INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Leontyna (Eleonora Leontyna) Halpertowa (z domu Żuczkowska)     

Leontyna (Eleonora Leontyna) Halpertowa (z domu Żuczkowska)  

 
 
1803-04-14 - 1895-03-19
Biogram został opublikowany w latach 1960-1961 w IX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Halpertowa z Żuczkowskich Eleonora Leontyna (1803–1895), aktorka. Ur. 14 IV w Puławach, córka Grzegorza i Anny z Gołębioskich. O życiu artystki w latach poprzedzających jej ukazanie się w teatrze warszawskim nic nie wiadomo. Sprzeczne są wiadomości informujące o początkach jej kariery scenicznej; niektóre źródła podają, że pierwsze kroki na scenie stawiała w zespole prowincjonalnym Karola Bauera, inne sugerują, że do pracy aktorskiej przygotowywał ją Bonawentura Kudlicz, długoletni pedagog Szkoły Dramatycznej w Warszawie. H. obdarzona była świetnymi warunkami zewnętrznymi; współcześni zaliczali ją do najpiękniejszych kobiet epoki. Głosem pięknym, dźwięcznym, choć niezbyt donośnym, władała po mistrzowsku. Pierwszy występ H-ej w Teatrze Narodowym odbył się 12 IV 1821 r., grała Sabinę w „Horacjuszach” P. Corneille’a, drugą jej rolą była Emalia w „Cynnie” Corneille’a; trzeci raz ukazała się 22 V 1821 r. w „Karykaturach” C. Goldoniego. Ponownie, po dłuższej przerwie, wystąpiła w Warszawie 4 I 1824 r. w roli Ryxy w „Ludgardzie” L. Kropińskiego.

W pierwszych latach pracy H. była przede wszystkim aktorką tragiczną. W r. 1824 w czasie serii przedstawień Teatru Narodowego w Płocku, Poznaniu i Kaliszu wystąpiła w 12 rolach, w tym w 3 komediowych i aż w 9 tragicznych. Grywała m. in. Fedrę Racine’a, Joannę w „Dziewicy Orleańskiej” Schillera, Klarę w „Matce rodu Dobratyńskich” – tragedii romantycznej przerobionej z Grillparzera, Szymenę w „Cydzie” Corneille’a, Alzyrę w tragedii Woltera, Ludwikę w „Intrydze i miłości” Schillera, Hedelmonę, czyli Desdemonę w „Otellu” w przeróbce Ducisa, Hermionę w „Andromace” Racine’a.

W l. 1825–30 sytuacja repertuarowa w Teatrze Narodowym zmusiła H-ą do coraz częstszych występów w melodramacie i komedii. Stała się świetną odtwórczynią ról komediowych, np. fredrowskich: Zofia w „Przyjaciołach”, Elwira w „Mężu i żonie”. Grała w wielkiej ilości komedii tzw. wyższych, często tłumaczonych przez siebie z francuskiego, jak „Malwina, czyli Małżeństwo ze skłonności” E. Scribe’a, „Księżna i paź” Berauda i Charles’a.

W l. 1830–2 występowała gościnnie z wielkim powodzeniem we Lwowie i Krakowie. W Warszawie ukazała się ponownie 4 VIII 1832 r. i pozostała tu już do końca swej kariery aktorskiej. Od r. 1833 występowała na dwóch scenach: w Teatrze Wielkim i Rozmaitości. 24 XI 1836 r. odbył się jej ślub z Borysem Halpertem i odtąd występowała pod nowym nazwiskiem.

Repertuar teatrów warszawskich, których poziom od powstania listopadowego obniżył się gwałtownie, nie pozwolił rozwinąć H-ej w pełni talentu tragicznego. Aktorka próbowała nawet w r. 1845 przywrócić scenie warszawskiej tragedie, ale usiłowania jej zakończyły się niepowodzeniem, pozostała więc do końca bohaterką melodramatów i komedii salonowych i w obu rodzajach była uwielbiana przez publiczność.

Wprowadzała na scenę utwory J. Korzeniowskiego, który jej grze zawdzięczał powodzenie swych sztuk. M. in. do świetnych ról H-ej należała Cecylia z „Panny mężatki” i Szenionowa z „Żydów”, druga – obok Wiardy z „Precjozy” Wolffa (1827) – znakomita postać charakterystyczna artystki. Do najbardziej znanych ról H-ej, oprócz wymienionych, należały: Klara w „Ślubach panieńskich” Fredry, Jenny w melodramacie „Wariatka” Desnoyers i Géraud, „Rita Hiszpanka” Desnoyers, Boulé, Chabot de Bouin. Zamknęła swą karierę 6 II 1851 r. jako Adrianna Lecouvreur w sztuce Scribe’a i Legouvé – tłumaczonej przez siebie. Powodem odejścia H-ej z teatru było nerwowe drżenie głowy. Na emeryturze pozostawała przez 44 lata, śledząc do późnej starości życie teatralne stolicy. Zmarła 19 III 1895 r. w Warszawie. Pochowana została na cmentarzu Powązkowskim.

Rola H-ej w życiu teatru nie ograniczała się do pracy aktorskiej; H. była nauczycielką w Szkole Dramatycznej (1845–7), tłumaczką, protektorką talentów, które nieomylnie potrafiła rozpoznać (Dawison, Żółkowski). Próbowała też w miarę możności wpływać dodatnio na repertuar, ale tę jej działalność ograniczała cenzura, nie pozwalając na granie jednych utworów, okaleczając inne. W czasie 30-letniej pracy scenicznej H. oddała wielkie usługi teatrowi polskiemu. Była aktorką o ogromnej skali talentu, największą w swoim okresie. Nie naśladując niewolniczo poprzedniczek wprowadziła nowe elementy do gry aktorskiej i do deklamacji. Pierwsza w szeregu wielkich aktorów Teatru Rozmaitości przekazała swoim następcom mistrzowsko opanowaną sztukę mówienia, która stała się piękną tradycją tego teatru. Ówczesny poziom teatrów warszawskich w dużej mierze zmarnował talent H-ej, tym większa jej zasługa, że pomimo wszystkich trudności potrafiła być aktorką wysokiego lotu.

 

Świetlicka H., L. H., W. 1958 (ikon. i bibliogr.).

Red.

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Borys Halpert

1805 - 1861-02-07 tłumacz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Henryk Wieniawski

1835-07-10 - 1880-03-31
skrzypek
 

Olga Helena Boznańska

1865-04-15 - 1940-10-26
malarka
 

Stefan Filipkiewicz

1879-07-28 - 1944-08-23
malarz
 

Eugeniusz Romiszewski

1869-01-24 - 1931-07-07
generał brygady WP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Mieczysław Minkowski

1884-04-15 - 1972-07-20
neurolog
 

Władysław Mazurkiewicz

1871-09-23 - 1933-08-06
lekarz
 

Aleksander Kotsis

1836-05-30 - 1877-08-07
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.