Szostakowski (Dunin-Szostakowski) Leon (1850–1904), adwokat, działacz polityczny.
Ur. 6 III w majątku Sokółki (pow. rzeżycki, gub. witebska) w rodzinie ziemiańskiej, był synem Michała (1818–1902) i Tekli z Kibortów. Miał siostrę Marię, zamężną za Zenonem Cywińskim (zob.).
S. odebrał wykształcenie domowe, a następnie m.in. z Edwardem Roppem i Michałem Węsławskim studiował na Wydz. Prawa uniw. w Petersburgu; prawdopodobnie współpracował tam z Janem Hłaską i poznał program organizacji «Ziemla i Wola». Po ukończeniu studiów w r. 1874 i otrzymaniu stopnia kandydata praw wrócił do Wilna, gdzie po odbyciu aplikacji pracował jako adwokat. Równocześnie współdziałał z kierowanym przez Alfonsa Żongołłowicza tajnym kołem związanym z «Ziemlą i Wolą». W r. 1880 wszedł do powołanej przez m.in. Leonarda Rymkiewicza i Gustawa Wołłka wileńskiej Gminy Socjalistów Polskich (GSP). W czerwcu t.r., m.in. z Tadeuszem i Zygmuntem Balickimi oraz Kazimierzem Sosnowskim, uczestniczył w Warszawie w Zjeździe różnych grup GSP z Król. Pol. i Rosji, a w lipcu wziął udział w Zjeździe zjednoczeniowym GSP w Kijowie. Aresztowany w marcu 1881, został osadzony w wileńskim więzieniu wojskowym w pałacu Słuszków. W śledztwie oskarżono go o przynależność do wileńskiej GSP i 26 I 1882 w trybie administracyjnym skazano na pięcioletnie zesłanie na Syberię Zachodnią; karę odbywał w Tiumeniu. Zwolniony przedterminowo w r. 1885, podjął z nakazu władz pracę na Uralu, kolejno w Szadryńsku, Kurganie i Permie. W tym okresie ożenił się w Jekaterynburgu z Melanią Umiastowską i za zezwoleniem policji osiadł w r. 1888 z żoną i córką Zofią w Petersburgu, gdzie pracował jako adwokat.
W r. 1891 wrócił S. do Wilna i wkrótce został wziętym adwokatem. Wraz z Węsławskim oraz adwokatami z Moskwy i Petersburga bronił 8–17 IX 1894 mieszkańców m. Kroże (pow. rosieński), oskarżonych o stawienie «oporu władzy» podczas zamykania 28 X 1893 tamtejszego kościoła Benedyktynek (ostatecznie 18 XI 1894 car Mikołaj II skazał czterech oskarżonych na rok więzienia, a pozostałych ułaskawił). Ponadto pracował S. jako ławnik zarządu m. Wilna oraz radca prawny w wileńskiej filii Warszawsko-Petersburskiego Tow. Kolejowego i hucie szkła «Niemen» Wilhelma Krajewskiego i Juliusza Stollego w Ustroniu (od r. 1894 w Brzozówce, pow. lidzki). Swoje wileńskie mieszkanie udostępniał na występy tajnego teatru amatorskiego. W r. 1894 wzniósł w Wilnie przy ul. Mała Pohulanka (obecnie Kalinowskiego) neogotycki dom «Pod Łabędziem», zaprojektowany przez petersburskiego architekta Antoniego Klewszczyńskiego. Był członkiem wileńskiego Tow. Szubrawców (występował w nim jako Łabędź-senior), reaktywowanego 8 I 1900 przez m.in. Węsławskiego, Michała Minkiewicza, Restytuta Sumoroka i Tadeusza Stanisława Wróblewskiego. Zasiadał w radzie nadzorczej stowarzyszenia prowadzącego w Wilnie młodzieżowe domy poprawcze. Zmarł 3 II 1904, został pochowany w Wilnie na cmentarzu Bernardyńskim.
W małżeństwie z Melanią z Umiastowskich (zm. 1922) miał S. pięcioro dzieci: Zofię (ur. 1886), zamężną za Władysławem Bichniewiczem (1890–1975), Marię (ur. 1888), Henryka (ur. 1889), żonatego z Aleksandrą Lubańską, i Stefana (1891–1973), żonatego z Heleną Meysztowicz, córką Aleksandra Meysztowicza (zob.) oraz Annę (1894–1976), zamężną za Tadeuszem Giedroyciem (1888–1941), prawnikiem, w l. 1938–9 senatorem RP.
Encyklopedia ziemi wileńskiej, Bydgoszcz 2006 s. 63–4; Korzon K., Zawialska M., Bibliografia zawartości „Przedświtu”, „Ze skarbca kultury” 1971 z. 22 s. 238–9; – Giedraitis M., Leonas Ŝostakauskas (Leon Szostakowski) – Kražiuose nukentėjusiųjų gynėjas, „Acta Academiae Artium Vilniensis” Vol. 36: 2005; Giedroyć M., Okrężna droga życiowa Anny z Szostakowskich Giedroyciowej 1894–1976, L. 2004 s. 20–30; Merkis V., Narodniki i „Proletariat” v Litvie v 80-e gody XIX v., w: Związki rewolucjonistów polskich i rosyjskich w XIX wieku, Oprac. W. Śliwowska, Wr. 1972; Perl F., Dzieje ruchu socjalistycznego w zaborze rosyjskim (do powstania PPS), W. 1958; Proces Krożan przed izbą sądową wileńską na podstawie aktów sądowych i innych dokumentów, Kr. 1896 s. 14 (fot. zbiorowa); Romanowski A., Pozytywizm na Litwie, Kr. 2003; Snytko T. G., Russkoe narodničestvo i pol’skoe obščestvennoe dviženie 1865–1881 gg., Moskva 1969; – Giedroyć M., Na krawędzi krateru. Wspomnienia, Kr. 2010; Kółka socjalistyczne, gminy i Wielki Proletariat, Oprac. L. Baumgarten, W. 1966; Kroże. Sprawozdanie naocznego świadka o przebiegu procesu, Kr. 1895 s. 19; Krzywicki L., Wspomnienia, W. 1958; Żółtowska z Puttkamerów J., Inne czasy, inni ludzie, London 1959 z. 86; – „Puls” (Londyn) 1987/8 nr 36 s. 123–6; – Wspomnienia pośmiertne z r. 1904: „Dzień” nr 56, „Kur. Lwow.” R. 22 nr 68, „Wiek” R. 31 nr 57; – Informacje Michała Giedroycia z Oksfordu.
Tomasz Latos