Puciata Leon (1884–1943), ksiądz, profesor teologii dogmatycznej Uniw. Wil., działacz oświatowy. Ur. 8 VII w Wilnie, w rodzinie ziemiańskiej, był synem Wincentego, właściciela folwarku w pobliżu Mior w pow. brasławskim.
P. ukończył w r. 1902 I Gimnazjum Klasyczne w Wilnie, następnie uczył się w wileńskim Seminarium Duchownym (1902–4). Stąd pod pozorem wyjazdu na leczenie udał się do Rzymu, gdzie pod przybranym nazwiskiem Alojzego Junga studiował na Uniwersytecie Gregoriańskim. Uzyskał doktoraty z filozofii i teologii. W r. 1911 przyjął święcenia kapłańskie. Po powrocie do kraju, z powodu nielegalnych studiów zagranicznych, władze carskie nie zatwierdziły go na stanowisko profesora Seminarium Duchownego, mimo iż w r. 1912 uzyskał jeszcze stopień kandydata teologii w Akademii Duchownej w Petersburgu. Pracował więc jako wikariusz przy kościele Św. Franciszka i Św. Bernardyna (pobernardyńskim) w Wilnie. Prowadził wówczas ożywioną działalność w tajnym szkolnictwie polskim dla ubogiej młodzieży. W r. 1914 został proboszczem parafii Św. Anny w Wilnie (dla Niemców); stanowisko to piastował aż do drugiej wojny światowej.
Po zajęciu Wilna przez Niemców w r. 1915 administrator apostolski diec. wileńskiej ks. Kazimierz Michalkiewicz powołał P-ę na sekretarza do spraw kościelnych w związku z okupacją niemiecką. W l. 1915–16 P. zorganizował w Wilnie pierwszy kurs katechetyczny dla nauczycieli religii w szkołach powszechnych. Ponadto uczył później różnych przedmiotów w Gimnazjum Sióstr Nazaretanek i w Gimnazjum Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego. W r. 1917 uruchomił w Wilnie pierwsze męskie Seminarium Nauczycielskie i przez pewien czas był jego kierownikiem. W t. r. powołano go na stanowisko profesora historii sztuki i języka niemieckiego w Seminarium Duchownym. Znał doskonale zabytki Wilna i oprowadzał wybitne osobistości (m. in. cesarza Wilhelma II). Przez szereg lat (od r. 1915) P. brał udział w pracach nad ułożeniem ogólnopolskiego programu nauczania religii w powszechnych szkołach państwowych. Na początku r. 1919 wszedł do komitetu mającego na celu przywrócenie do życia Uniw. Wil. Pracował w tej uczelni od r. 1922, najpierw na Wydziale Humanistycznym, jako lektor języka włoskiego, następnie (od r. 1923) na Wydziale Teologicznym jako zastępca profesora teologii pastoralnej, a od r. 1927 jako zastępca profesora teologii dogmatycznej. Habilitował się w r. 1932 na Uniw. Lwow. na podstawie pracy Grzech pierworodny w teologii św. Anzelma (Wil. 1932). W r. 1935 został mianowany profesorem nadzwycz. Wykłady jego prowadzone w interesującej formie, odznaczały się wielką erudycją. Publikacji jednak nie zostawił dużo (kilkanaście pozycji). Najwartościowsza jest wspomniana praca habilitacyjna. W r. 1933 na VII Zjeździe Związku Zakładów Teologicznych w Wilnie został wybrany na prezesa tegoż związku; dzięki jego staraniom i pod jego redakcją ukazał się „Pamiętnik Siódmego Zjazdu w Wilnie 19 IV – 21 IV 1933” (Wil. 1934). Ponadto należał do komitetu redakcyjnego serii wydawniczej pt. „Studia Teologiczne” (Wil. 1932–8 I–X).
P. był tolerancyjny wobec mniejszości narodowych. Jednak w sprawie bpa wileńskiego Jerzego Matulewicza, który nie popierał polityki polonizacyjnej na Wileńszczyźnie i był z tego powodu ostro zwalczany przez prawicowe ugrupowania, należał do części duchowieństwa wileńskiego niechętnej biskupowi i jako jej przedstawiciel udał się do papieża Piusa XI z prośbą o przeniesienie bpa Matulewicza. Tego kroku później publicznie żałował. P. był także rektorem kościoła Pocieszenia Najświętszej Panny Marii (dawnego kościoła Augustianów) i cenzorem książek w diec. wileńskiej. Był indywidualistą. Żył bardzo skromnie, szeroko zaś wspierał potrzebujących, zwłaszcza młodzież akademicką. Był członkiem Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie.
Po klęsce wrześniowej P. dalej pracował na Uniwersytecie (do jego zamknięcia – 15 XII 1939) i w Seminarium Duchownym. Brał także udział w tajnych kompletach gimnazjalnych, na których uczył religii i łaciny. Uczestniczył w pracy konspiracyjnej (miał stację nadawczą). W dn. 3 III 1942 razem z innymi profesorami Wydziału Teologicznego i Seminarium Duchownego oraz alumnami został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie. Od 19 III 1942 był w obozie w Wiłkowyszkach, a od 17 X – w obozie w Szałtupiu koło Kowna. Z powodu choroby raka został 31 III 1943 zwolniony z obozu i wrócił do Wilna. Ciężko chorego leczył prof. Kazimierz Pelczar i opiekowały się nim siostry ze Zgromadzenia Córek Niepokalanego Serca Marii. W ich domu przy ul. Mostowej w Wilnie zmarł 12 VII 1943. Pochowany został na cmentarzu Bernardyńskim.
Fot. w: Materiałach Red. PSB, „Wiad. Kośc.” (Białystok) 1958 nr 2–4 s. 45; – Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Słown. Pol. Teologów Katol., VI (Krahel T., bibliogr. prac); Catalogus ecclesiarum et cleri [Archi] Dioecesis Vilnensis 1924–39; Directorium horarum canonicarum et missarum pro dioecesi Vilnensis in annum Domini 1912, Vilnae; Schematismus Ecclesiarum et Cleri Archidioecesis Vilnensis 1912–23; Schematyzm kościoła rzymsko-katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Kr. 1925; Universitas Vilnensis Batoreana. Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Skład Uniwersytetu w l. akad. 1924/5, 1925/6 i 1926/7., Wil. [b. r. w.]; toż, 1927/8 i 1928/9, Wil. [b. r. w.]; toż, 1933/4, Wil. [b. r. w]; toż, 1934/5, Wil. [b. r. w.]; toż, 1935/6, Wil. [b. r. w.]; toż, 1936/7, Wil. [b. r. w.]; Universitas Vilnensis Batoreana. Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. VII Spis wykładów na trzy semestry w r. akad. 1923/4, Wil. [b. r. w.]; toż do l. 1938/9, Wil. [b. r. w.]; – Falkowski C., Straty teologicznej nauki polskiej podczas wojny. Środowisko wileńskie, „Ateneum Kapł.” T. 50: 1949 s. 281–2; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, W. 1978 IV; Krahel T., Wileńskie Seminarium Duchowne w czasie II wojny światowej. „Wiad. Kośc. Archidiec. w Białymstoku” R. 8: 1982 nr 1 s. 107, 110; Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, Wil. 1929 II; Szołdrski W., Martyrologium duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką w latach 1939–1945, w: Sacrum Poloniae Millennium, Rzym 1965 XI; Walczak M., Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji 1939–1945, Wr. 1978; – Laszuk W., Szkice nie obiektywne. (Wspomnienia alumna Seminarium Duchownego w Wilnie z lat 1938–45. Sylwetki profesorów), „Wiad. Kośc. Archidiec. w Białymstoku” R. 7: 1981 nr 3 s. 133; Meysztowicz W., Gawędy o czasach i ludziach, Wyd. 2. poprawione, Londyn 1983; Rocznik Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1938–1939, Wil. 1938; Sprawozdanie ze stanu i działalności Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie za rok… 1926–39, Wil. 1926–1939; – Arch. Archidiec. w Białymstoku: Księża archidiecezji wileńskiej, którzy zginęli w latach 1939–1945; – Śnieżko A., Cmentarz Bernardyński w Wilnie, Wr. 1969 II (mszp. w Red. PSB); – W posiadaniu autora: Ks. Józef Zdanowicz, uczeń o mistrzu, (rkp.), Wykładowe dygresje, czyli ks. prof. dr Leon Puciata na wykładach teologii dogmatycznej 1934–6, wynotował Julian Bobek, Wywiad ks. Witolda Pietkuna z bpem Ignacym Świrskim w Siedlcach, 1958; – Informacje ks. Henryka Brzozowskiego, ks. Jana Pankiewicza, ks. Mieczysława Paszkiewicza i Zenona Łasowskiego.
Tadeusz Krahel