologiczną i uczestniczył w pracy dydaktycznej na terenie przychodni. W r. 1942, wyszedłszy na roboty, uciekł z getta i ukrywał się w Warszawie pod nazwiskiem Konstanty Szustowski. Jednocześnie utrzymywał kontakty z działaczami Gwardii Ludowej i Armii Ludowej (AL), którym niósł pomoc lekarską. Brał udział w powstaniu warszawskim jako komendant szpitala powstańczego Armii Krajowej przy ul. Wilczej 9 A pod pseud. dr Kazimierz, utrzymując ścisły kontakt z AL. Ewakuowany 14 IX 1944 ze szpitalem do Piastowa, zatrzymał się tam, nadal pracując w szpitalu.
Od 2 IV 1945 P. był dyrektorem Centralnej Polikliniki Min. Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) w Warszawie, następnie głównym internistą Szefostwa Służby Zdrowia MBP, konsultantem gastrologiem MBP, później Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa. Dn. 11 II 1946 przeniósł się do Warszawy. W końcu t. r. zorganizował jedyny w kraju oddział gastrologiczny w Szpitalu SS Elżbietanek (później Szpital Miejski nr 6) i został powołany na ordynatora tego oddziału, który z czasem stał się kliniką gastrologiczną. Od r. 1946 P. był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Poza pracą w MBP (skąd odszedł tuż przed przejściem na emeryturę) i szpitalu pełnił od r. 1950 funkcję konsultanta Lecznicy Min. Zdrowia. Dn. 1 X 1951 został mianowany profesorem nadzwycz. i kierownikiem katedry i kliniki gastrologicznej w Akademii Medycznej (AM), później Studium Doskonalenia Lekarzy (SDL) w AM. W r. 1956 wyjeżdżał w celach naukowych do Czechosłowacji. Jednocześnie z pracą dydaktyczną prowadził praktykę prywatną, którą kontynuował po przejściu 1 X 1962 na emeryturę. P. był inicjatorem i założycielem w r. 1950 Sekcji Gastro-Enterologii i Przemiany Materii w Tow. Internistów Polskich i jej pierwszym przewodniczącym nieprzerwanie aż do śmierci. Był członkiem wielu towarzystw lekarskich krajowych i zagranicznych, m. in. członkiem honorowym Tow. Lekarzy Czeskich im. J. E. Purkyne’go. Współpracował z Międzynarodowym Tow. Gastrologicznym, należał do organizatorów Międzynarodowego Kongresu Gastro-Enterologicznego w Bolonii. Był też członkiem Komitetu Nauk Medycznych PAN. P. utrzymywał żywy kontakt z zagranicznymi klinikami gastroenterologicznymi. Z zapałem organizował oddział, potem klinikę, zdobywał dla niej nowoczesne wyposażenie, nierzadko unikatowe, urządzał pracownie diagnostyczne, utworzył specjalistyczną gastrologiczną przychodnię przyszpitalną. Myślał też o zorganizowaniu centralnej przychodni gastrologicznej, czego nie udało mu się zrealizować. Miał do gastrologii podejście kliniczne (tzn. wiązał objawy chorobowe z wynikami badań laboratoryjnych). W klinice wprowadził nowoczesne metody badawcze. Dbał szczególnie o diagnostykę chorób przewodu pokarmowego, badania endoskopowe, metody morfologiczne, biopsyjne (żołądka, jelita grubego i wątroby), radiologię układu trawienia. Jako jeden z pierwszych w kraju posłużył się w swej klinice badaniami izotopowymi wprowadzając izotopy promieniotwórcze do diagnostyki przewodu pokarmowego. Zabiegał o włączenie gastrologii do programu specjalizacji. Stworzył własną polską szkołę gastroenterologii. W klinice prowadził intensywne szkolenie swoich asystentów i kursantów SDL, spośród których kilkunastu uzyskało II stopień specjalizacji gastrologicznej, a niektórzy stanowiska ordynatorów szpitali w większych ośrodkach miejskich. Po jego przejściu na emeryturę, od r. 1964 egzaminy specjalistyczne gastrologów zostały zniesione.
P. ogłosił ponad 20 prac, najczęściej we współautorstwie. Zajmował się w nich m. in. pasożytami dróg żółciowych opisthorchis felineus („Gastrologia Pol.” 1937), nowotworami przewodu pokarmowego („Klinika Współcz.” 1938, „Gastrologia Pol.” 1938, obie wspólnie z D. Kohanem), rozpoznawaniem raka żołądka („Pol. Arch. Med. Wewn.” 1953, „Wiad. Lek.” 1955), wpływem morfiny na obraz radiologiczny i czynność przewodu pokarmowego („Pol. Tyg. Lek.” 1953, wspólnie z W. Sitkowskim), biopsją wątroby (tamże 1954, z współpracownikami), rolą cynku w organizmie ludzkim („Wiad. Lek.” 1956, z współpracownikami), polarograficznym badaniem zawartości cynku w surowicy krwi („Pol. Tyg. Lek.” 1956, z współpracownikami), chorobą Hanota (w: „International Congress of Gastroenterology. Fifth meeting”, London – Basel 1957, z M. Eilbaumem), rektoromanoskopią w rozpoznawaniu czerwonki bakteryjnej u dzieci („Pol. Tyg. Lek.” 1959, z współpracownikami), rozpoznawaniem chorób układu żółciowego (tamże 1955), leczeniem chorób miąższu wątroby wodnymi wyciągami z wątroby („Československá Gastroenterologie a Vyživa” 1960, z współpracownikami), działaniem buscopanu na przełyk („Przegl. Radiologii i Med. Nuklearnej” 1962, z W. Sitkowskim), radioterapią w colitis ulcerosa subacuta („Pol. Tyg. Lek.” 1962, z współpracownikami), telemetryczną metodą oznaczania kwaśności soku żołądkowego za pomocą radioendosondy (tamże 1968, wspólnie z K. Chrostowskim); napisał też życiorys Antoniego Tuchendlera (tamże 1958). Był redaktorem pracy zbiorowej „Choroba głodowa. Badania kliniczne nad głodem wykonane w getcie warszawskim z roku 1942” (W. 1946).
Poza pracą zawodową P. interesował się literaturą, malarstwem i muzyką. Zmarł 25 I 1968 w Warszawie, w swojej klinice, na skutek mocznicy. Pochowany został 30 I na cmentarzu Wojskowym w Warszawie. Był odznaczony m. in. Orderem Sztandaru Pracy I kl., Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
P. był dwukrotnie żonaty: od r. 1914 z Ewą Kon (1886–1958), nauczycielką muzyki, od r. 1962 ze Stanisławą Kostencką, nauczycielką szkoły specjalnej. Jedyna córka Anna (1915–1942), artysta plastyk, po wybuchu wojny udała się do Borysławia, do narzeczonego Marka (nazwisko nieznane), również artysty plastyka, za którego wyszła tam za mąż. W drodze do Warszawy w r. 1942 oboje zostali zamordowani przez Niemców.
Fot. w Materiałach Red. PSB; – Enc. Warszawy W. 1975; Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej, W. 1933/4, 1936, 1938; Woźniewski Z., Polski Almanach Medyczny W. 1957 s. 267; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1961 s. 221, 1964 s. 274; Urzędowy spis lekarzy…, W. 1924/5 s. 294; – Dzieje uczelni medycznych w Warszawie w latach 1944–1960, W. 1968 s. 332–3; Dzierżanowski R., Leon Plockier (1888–1968), „Służba Zdrowia” 1978 nr 3 s. 8; Kubicki S., Prof. dr Leon Plocker, „Pol. Tyg. Lek.” R. 23: 1968 nr 43 s. 1662–3; – „Służba Zdrowia” R. 3: 1951 nr 42 s. 1 (fot.); – Nekrologi z r. 1968: „Problemy” nr 3; „Służba Zdrowia” nr 6; „Stolica” nr 6; „Trybuna Ludu” nr 26, 27; „Tyg. Powsz.” nr 30; „Życie Warszawy” nr 24–7, 31; – Centr. Arch. KC PZPR: Akta osobowe P-a nr 11446; Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w W.: Akta personalne (fot.); Gł. B. Lek. w W.: Akta Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej, zbiory specjalne nr 212–17666–10 (fot.); – Jakubowska A., Wspomnienie o nestorze polskiej gastrologii L. P-rze (23 XII 1888–25 I 1968), (mszp. w posiadaniu autorki); – Informacje Anieli Jakubowskiej, Danuty Książkiewicz, Marii Nowakowej, Wandy Strawczyńskiej, Krystyny Mączki, Halszki Buczyńskiej.
Teresa Ostrowska